Дадыбаева Фатима Бекназаровна Қазақ тілінен 2-сыныпқа арналған сабақ

Тақтамен жұмыс. 177 - жаттығу.

Мына жағдайларды білу үшін сұраулы сөйлем жаса.

- Сабақтың нешеде басталғанын білу үшін;

- Асқардың сабаққа неге кешіккенін білу үшін;

- Қазақ тілінде неше жуан дауысты дыбыс бар екендігін сұрау.

1. Іштен оқыту.

2. Рөлге бөліп оқытып, сұрақтар қою.

- Қандай сөйлемдер оқыдыңдар?

- Сұраулы сөйлем қалай оқылады?
Қорытынды.

1. Сөйлем дегеніміз не?

2. Сөйлем нешеге бөлінеді?

3. Сұраулы дегеніміз не?

4. Сұраулы сөйлемнен соң қандай тыныс белгісі қойылады?

Сонымен, бүгінгі сабақта сұраулы сөйлем туралы білдіңдер. Келесі сабақта әлі де үйренетін боласыңдар.

179-жаттығу (сурет бойынша әңгіме құрау)

Сөйлемді толықтыр.

1.Аспанда .......қалықтап ұшып жүр.

2.Мектеп жақтан ........сыңғырлап қоя берді.

3.Қоян қорыққанынан .........жөнелді.

4.Күзде орман іші ......кетеді.

Шығармашылық диктант. Сұраулы сөйлемге айналдыр.

1. Қар қалың жауды.

2. Қасқыр – жыртқыш аң.

3. Анар қалада тұрады.

180-184 жат.

сұраулы сөйлем туралы білімдерін толықтыруға, тиянақтауға мүмкіндік жасау; өз бетінше жұмыс жасауға баулу; оқушылардың оқу- әрекетімен

шұғылдануы арқылы теориялық ойлау, сөйлеу қабілеттерін

дамыту; кез келген уақытта бір- біріне көмекке келуге тәрбиелеу.

Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздендіру.

Сыныпты қапшықтан асықтарды таңдап алып, сандарға сәйкес 3 топ үстеліне /А, Ә, Б үстелдері/ бөліп отырғызу.

179- жаттығу. Сурет бойынша құраған сөйлемдерін оқыту.

(«Қызықты грамматика», 1984)

— Сұраулы сөйлем болу үшін қандай сұраулық шылау, сұраулық есімдіктер керек? /3 топтан мысал келтірту арқылы жауапты қорытындылау/

Сұраулы сөйлемнің жасалу жолдарыДауыс кідірісі Сұраулық шылау Сұраулық есімдігі

Сұраулы сөйлемдердің жасалу жолдарымен танысамыз.

Кітаппен жұмыс
180- жаттығуларды орындау барысында сұраулы сөйлемде «неге, қандай, қалай т.б.» сұраулық мағына беретін сөздер қолданылатыны, сұраулы сөйлемнің өзіндік интонациясы болатыны меңгертіледі.

Дәптермен жұмыс (Дәптермен жұмыс ережесін еске салу)

181- жаттығу

Сабақтан кешікпе. Айдос ауылдан келіп пе? Ешқашан өтірік айтушы болма. Қар қалыңжауды ма?

Күннің көзі біздерді,

Жаттығуға тұрғызды.

«Бір» дегенде қолымыз,

Көтерілсін жоғары.

Ал төбеде көк шалғын,

Сыбдырлайды көңілді.

«Екі» деген кезде сен,

Түсіре қой қолыңды.

Бекіту:

А үстелі

Құстардың түрі өте көп. Сен, Ақсарыны білесің бе Ақсары бүркітке ұқсай ма Ұқсайды. Оны неліктен Ақсары деп атайды Өйткені оның аузы да, аяғы да балапандар сияқты сап- сары. Ақсары- жыртқыш құс. Ол тышқан, қояндармен қоректенеді.

Ә үстелі

Тапсырма: Сұраулы сөйлемдердің астын сыз және жасалу жолын түсіндір. Қойылмаған тыныс белгілерін қой. Мәтінде қанша сөйлем барын жақша ішіне жаз.

Әншi.

Сахнаға бiр топ әншi балалар шықты.Олар хормен қазақша ән айтты Бiр әншiнiң дауысы ерекше естiлдi. Балалар: “Бұл кiм ” деп таң қалды Бұл әншi Әлия екен.Әлия жақсы ән салады.

Б үстелі

Тапсырма: Сұраулы сөйлемдердің астын сыз және жасалу жолын түсіндір. Қойылмаған тыныс белгілерін қой. Мәтінде қанша сөйлем барын жақша ішіне жаз.

Қараторғайлар.

Жер тез кептi Қайыңдардың жұпар иiстi бүршiктерi жарылды. Адамдар бақшаларын қазып жатыр. Жер астынан қаншама құрт қоңыздар шығып жатыр. Қараторғай молшылық қоршауында. Қараторғайдың бiр күнде қанша зиянды жәндiктердi жейтiнiн бiлесiңдер ме Ол өз ауырлығындай жауды қырады. Олардың әнiн таң сәулесi ағаштарға түскенде тыңдау керек.

Ребус:

Жауабы: Кітапхана, қамқорлық. Сөйлемдер құрату.

Сұраулы сөйлем

Сұраулық шылау

Сұраулық есімдігі

Әр топ басшылары бағалау парақтарын толтырады.

Лепті сөйлем туралы түсінік беру арқылы сөйлемдер құрату. Жаттығу жұмыстарын жүргізу арқылы жаңа сабақты меңгеру. Сөйлем құрау дағдыларын тиянақтау. Оқушыларды сауатты жазуға үйрету, іскерлік дағдыларын қалыптастыру, байланыстыра сөйлеуді және жазуды дамыту, тыныс белгілерін дұрыс қоя білуге дағдыландыру. Өздігінен жұмыс жасауға бейімдеу. Оқушыларды таза жазуға, әдептілікке, еңбексүйгіштікке, жағымсыз қылықтардан аулақ болуға, білімді болуға тәрбиелеу.

Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздендіру.

Өткенді қайталау.

- Қане, балалар, біз сендермен өткен сабақта қандай тақырыптармен танысып едік?

- Ия, Сөйлем және олардың түрлерімен.

- Сөйлем дегеніміз не?

- Сөйлем дегеніміз адамның аяқталған ойы.

- Сөйлемнің неше түрі бар?

- Сөйлемнің үш түрі бар.

- Сұраулы сөйлем дегеніміз не?

- Сұраулы сөйлем дегеніміз жауап алу мақсатымен айтылған сөйлем. Сұраулы сөйлемнен кейін (?) белгісі қойылады.

Мысалы: Сен қай сыныпта оқисың?

- Хабарлы сөйлем дегеніміз не?

- Хабарлы сөйлем дегеніміз бірдеңенің жайын хабарлап тұрады. Хабарлы сөйлемнен кейін (.) қойылады.

Мысалы: Менің апам ауылдан келді.

Алақай, ура, жасасын, тамаша, керемет, жарайсың, азамат екенсің, өркенің өссін, мықтысың, бақытты бол.

Бір сөзді алып сөйлем құрау

1) Ешкінің төлі

2) Төрт түлік

3) Ең ірі жануар

4) Үй құсы

5) Аңның үйі

6) Біздің оқитын бөлме

7) Бас киім

8) нан атасы

9) Әнші құс

10) Кіші сөзінің қарсы мағынасы

11) Білім ордасы

---------Л а қ

---------Е ш к і

---------П і л

---------Т а у ы қ

----------І н

---------С ы н ы п

-------б Ө р і к

б и д а Й

-----б ұ Л б ұ л

---ү л к Е н

---------М е к т е п
Ендеше, балалар біз бүгін сіздермен сөйлемнің үшінші түрі лепті сөйлеммен танысамыз. Лепті сөйлем дегеніміз адамның көңіл – күйін білдіреді. Сөйлемнен кейін (!) белгісі қойылады.
Мысалы: Алақай, ертең мен киноға барамын! Ура, бізге ертең демалыс!

