Дадыбаева Фатима Бекназаровна Қазақ тілінен 2-сыныпқа арналған сабақ

жүктеу 8,64 Mb. бет 14/32 Дата 14.05.2018 өлшемі 8,64 Mb. #13339 түрі Сабақ

Үйге: 201-жаттығу (тыныс белгісін қойып жазу)-74-бет Бағалау Сүлік (лат. Hirudinea) – буылтық құрттар типінің бір классы. Табиғатта кең тараған 3 отряды, 5 тұқымдасқа бірігетін 400-ден астам түрі белгілі. Теңіздерде, тұщы суларда және топырақта тіршілік етеді. Еркін қозғалатын жыртқыштар не жануарлардың қанымен қоректенетін эктопаразиттер. Денесінің ұзындығы 0,2 – 20 см. Бас және аналь бөлімдері болмайды. Денесі 33 сегменттен түзілген, олардың алдыңғы төртеуі қосылып алдыңғы сорғышты, артқы жетеуі артқы сорғышты құрайды. Денесін тығыз кутикула жапқан, оның астын эпителий астарлап жатады. Онда түрлі түсті түйіршіктелген пигментті клеткалар орналасқан. Сүліктердің түсі осы жасушаларға байланысты. Ас қорыту жүйесі алдыңғы, ортаңғы, артқы ішектерден тұрады. Алдыңғы сорғышының түбінде орналасқан ауыз тесігі ауыз қуысына, одан жұтқыншаққа жалғасқан. Қоректену кезінде Сүліктер жағымен (тістерімен) иесінің терісін тесіп, қанын сорады. Жүйке жүйесі және бұлшық еттері жақсы дамыған. Денесінің алдыңғы жағында 1 – 5 жұп көздері бар. Тыныс алу органы дамымаған, бүкіл денесімен, ал теңізде тіршілік ететіндері желбезектері арқылы тыныс алады. Зәр шығару жүйесі метанефридиялы. Жынысты жолмен көбейеді, іштей ұрықтанады. Көпшілігі гермафродиттер, тікелей (дернәсілсіз) дамиды. Көпшілігі әр түрлі омыртқалы және омыртқасыз жануарлардың қанын, сөлін сорады, араларында жемін тұтастай жұтатындары да бар. Сүліктер – кейбір балықтардың жемі. Балықтар, құстар, сүтқоректі жануарларға тигізетін зияны да үлкен, олардың қанын сорса, жануарлардың өлуі де мүмкін. Ал медициналық Сүлік (Hіrudo medіcіnalіs) бірқатар ауруларды емдеуге пайдаланады. Сүліктің бұл түрі сілекей бездерінен гирудин деп аталатын, қанды ұйытпайтын ерекше белоктық зат бөліп шығарады. Гирудин затынан дәрі-дәрмек жасайды. [1] жүктеу 8,64 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз