Cабақ -2 Топ Күні 05. 09. 2014 Тақырыбы: Іс құжаттары қарым-қатынас жасаудың тәсілі Мақсаты: Білімділік

ТЕЛЕФОНХАТ

01.05.2008 ж. № 21 Бөлiм меңгерушiлерiне

9.30

14 мамыр күнi сағат 10-да № 1 залда өндiрiс мәселелерiне байланысты өткiзiлетiн халықаралық конференцияға делегаттарды сайлауға бас қосу болады.

Жiберген М.Оразова

231218

Қабылдап алушы П.Ережепова

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

тылыққа, жауапкершілікке және

мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

туға бейімдеу

• 
  сөз әдісі
  
• 
  әңгіме
  
• 
  дәріспен жұмыс
  
• 
  сұрақ-жауап
  

Құжаттар үлгісі салынған папкалар

1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

2. Қысқаша теориялық материалды еске түсіру.

3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең: 1. Ақпаратты-анықтамалық құжаттар туралы кіріспе әнгіме

2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

3.Сөздік жұмысын жүргізу

4.Әдістемелер мен жұмыс

5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

Тапсырма 1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

2. Аударма жұмысын жүргізу

• 
  оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.
  
• 
  бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу
  
• 
  тәжірибе жұмысын қорғау
  
• 
  сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.
  

1. Шағым құжатының анықтамасын бер.

2. Шағым қандай жағдайларда жазылады?

3. Шағымға кім қол қояды?

4. Шағымға жауаптың қандай нұсқалары болуы мүмкін?

Қолданылған

әдебиеттер: 1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

2.ҚР “Тіл туралы заңы”

3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.
Тақырып бойынша қысқаша материал

Шағым – келісім – шарт міндеттемелерін және осы міндеттемелерді бұзған тараптардың шағындарын өтеу туралы талаптарын бұзғандығы туралы құжат. Шағым тауардың (жұмыстын және қызмет көрсетудің) сапасы, оны жеткізудің көлемі мен мерзімдері, орау, таңбалау, төлемдер және кеісім – шарттың басқа талаптарына қатысты қойылады және оған: шағым жасауға негіздеме; дәлелдер (құжаттарға сілтеме, мысалы, коммерциялық акт, сапа сертификаты); шығындарды өтеудің нақты талаптары. Шағым растаулар шағымға қосымша ретінде ресімделеді.

Шағымға кәсіпорынның басшысы, бас бухгалтері қол қояды және мөр соғады. Шағым тапсырыс хатпен жіберіледі не курьер арқылы қолма – қол тапсырылады.

Шағымға жауаптың мынадай нұсқалары болуы мүмкін:

• 
  Ол бойынша шешім қабылданбаса, шағымға қарауға қабылдау туралы;
  
• 
  Ақы төлеу кезінде күнін және төлем тапсырмасының нөмірін көрсете отырып, толық немесе ішінара шағымды қанағаттандыру туралы;
  
• 
  Шағымнан толық немесе ішінара бас тарту. Шағымға жауап жасаған кезде қосымша түрінде ресімделген қажетті құжаттар ұсынылуы тиіс.
  

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

тылыққа, жауапкершілікке және

мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

туға бейімдеу

• 
  сөз әдісі
  
• 
  әңгіме
  
• 
  дәріспен жұмыс
  
• 
  сұрақ-жауап
  

Құжаттар үлгісі салынған папкалар

1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

2. Қысқаша теориялық материалды еске түсіру.

3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең: 1. Ақпаратты-анықтамалық құжаттар туралы кіріспе әнгіме

2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

3.Сөздік жұмысын жүргізу

4.Әдістемелер мен жұмыс

5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

Тапсырма 1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

2. Аударма жұмысын жүргізу

• 
  оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.
  
• 
  бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу
  
• 
  тәжірибе жұмысын қорғау
  
• 
  сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.
  

1. Баяндау хаттың анықтамасын бер.

2. Баяндау хат қандай жағдайларда жазылады?

3. Құжаттың мәтінінде не жазылады?

4. Құжатқа қандай деректемелер кіреді?

5. Құжатқа кім қол қояды

2.ҚР “Тіл туралы заңы”

3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.
Тақырып бойынша қысқаша материал

Баяндау хат – мекеменің немесе жоғары тұрған орындардың басшыларының атына жазылатын құжат. Баяндау хатта мекемеде қалыптасқан жағдай, болған оқиға немесе факті, атқарылған жұмыс туралы баяндалады, құрастырушының ұсыныстары мен қортындылары т.б. жазылады. Құрастырушының бастамасымен жазылған баяндау хат мекеменің басшыларының нақты шешім қабылдауын қажет етеді. Баяндау хаттың мәтіні екі бөлімнен тұрады. Бірінші бөлімде орын алған оқиға, қалыптасқан жағдай, атқарылған жұмыс туралы баяндалса, екінші бөлімде жоғарыда көрсетілген жағдайларға байланысты жасалатын ұсыныс, жасалатын қортынды, т.б. жазылады.

Баяндау хаттың реквизиттері: адресат, құжат түрінің атауы, дата, мәтін, қол. Құжат басқа мекемелерге жіберу үшін дайындалса арнайы бланкіге жазылып, мекеменің мөрі қойылады.

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

1. 
   Мекеменің хатшы – референтінің атынан бірінші басшының атына жұмыскер Н.А.Омаровтың мекемеге басқа мекемеден бір ай бұрын келіп түскен хатты жоғалтқаны туралы баяндау хат жазыңыз.
   
2. 
   Баяндау хатты деректемелердің бұрыштап орналасуы бойынша көркемдеңіз:
   

«Рауан» АҚ-ның

бас инженері

С.А.Құлымжановқа

БАЯНДАУ ХАТ

Құрылыс материалдарының мезгілінде жеткізілмеу себебін анықтап, тиісті шара қолдануыңызды сұраймын.

Инженер қолы / А.С. Сапаров

№ 1 ЖЭО-ның

бастығы А.Омарға
БАЯНДАУ ХАТ
01.02.2008
Сізге бағдарламашы А.Ақпановтың іссапардан белгіленген мерзімнен 1 жұмыс күніне кешіккенін хабарлаймын.

Тиісті шара қолдануыңызды өтінемін.

№ 3 цехтың бастығы қолы / тегі


Сабақ № 51

Тақырыбы: Түсініктеме
Мақсаты: Білімділік: Теориялық материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.
Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

тылыққа, жауапкершілікке және

мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

туға бейімдеу

• 
  сөз әдісі
  
• 
  әңгіме
  
• 
  дәріспен жұмыс
  
• 
  сұрақ-жауап
  

Құжаттар үлгісі салынған папкалар

1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

2. Қысқаша теориялық материалды еске түсіру.

3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең: 1. Ақпаратты-анықтамалық құжаттар туралы кіріспе әнгіме

2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

3.Сөздік жұмысын жүргізу

4.Әдістемелер мен жұмыс

5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

Тапсырма 1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

2. Аударма жұмысын жүргізу

• 
  оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.
  
• 
  бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу
  
• 
  тәжірибе жұмысын қорғау
  
• 
  сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.
  

1. Түсініктеме хаттың анықтамасын бер.

2. Түсініктеме хат қандай жағдайларда жазылады?

3. Құжаттың мәтінінде не жазылады?

4. Құжатқа қандай деректемелер кіреді?

5. Құжат қандай бланкте толтырылады?

2.ҚР “Тіл туралы заңы”

3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.
Тақырып бойынша қысқаша материал

Түсініктеме – негізгі құжаттың жекелген ережелерінің мамұнын түсіндіретін немесе белгілі бір фактінің, оқиғаның, әркеттің себебі баяндалатын құжат.

Егер түсініктеме негізгі құжатқа байланысты жазылса, ол мекеменің жалпы бланкісіне ресімделеді. Ал түсініктеме белгілі бір фактіге, орын алған оқиғаға, мекемеде қалыптасқан жағдайға байланысты болса, құжатта болған жағдайдың себебі бұлтартпас дәлелмен берілуі қажет.

Құжаттың реквизиттері: адресат, құжат түрінің атауы, дата, мәтін, қол.

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

ЗАДАНИЕ ДЛЯ ПРАКТИЧЕСКОЙ РАБОТЫ

2. Атқарылған жұмыстардың тоқсандық есебін мерзімінде тапсырмауыңыздың себебі көрсетілген түсініктеме жазыңыз.

Павлодар қаласының

№ 1 жалпы білім беру мектебінің

директоры А.Сыздыққа

№ 1 ЖЭО-ның

бастығы А.Омарға

ТҮСІНІКТЕМЕ

02.02.2008
Іссапардаң 1 жұмыс күніне кешігіп келуіме ауа-райына байланысты Алматы-Павлодар ұшағының ұшу кестесінің өзгеруі себеп болды.

Әуежай әкімшілігінің анықтамасы қоса берілді.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

тылыққа, жауапкершілікке және

мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

туға бейімдеу

• 
  сөз әдісі
  
• 
  әңгіме
  
• 
  дәріспен жұмыс
  
• 
  сұрақ-жауап
  

Құжаттар үлгісі салынған папкалар

1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

2. Қысқаша теориялық материалды еске түсіру.

3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең: 1. Ақпаратты-анықтамалық құжаттар туралы кіріспе әнгіме

2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

3.Сөздік жұмысын жүргізу

4.Әдістемелер мен жұмыс

5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

Тапсырма 1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

2. Аударма жұмысын жүргізу

• 
  оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.
  
• 
  бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу
  
• 
  тәжірибе жұмысын қорғау
  
• 
  сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.
  

1. Визит карточканың анықтамасын бер.

2. Визит карточка қандай жағдайларда жазылады?

3. Құжаттың мәтінінде не жазылады?

4. Құжатқа қандай деректемелер кіреді?

5. Құжат қандай бланкте толтырылады?

2.ҚР “Тіл туралы заңы”

3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.
Тақырып бойынша қысқаша материал
Қазiргi кезде визит карточкалары адамдардың iскерлiк қарым-қатынасының бөлiнбес атрибутына айналды. Бүгiнгi таңда бiрден көзге ұратын әдемi визиткалармен ешкiмдi таңдандыра алмайсыз. Дегенмен де сiздiң визиткаңыз iскерлiк қатынасты да, жеке басыңызға қатысты қарым-қатынасты да дамыту Үшiн не iстеу керек? Визит карточкасы қандай болу керек? Бұл әрине онда не жазылғанына және қалай жазылғанына байланысты.

Әдетте визит карточкасының бет жағына, анық оқылатын шрифтiмен (негiзгi жазулар үшiн жартылай қанық бояулы Times-14 қолданылады):

- аты-жөнi жазылады. Фамилия үлкен әрiптермен терiледi. Мысалы, БЕКБОЛАТОВ Асан Қайырбекұлы. Ағылшын тiлiнде жазылатын вариантында алдымен фамилия, содан кейiн әкесiнiң атынық бiрiншi әрiпi және өз аты жазылады. Мысалы, BEKBOLATOW K. Asan;

- қызметi. Тек ресми атқаратын қызметi жазылады. «Мiндетiн атқарушы», «уақытша орындаушы», «уақытша» сөздерi визит карточкаларына жазылмайды. Мысалы, уақытша директор, бөлiм бастығының мiндетiн атқарушы т.с.с. Ресми қабылданған, көпшiлiкке түсiнiктi қысқарған сөздердi ғана пайдаланыңыз. Бұл сiздiң визиткаңыздың мүмкiндiктерiн дұрыс пайдалануға өз әсерiн тигiзедi. Түсiнiксiз қысқартылған сөздер мен шартты белгiлердi қолданудан аулақ болыңыз. Одан да мейлiнше ұсақ шрифтiмен берiңiз я болмаса визитканың артық бетiн пайдаланыңыз. Қызмет iстейтiн мекеменiң аты толық жазылғанда иерархия сқјталуы керек. Мысалы,

Қазақстан Республикасының

Iшкi iстер министрлiгi,

кадрлардың бас басқармасы,

әкiмшiлiк бөлiмi. 7-сектор.

Заң тобы.

- Ғылыми дәреже, әскери т.б. атақтар визит карточка иесiнiң iскерлiк қатынас қажеттiлiгiне қарай көрсетiледi. Визитка иесiнiң белгiлi қызметi болмағанда немесе атқаратын қызметiн жасырын ұстау қажет болғанда ғылыми дәрежесi, әскери т.б. атағы ғана көрсетiледi. Мысалы,

«КОПЕЖАНОВ Абылай Темiрханұлы

Авиация генерал-майоры»

немесе

«СЕРIКБОЛСЫНОВ Әдiлет Танатұлы.

«ӘДIЛБЕКОВ Жайсан Серiкұлы.

Жазушы».

- толық адрестi жазған кезде хат-хабар алуға онай болуы үшiн индекстi де жазып қоюға болады.

- Үйдiң телефоны;

- жұмыс орнының толық адресi көрсетiледi;

- жұмыс телефоны.

Алдымен хатшының (немесе департамент бойынша кезекшiнiң) телефоны жазылады. Қажет деп тапқан сенiмдi жағдайда өзiңiздiң жеке телефоныңызды да көрсетуге болады. Мобиль жүйесiндегi байланысыңыз болса ол кодымен толық көрсетiледi. Егер мобиль жүйесiндегi байланыс бiрнешеу болса әрқайсысы кодымен жеке көрсетiледi.