Көркем жазу Пп Пп парта

Оқулықпен жұмыс.

185 - жаттығу. (ауызша)

Өлеңді рольге бөліп оқып, көтеріңкі көңіл дауыс ырғағымен айтылған сөздерді тап. Сөйлем соңындағы тыныс белгілеріне назар аудар.
186 - жаттығу.(жазбаша)

Хабарлы сөйлемді сұраулы және лепті сөйлемге айналдырып жаз. сыныпта өнерлі оқушылар көп. Мектеп ауласында әдемі гүлдер егілген. Сыныпта өнерлі оқушылар көп пе? Мектеп ауласына әдемі гүлдер егілген бе? Алақай, сыныпта өнерлі оқушылар өте көп! Ура, мектеп ауласына әдемі гүлдер егілді!

- Суретте қай жыл мезгілі бейнеленген?

- Қыс мезгілі.

- Балалар қалай киініп жүр?

- Жылы және жеңіл киініп жүр.

- Олар қайда киініп жүр?

- Олар мұз айдынында ойнап жүр.

- Қане балаларға ат қояйықшы.

- Марат және Әйгерім.

- Олар не істеп жүр?

- Олар кішкентай Гүлназға коньки тебуді үйретіп жүр.

Жақсы, енді суретке қарап ат қояйық.

Қане енді орнымыздан тұрып бойымызды жазып алайық,

1. Өзім сөзден тұрамын

Біткен ойды құрамын ( Сөйлем)

2. Сөзді құрап, доп тіземін,

Қоя салсаң, бір тары,

Жаңалықты жеткіземін ( Хабарлы сөйлем )

3. Ойды аяқтап орақ тұрады,

Жауап сөз қалап тұрады (Сұраулы сөйлем)

4. Ұранды, шаттықты

Өкініш аптықты

Білдіріп ойын талайдың

Шарға ине қадаймын (Лепті сөйлем)

- Сонымен балалар лепті сөйлем дегеніміз не?

- Лепті сөйлемнен кейін қандай тыныс белгісі қойылады?

Үйге тапсырма. 187-жаттығу (сөздерді қатыстырып, сөйлем құрау)

Лепті сөйлем туралы түсініктерін кеңейту.Леп белгісінің қойылатын тыныс белгісін меңгерту. Сызба бойынша сөйлемдер құрай білуге дағдыландыру. Сөйлем түрлерін бір-бірінен ажырата білуге үйрету.Ұқыптылыққа, әдептілікке тәрбиелеу.

Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздендіру.

187-жаттығу (сөздерді қатыстырып, сөйлем құрау)

Лепті сөйлемнің тыныс белгісі 190-195 жат.

Сен осы неге айғайлай бересің?

Сөйлемге қандай мағына бересің?

Жөн-жосығыңды түсіндірші,

Жазуда қандай жерде келесің?
Леп белгісі:

Мен ылғи айғайлай бермеймін,

Қуана да, күле де білемін.

Кейде өкініп, ренжісем де,

Көбінесе-ақ көтеріңкі, көңілді жүрем,

Сөйлемдерге көтеріңкі дауыс берем,

Сондай сөйлемдердің соңында келем.
Өлеңде сөйлемнің қай түрі айтылған?

----- сұраулы сөйлем

...... лепті сөйлем
Ә)КІТАППЕН ЖҰМЫС:

190-жаттығу (Лепті сөйлемді табу)

Жарас жазғы демалысында үлкендерге көмектесуді ұйғарды. Сөйтіп, ол пошташы болды. Хат, газет-журнал толы сөмкені велосипедінің арт жағына қойып, мықтап байлап алады да, жайлауға қарай тартып отырады. Әне-міне дегенше жетіп барады. Шопандар қуанып қалады.

