Country report цифрлық медиалар картасы

Ц И Ф Р Л Ы Қ   М Е Д И А Л А Р   К А Р Т А С Ы         Қ А З А Қ С Т А Н
3 4
1.3.1.4. Онлайн
Қазақстандағы  көптеген  жетекші  БАҚ-тар  өздерінің  меншікті  веб-сайттарын  жүргізеді,  ал 
көпшіліктері əлеуметтік желілерде де белсенділік танытады. Танымал форумдар мен əлеуметтік 
желілер ақпарат жеткізу жəне жаңалықтарды талқылау платформалары ретінде пайдаланылады 
(3.12-тармақты қарауыңызға болады).
Билікке  сын  айтатын  онлайн-ресурстар  қудалауға  ұшырайды. «Əділ  сөз»  қоғамдық  қорының 
ақпараты  бойынша, 2011 жылы 200-ден  астам  веб-сайттарға  қолжетімдік  уақытша  шектелген 
немесе  толық  жабылған.
57
  Бүкіл  дүние  жүзі  бойынша  веб-ресурстарды  тоқтатып  тастау 
мониторингін  жүзеге  асыратын OpenNet Initiative (ONI) саяси  бағыт  ұстанатын  қазақстандық 
веб-сайттардың  ішінара  сүзгіден  өткізілетінін  мəлімдеді,  сондай-ақ  интернетке  қолжетімдікті 
басқару  ашықтығының  төмен  деңгейін  атап  көрсетті.
58
  «Голос  республики»  жəне  «Свободная 
Европа» радиосына жататын «Радио Свобода», Azattyq.org, Guljan.org, Stan.tv секілді интернет-
ресурстардың  меншік  иеленушілері,  жауып  тастау  мен DDoS-шабуылдарды  қоса  алғанда, 
техникалық цензураға ғана емес, сотқа тартылып, қуғындауға да ұшыраған.  Сөйтіп, БАҚ-тардың 
өздері тоқтатылған контентке қолжетімдікті ашу  жөніндегі нұсқаулықтарды жариялауға немесе 
ақпараттық материалдарды электрондық жолмен де, əлеуметтік желілердің көмегімен де таратуға 
мəжбүр. 
Қазақстан жұртшылығы көбірек жүгінетін сайттар, əдетте, Ресей мен АҚШ-та тіркелген, ал сол 
уақытта қазақстандық сайттар кең таныла алмай отыр. Интернет-рейтингтер өте өзгермелі, бірақ 
көбінесе  қазақстандық  сайттар Alexa.com əйгілі  рейтінгінің  танымал  сайттарының  алдыңғы 
10-ғының  тізіміне  тіпті  енбей  қалады.  Қазақстандағы  көш  бастаушы  шетелдік  сайттар – Mail.
ru, Google.kz жəне Yandex.ru сайттары, бірақ жаңалықтар олар ұсынатын қызметтердің азғантай 
бөлігін  ғана  құрайды.  Жалпы,  қазақстандық  жетекші  сайттар  болып Kolesa.kz сайты  (қазір 
рейтингте 12-орын  иеленіп  отырған  аттас  апталық  газеттің  «сыңары»),  сонымен  қатар Nur.kz 
(рейтингте 13-орында)  интернет-порталы  саналады.  Жаңалықтар  сайттарының  арасында  кең 
танымал болып отырған – ол Alexa.com тізімінде 58-орынға ие Tengrinews.kz.
59
Zero.kz-тегі  жаңалықтар  сайттарының  ішінде Tengrinews.kz көш  бастап,  рейтингте 8-орынды 
иеленіп  отыр.  Сондай-ақ  алдыңғы 10-дық  тобына: «Свобода  Слова» (бұқаралық  ақпарат 
құралдары сайттары арасында – 6-орын, жалпы тізімде 19-орын) газетінің бұрынғы бас редакторы  
басқаратын Guljan.org, Атыраудан шығатын апталық «Ақ Жайық» (тиісінше 2 жəне 25-орындар) 
жəне басқа да тəуелсіз онлайн-ресурстар кіреді. Алдыңғы 10-дық топ көшбасшыларының ішінде 
екеуін –  жаңалықтардың дəстүрлі БАҚ-тарының онлайн-нұсқаларын («КТК» телекомпаниясының 
57 «Əділ сөз» қоғамдық қоры,  2011 жылы Қазақстанда сөз бостандығының бұзылуына мониторинг,  http://www.adilsoz.kz/en/cat-
egory/monitoringen (қолжетімді күн: 2013 жылғы қаңтардың 20-сы).