Басқа ақпаратқа карточкада орын да қалмайды.

Ендi Визит карточкаларының безендiрiлуi туралы. Визит карточкасының стандарт көлемi жоқ. Бiрақ көбiнесе ол

50×90 мм-лiк көлемдегi қатты қағазда жасалады.

Визит карточкаларының түр-түсi:

- Үкiмет құрылымында, сайлау органдарында iстейтiн қызметкерлер көбiне ақ немесе мемлекеттiк ту түсiмен сәйкестiрiп жасайды. Ақ түс – қолының және ниетiнiң ақтығының символы болса, мемлекеттiк ту түсi – мемлекеттiк құрылымында iстейтiндiгiн бiлдiредi және отанына адал қызмет ететiндiгiн көрсетедi;

- қаржы бөлiмдерiнiң, банктердiң қызметкерлерi сенiмдiлiктi, орнықтылығты көрсететiн ауырлау түспен жасатады. Олар: алтын түстi, металл түстi, қызыл, сұр, күмiс, жасыл түстерi;

- түрлi дәрежедегi басқару орындарында iстейтiндер классикалық үлгiдегi түстердi (фон – көгiлдiр, шрифт – қара көк, фон – ақшыл сия түстi, фон – ақшыл қоныр, шрифт – қара қоныр т.б.) қалайды. Әр мамандық иесi өз қалауына қарай тандап жасатады. Мысалы, теңiз, әуе жолы јызметкерлерi көгiлдiр түспен жасатқанды жқјсы көредi. Орман шаруашылығы қызметкерлерi өз визиткаларының фонын көп жағдайда жасыл түске жақын етiп жасатады. Полиграфист қай тонды тандаса да шрифтi мiндеттi түрде қара түспен бередi;

- творчество адамдары өз визиткаларының бiрден көзге ұрып тұратындай болғаның қалайды. Осыдан келiп өз визиткаларын түрлi түстердi бiр-бiрiмен сәйкестендiрiп немесе түрлi фигуралар мен өрнектер, бедерлер сала отырып жасайды. Сондықтан жазушы визиткасынан төгiлген сияның суретiн, музыкант визиткасынан нота белгiлерiн көруге болады;

- Ғылыми интеллигенция, iшкi iстер министрлiгi, қорғаныс министрлiгi, мемлекеттiк қауiпсiздiк комитетi, мемлекеттiк құрылым қызметкерлерi көбiне ақ фонмен, шрифтерi қара, артық-ауыс белгi, фигуралары, сызықтары жоқ визиткалар жасатады.

қызғылт және қызыл түстi визиткалар сирек кездеседi.

Ендi визиткалардағы рәмiздерге келейiк.

Мемлекет қайраткерлерi мен қызметкерлер өз визиткаларында мемлекеттiк ту мен елтаңба белгiсiн орынды, орынсыз орналастыра бередi. Түрлi сала қызметкерлерi өз мамандығына байланысты эмблемаларды көрсетедi. Фирма қызметкерi - өз фирмасының эмблемасын бередi. Географ визиткасынан компас т.с.с. белгiлердi көруге болады. Творчество адамдары пушкин қаламынан бастап, түрлi сән үлгiсiмен жасалған шашқа дейiнгi кез-келген нәрсенi бере бередi.

Iссапар, конференция, семинар, көрме т.б. iскерлiк байланыс жасалатын жерлерге жиналғанда визиткаларды жеткiлiктi етiп алып шығыныз. Бұл жерлерде визиткалар сiздiң жеке басыңыздың құжаты ретiнде де, кепiлдеме ретiнде де сiзге көп пайдасын тигiзедi.

Визиткаларды кiм көрiнгене бере бермеңiз, тек өзiңiз байланыс жасағыңыз келген адамға ғана ұсынған дұрыс. Визитканы оң қолмен алады жәәне бiрден қалтаға сала салмай, мазмұнымен танысады.