-Міне, жігіт!

-Көп жаса!

-Өркенің өссін, қарағым!

-Қатарыңның алды бол! –деп, шопандар алғыстарын айтады.

*Әңгімені өзің жалғастырып айт.....

Б) ДӘПТЕРМЕН ЖҰМЫС:

Көркем жазу

Тт

тақта

191-жаттығу (сөйлемдерге тиісті тыныс белгілерін қойып көшіріп жазу)

Мына тау қандай биік! Сен қысқы демалыста қайда барасың? Қыста коньки тебу қандай тамаша ! Бөлменің ауасын тазартып отырған жөн.

В) ОЙ ЖИНАҚТАУ

Адамның көңіл-күйін,

сезімін білдіреді

Сөйлем аяқталған соң ! белгісі

қойылады
Бұл сөздер көтеріңкі дауыспен оқылады.
қуану
бұйрық

сескендіру

таңдану

ұран

1) Сөйлем құрау : алақай, жарайсың 2)193-жаттығу (талдау жасау)

Ғ) ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ТАПСЫРМА

1) Алақай, қандай сөздерін пайдаланып, сөйлемдерді лепті сөйлемге айналдырып жаз.
Күн шықты. Жаңбыр басылды. Циркке барамыз.

2) Берілген сызбалар бойынша сөйлемдер құрау

*

?

Біз тұрамыз, балалар!

1)Қуаныш Қап, кеше келсемші!

Өткен тақырыптар бойынша алған білімдерін пысықтау. Хабарлы, сұраулы, лепті сөйлем туралы түсініктерін кеңейту. Ұқыпты жазуға, сөйлем түрлерін бір-бірінен ажырата білуге дағдыландыру.

Еңбекке, мейірімді болуға, көмектесе білуге, бір-бірін сыйлай білуге баулу.

Сабақ түрі: саяхат сабақ

Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздендіру.

194-жаттығу Сурет бойынша әңгіме құрау

-Домалақ үй,

Өзі сондай ұнады.

Кімдер салған,

Кімдер мұнда тұрады?

-Біз салғанбыз,

Біз тұрамыз, балалар!-

Деп шуылдап

Жауап берді аралар.
Сұраулы сөйлем....

Лепті сөйлем...
Тышқанның тапсырмасы: 196-жаттығу (жаңылтпашты оқып, жатқа жаз. Леп белгісінің қойылу себебін түсіндір.)
-Мың мін бойында кімнің?

-Жалқаудың бойында мін мың!

Ұзын құлақ сұр қоян

Естіп қалып сыбдырды.

Ойлы - қырлы жерлермен,

Ытқып - ытқып жүгірді.

Қарап еді артына,

Қиығын салып көзінің.
Келе жатқан томпаңдап,

Көжегі екен өзінің.

197-жаттығу

Таңдануды, қуануды білдіретін лепті сөйлемдер айту

....

Үйді құрылысшы салады. Үйді кім салады?

Керіктің мойны ұзын. Керіктің мойны қандай?

Дәрігер ауруды емдейді. Ауруды кім емдейді?

Тиісті тыныс белгілерін қойып жаз.

1. 
   Көп, өнерлі, сыныпта, оқушылар
   

2. 
   Төлі, сиырдың, не
   

3. 
   Жасасын, Қазақстан, достығы, халқының
   

АДАМНЫҢ КӨҢІЛ КҮЙІН БЕЙНЕЛЕЙТІН СУРЕТТЕР МЕН СОЛАРҒА СӘЙКЕС КЕЛЕТІН СӨЙЛЕМДЕРДІ БІР-БІРІМЕН СӘЙКЕСТЕНДІРУ.