58 OpenNet бастамасы, «Қазақстан», 2010 жылғы желтоқсанның 9-ы, http://opennet.net/research/profi les/kazakhstan (қолжетімді күн: 
2013 жылғы қаңтардың 7-сі).
59 Alexa.com, «Қазақстандағы ең танымал сайттар», http://www.alexa.com/topsites/countries/kz, (қолжетімді күн: 2012 жылғы қазан-
ның 15-і).

3 5
« А Ш Ы Қ   Қ О Ғ А М »   Қ О Р Ы Н Ы Ң   Е С Е П Т Е М Е С І           2 0 1 3
сайттары мен «Время» таблоиді) жəне біреуін – «Казинформ» мемлекеттік ақпараттық агенттігінің 
сайтын атауға болады. Бұқаралық ақпарат құралдарының басқа түрлерінің рейтингіне қарағанда, 
интернет-ресурстардың рейтингтері көбірек өзгеріп тұрады. Бір жылдың ішінде танымал болған 
сайттар келесі жылы өмір сүруін тоқтатуы мүмкін, бірақ Казнеттің көпшілік: Kolesa.kz, Nur.kz, 
Zakon.kz  жəне Tengrinews.kz секілді  кең  танылған  сайттары  рейтингтің  жоғарғы  орындарын 
тұрақты түрде иеленіп келеді.
 8-кесте
Бірегей пайдаланушылардың ай ішіндегі саны бойынша 
 жаңалықтар сайттарының алғашқы 10-дығы, 2012 жылдың қазаны
Барлық сайттар 
Жаңалықтар сайттары жəне БАҚ сайттары
№
Сайт
Бірегей 
пайдала-
нушылар саны
Сипаты
Сайт
Бірегей 
пайдала-
нушылар саны
Сипаты
1
Kolesa.kz
8 635 672
Автомобиль 
сату
Tengrinews.kz
1 118 219
Жаңалықтар 
сайты
2
Nur.kz 
3 317 389
Көпфункциялы 
портал
 Azh.kz 
371 418
«Ақ Жайық» 
газетінің (Аты-
рау) сайты
3
Zakon.kz 
2 059 205
Заңға қатысты
жаңалықтар
Ktk.kz 
328 634
«КТК» 
телекомпания-
сының сайты
4
Krisha.kz
1 989 817
Тұрғын үй сату
BNews.kz 
307 782
Жаңалықтар 
сайты
5
Slando.kz 
1 678 987
Жеке 
хабарлан-
дырулар
Inform.kz 
305 984
Мемлекеттік 
«Казинформ» 
жаңалық 
агенттігінің сайты
6
Vse.kz 
1 599 710
Форум
Guljan.org 
288 493
Жаңалықтардың 
оппозициялық 
сайты
7
Kiwi.kz 
1 521 329
Бейнематери-
алдармен 
алмасу
Nomad.kz 
275 377
Жаңалықтар 
форумы
8
Tengrinews.kz 
1 118 219
Жаңалықтар 
сайты
Today.kz
261 746
Жаңалықтар 
сайты
9
Kino.kz 979 
957
Кинотеатрлар 
кестесі
Time.kz 252 
410
«Время» газетінің 
сайты
10
Namba.kz
908 675
Əлеуметтік 
желі
Zona.kz 232 
850
Жаңалықтар 
сайты
Ескерту.  
Zero.kz  сайт-серіктестердің трафигін kz доменімен есепке алады.
Дереккөз:  
Zero.kz, деректер 2012 жылғы қазанның 19-ында алынған.