Визит карточкаларына кейбiр жағдайда бiр-екi ауыз сөз жазып та тапсыруға болады. Мысалы, сiз кездесу үшiн iздеп келген адамыңыз орнында болмады. өз визиткаңызды ол адамға тапсыру үшiн хатшыға тастап кетуге болады. Ол адамға арадағы жұмыс мақсаты мен мазмұнына қарай: º«Жауап күтемiн», «сейсенбi сағ. 14ºº келемiн», «жұма сағ.15º-де күтемiн» т.б. түрiнде жазып беруге болады. Сол сияқты үлкен жиын, конференция кезiнде сөйлесудiң сәтi түспеген, бiрақ кейiн қарым-қатынас жасағыңыз келетiн адамға да бiр-екi ауыз сөз жазып екiншi адам арқылы я тiкелей визиткаңызды тапсыруыңызға болады. Кейбiр тығыз жағдайға байланысты кездесу алдын-ала келiсiлген адаммен жолыға алмайтындай болғанда визиткаға «кешiрiм өтiнемiн», «Алматыға кетiп барамын», «келген соң жолығамыз», «20.02. күнi телефон соқ» т.б. жазып егер кездесу сiздiң мекемеде өтуге тиiс болған жағдайда өз хатшыңызға, егер ол адамның жұмыс орнында өтуге тиiс болған жағдайда хатшысына немесе көмекшiсiне берiп кетуге болады. Осы сияқты жағдайларда визиткаларға жазылатын сөздер қысқа, нұсқа, нақты, еркiн стильде жазылады. Мұны да жазбаша қатынастың бiр түрiне жатқызуға болады. Бұл қолданыс әрине сiздiң екiншi адаммен арадағы қарым-қатынасыңыздың жақындық деңгейiне iскерлiк қатынасыңыздың түрiне, дәл сол уақыттағы жағдайға орай, сiз қажет деп тапқан жағдайда жүзеге асады.

Дүние жүзi тәжiрибелiгiнде iскерлiк қатынас кезiнде де, жеке басқа қатысты жағдайда да қолданылатын, визит карточкалар арқылы жүзеге асыруға болатын бiрнеше жағдайды ескерте кеткендi жөн көрдiк.

1. 
   Латын әрiптерiмен берiлетiн «p.f.» белгiсi құттықтау мағынасын бередi. Жаңа жыл қарсаңында, 8-наурыз мерекесi т.б. мейрамдар қарсаңында өткiзiлген iскерлiк кездесу, ресми кездесу, конференция, семинар т.б. кезiнде өзiңiз кейiн байланыс жасағыңыз келетiн, я болмаса, осы сәттi пайдаланып танысқыңыз келген, я болмаса, ол адамға деген өз ниетiңiздi бiлдiргiңiз келген жағдайда «p.f.-2000»- (жаңа жыл қарсаңында), «p.f.8/III-2000»-(8 наурыз қарсаңыда), «p.f.» - (кез келген қуанышты күн, мейрам күндерi) белгiлерiн қойып визит карточкаңызды тiкелей өзiңiз, я екiншi адам арқылы тапсыруыңызға болады.
   
2. 
   «P.C.» (латын) – әрiптерi арқылы берiлетiн белгi көңiл айту мағынасын бередi. Мұны да қажет болған жағдайда визиткаға жазып пошта арқылы жiберуге, я екiншi адам арқылы табыс етуге, я тiкелей беруге болады.
   

4. 
   «P.p.» - ескi әрiптесiңiзге жаңа адамды таныстырған кезде ұсыныс, кепiлдеме хат орнына қолданасыз. Бұл жағдайда ескi әрiптесiңiзге жаңа адамның визит карточкасын таныстырушы адам, яғни, сiз ұсынасыз.
   
5. 
   «P.p.c.» (латын) - («P.p.s.» – постпостскриптум белгiсiмен шатастырып алмау керек) қоштасу мағынасын бередi. Бiреумен арнайы, жеке қоштаса алмайтындай жағдайда «P.p.c.» белгiсiн жазып визиткаңызды жiберуiңiзге болады. Бұл – бiрiншiден ол адамға деген құрмет, екiншiден өзара қарым-қатынастың ары қарай дамуына себепшi болады.
   

Визит карточкалары туралы қорыта келе айтарымыз өз визиткаңызға да, өзгелердiң визиткаларына да барынша ұқыпты, құрметпен қараған жөн. Сiзге берiлген визитка оның иесiнiң сiзге деген құрметiн, байланыс жасағысы келген ниетiн, өз тарапынан көрсеткен iлтипатын бiлдiредi. Сондықтан оны жоғалтпаңыз. Ол адаммен байланыс жасамайтыныңызға сенiмдi болсаңыз да оның визиткасын кез-келген жерге лақтырып кетпеңiз. Ол өз мәдениетiңiздiң төмендiгi, визитка иесiн сыйламағандық болып табылады. Визиткаңызды онды-солды, кiм болса соған бере бермеңiз. Карточкаңызда жазылған мәлiмет шын болсын.