25
Бірнеше пайдаланушылардың паралельді
жұмысын қамтамасыз ету
1.3-сурет – деректер қорының негізгі түсінгі
ДҚБЖ негізгі функциялары.
Деректер қорын басқару жүйелерін жүзеге асырудың негізгі
функцияларына, әдетте келесі көрсетілгендер қамтиды:
Сыртқы жадыда деректерді тікелей басқару
Жедел жадыда буферлерді басқару
Журнализациялау
Деректер қорын қолдау тілдері
Транзакцияларды басқару
1.4-сурет – ДҚБЖ функциялары
SQL командаларының типі.
SQL тілінің командасы әдетте бірнеше топқа бөлінеді. Командалардың
негізгі типтері:
Кесте 1.7 – SQL командаларының типтері
DDL (Data Definition Language)
Деректерді
сақтау
тілі.
Осы
командалардың тобына деректер
қорының нысандарының құрлымын
құру
және
өзгерту
үшін
қолданылады.
DML (Data Manipulation Language)
Манипуляциялау
тілі.
DML
командалары
ақпаратты
манипуляциялау
үшін
қолданылады, деректер қорының
нысандарында қамтылған.
26
1.7-кестенің жалғасы
DCL (Data Control Language)
Деректерді басқару тілі. Тиісті
командалар деректер қорын сақтап
қол жеткізу үшін басқару жасалған.
DQL (Data Query Language)
Сұраныстар
тілі.
Бұл
жиі
қолданылатын
командалар,
деректер
қорында
сұраныс
қалыптастыру үшін арналған.
Деректер
қорының
әкімшілік
командасы
Деректер
қорының
әкімшілік
командасы бақылауға арналған
операциялар әрекеті және талдау
жүргізлу.
Транзакцияларды
басқару
командасы
-
SQL/92 деректерінің типтері
Деректер типі, SQL стандартымен қолданылады, келесі топтарға бөсе
болады:
Жолдар типі
Сандық типі
Күн мен уақытты көрсету типі
1.5-сурет – Деректердің типтері
Жолдар типі
SQL/92 екі жолдар типімен анықталады:
Символдық жолдардың тұрақты ұзындығы
Символдық жолдардың айнымалы ұзындығы
1.6-сурет – Жолдар типі
27
Сандық типі
Сандық тип келесідей түрлерге бөлінеді:
Бүтін сандар
Тұрақты нүктенің нақты типтері
Құбылмалы нүктенің нақты типері
Екілік жолдың тұрақты және айнымалы
ұзындығы
1.7-сурет – Сандық тип
Бүтін сандар типі
ANSI SQL 92 стандарты екі бүтін сандар типіне орнатылады:
Кесте 1.11 – Бүтін сандар типі
Integer
Белгісі бар бүтін сан, 4 байтта қолданылады. 2 147 483 648-ден
2 147 483 647-ге дейінгі диапазонда бүтін сандарды көрсете
алады.
Smallint
Белгісі қысқа бүтін сан, 2 байтта қолданылады. 32 768-ден
32 767-ге дейінгі диапазондағы бүтін сандарды көрсетеді.
Күн мен уақыттың көрсету типтері
Бұл деректердің анық типі күні мен уақыты туралы ақпаратты сақтау
үшін пайдаланады.
SQL стандартында күн мен уақыты туралы ақпаратты сақтау үшін
келесі типтер анықталады:
Кесте 1.12 – Күн мен уақыт типтері
Date
Күнді сақтау үшін қолданылады.
Time
Уақытты сақтау үшін қолданылады.
Tamestamp
Күн мен уақытты сақтайды.
Interval
Екі уақыттың арасын сақтайды немесе екі уақыттын
моментін.
28
SQL – деректер қорын бағдарламау тілі. Деректер қорына рұқсат алу
үшін программистер керекті командалармен өздеріне рұсатты алады. Бұл
тәсіл қолданушыладың өздері жазған бағдарламада немесе қызметші
бағдарламаларда қолданылады.
Осыған қарай, SQL қолданатын адамдарға, бағдарламалар мен
жүйелерге деректер қорында сақталған мәліметтерге қол жеткізуге мүмкіндік
беретін пайдалы әрі қуатты бағдарлама болды.
Microsoft SQL Server – клиент –серверлік деректер қорын реляционды
басқаратын жүйе болып есептеледі.
SQL Server – негізінен осы бағдарламалау тілі SQL болып саналады.
Осы тіл 1970 жылдардың басында IBM кoмпaниясымeн жасалды. Ол
бастапқа да SEQVEL (Structured English Query Language) деп аталды. SQL
Server тiлiнің негізінен SQL тiлiнiң T-SQL (Transact – SQL) дген түрі
енгізілді.
Деректер қорын жобалау: SQL case технологияларының дамуын
ынталандырды (computer – aided software engineering, бағдарламалық
қамтамасыз етудің автоматтандырылған жобалануы), деректер қорында
кестелер мен сұлбаларды жобалауға мүмкіндік береді. Бұл жақсы көрсеткіш
бол саналады, өйткені, мысалы, әлі күнге дейін ешкім файлдарды
жобалайтын құрылғы ойлап тапқан жоқ. Осылайша, өнімдердің көмегі
арқылы графикалық немесе мәтіндік ережелердің сипаттамасы немесе
деректерді шектеу операторлары құрылады, сұлбаларды анықтап, SQL
пайдалана алатын нақты өнім.
Кестелер мен сұлбаларды құру.
SQL тілін игерудің проблеммаларының бірі, программистердің әдеті
файлдардың термины туралы ойлау, кестелерді емес. Ереже бойынша,
бағдарламалық тілдер әртүрлі модельдерге негізделген – модельді түсіну
арқылы тілді игеруге болады. Мысалы, Fortran тілі алгебраға негізделген. Бұл
Fortran мен алгебраға бір нәрсе екендігін айтпайды. Бірақ сіз егер алгебраны
білсеңіз, бұл тіл сізге бір түрлі болып көрінбейді. Мысалы, сіз операторларды
жазып немесе кітапхана функциялар аттарына бұрын соңды көрмеген
қорытынды жасай алса болады.
SQL тілінің моделі деректердің көпше түрінде сақталуына негізделген,
физикалық файлдарла емес. Программистер барлық тілдерде файлдармен
жұмыс істеп үйреніп қалған, сондықтан жаңа модельге ауысу біраз қиындық
туғызу мүмкін.
Жүйелі файл өзінде жазылған реттелген файлдардан тұрады. Бірінші
жазбада файлды ашқанда байқалады, келесі жүйелі жазбада – деректердің
қолданылуын, ал соңғы жазбада – end – of – file шартына жету көрсеткіші
байқалады. Бұл жазбалар арқылы навигацияны жүзеге асыруға болады, ал
операциялар әр қайсысымен бірбірден орындалады. Файлдардың модельдеу
жұмысының орындалуы қағаз формамен.
SQL тілі жұмыс істеуге қолайлы екенін жұмыс барысында байқалады.
Алайда, SQL-ге байланысты қиындықтар болып жатса, өзіңізге сұрақ
