Бұл жобаның мақсаты «Қазақтелеком» АҚ «Бакалавриат» ақпараттық

 

61 

 

 

Т

ПО

=24 адам/сағ. 

 

2) 

Т

О

(мақсат сипаттамасы үшін) төмендегі формуламен анықталады: 

 

Т

О

= Q x B / (50 x K),                                       (4.2) 

 

Т

О

= Q x B / (50 x K) = 1752 x 1,5 / (50 x 1) = 52,56 адам/сағ. 

 

мұндағы В – мақсат есебі өзгерісінің коэффициенті, В коэффициенті мақсат 

күрделілігіне және өзгеріс санына тәуелді – 1,2-ден 1,5-ке дейін.  

К – бағдарламаны жасаушы білектілігін ескеретін коэффициент;   

К коэффициентінің мәнін келесң кестеден алуға болады: 

 

Кесте 4.6 – Бағдарлама жасаушының білектілігін ескеретін коэффициент 

Жұмыс тәжірибесі  

Біліктілік коэффициенті  

Екі жылға дейін 

0,8 

2-3 жыл 

1 

3-5 жыл 

1,1-1,2 

5-7 жыл 

1,3-1,4 

7 жылдан көп 

1,5-1,6 

 

3) 

Т

А

(алгоритм құруға кеткен уақыт) төмендегі формуламен есптейміз: 

 

Т

А

= Q / (50 x K),                                                  (4.3) 

 

Т

А

= Q / (50 x K) = 1752 / (50 x 1) = 35,04 адам / сағ. 

 

4)  

Т

БС

  (блок-сұлба  құруға  кеткен  уақыт) 

Т

А

  сияқты  жоғарыдағы  4.3- 

формуламен есептеледі. 

5)  

Т

Н

(бағдарламалық  тілде  жазуға  кеткен  уақыт)  келесі  4.4- 

формуламен анықталады: 

 

Т

Н

= Q x 1,5 / (50 x K),                                                 (4.4) 

 

Т

H

= Q x 1,5 / (50 x K) = 1752 x 1,5 /(50 x 1) = 52,56 адам/сағ. 

 

6) 

Т

П

 (бағдарлама теру уақыты) төмендегі формуламен есептелінеді: 

 

Т

П

= Q / 50,                                                            (4.5) 

 

Т

П

= Q / 50 = 1752 / 50 = 35,04 адам/мағ. 

 

 

62 

 

7)  

Т

ОТ

  (бағдарламаны  ретке  келтіру  және  тестілеу  уақыты)  келесі 

төмендегі фориуламен анықталады: 

 

Т

ОТ

 = Q x 4,52 / 50 x K,                                         (4.6) 

 

Т

ОТ

= Q x 4,52 / 50 x K = 1752 x 4,52 / 50 x 1 = 158,3808 адам/сағ. 

 

8)  

Т

Д

  (құжаттарды  рәчімдеу  уақыты),  нақты  дерек  бойынша  алынып 

есептеледі (3-тен 5 күнге дейін, 8 сағаттан): 

 

Т

Д

 = 24 адам/сағ. 

 

  Еңбек  шығындарының  суммасы  еңбек  шығынынң  құрама  суммасы 

ретінде төмендегі формуламен есептелініп, шығарылады: 

 

Т = 

Т

ПО

+

Т

ТО

+

Т

А

+

Т

БС

+

Т

Н

+

Т

П

+

Т

ОТ

+

Т

Д

                         (4.7) 

 

Т  = 

Т

ПО

+

Т

ТО

+

Т

А

+

Т

БС

+

Т

Н

+

Т

П

+

Т

ОТ

+

Т

Д

  =  24  +  52,56  +  35,04  +  35,04  + 

52,56 + 35,04 + 158,3808 + 24 = 416,6208 адам/сағ.  

 

4.7 Бағдарламамен қамтамасыз ету шығынының есебі  

 

Бағдарламамен  қамтамасыз  ету  шығынының  ішіне:  еңбек  ақы,  еңбек 

ақыдан  аударым  шығындары,  амортизациялық  және  т.б  шығындар  кіреді, 

олар келесі формуламен анықталады:  

 

С = ФОТ + 

О

СН

+ А + 

С

ЭЭ

+ 

С

МжК

 + 

С

ТО

+ С

ПР

+ С

Н

              (4.8) 

 

Еңбек ақы екі түрлі жасаушыдан тұрады: негізгі және қосымша еңбек 

ақы суммасы (немесе еңбек ақы қоры, ЕАҚ) негізгі және қосымша еңбек ақы 

келесі формуламен анықталады: 

 

ФОТ = 

З

осн

 + 

З

доп

                                                    (4.9) 

 

Негізгі еңбек ақы келесі жолмен анықталады: 

 

З

осн

= T x TC / 

t

орт

,                                                 (4.10) 

 

З

осн

= T x TC / 

t

орт

 = 416,6208 x 2600 x 2,25/21 = 116058,651 теңге. 

Т = 416,6208 адам/сағ.; ТС =2500-3000 тенге, 

t

орт

=21. 

 

Қосымша  еңбек  ақы    негізгі  еңбек  ақының  20%  құрайды  және  ол 

төмендегі формуламен есептеледі: 

 

63 

 

 

З

доп

= 0,2 x 

З

осн

 ,                                                 (4.11)  

   

З

доп

= 0,2 x 

З

осн

 = 0,2 x 116058,651 = 23211,7302 тенге. 

 

Жалпы  еңбек  ақы  (еңбек  төлеу  фонды)  негізгі  және  қосымша  еңбек 

ақының қосындысы болып табылады:  

 

ФОТ = 

З

осн

+

З

доп

 = 116058,651 + 23211,7302 = 139270,381 тенге. 

 

Әлеуметтік  салық  ЕАҚ  11%  құрайды  (ҚР  СК  358  б.  1  –  тарау) 

жұмыскердің табысынан, келесі фомуламен есептеледі: 

 

О

осн

= (ФОТ – ЗА) x 11% ,                                        (4.12) 

   

О

осн

=  (ФОТ  –  ЗА)  x  11%  =  (139270,381  –  13927,0381)*0,11  = 

13787,7677 тенге. 

мұндағы  ЗА  –  зейнетақы  аударылымдар,  ЕАҚ-ның  10%  құрайды  және 

әлеуметтік салықпен міндеттелмейді: 

 

ЗА = ЕАҚ * 10%,                                         (4.13) 

 

ЗА = ЕАҚ * 10% = 139270,381 * 0,1 = 13927,0381 тенге.  

 

Амортизациялық аударылымдар амортизацияның сәйкес шамаларымен 

орындалады,  пайыздар  мен    жабдықтардың  баланстық  құны,  төмендегі 

формуламен есептеледі: 

 

A =  

Б

бас

x A

ш

x N

100 x 12 x t

                                                (4.14) 

 

Амортизация шамалары, келесі формуламен анықталады: 

 

Н

А

=

Б

бас

− К

тар

Т

норм

 ∙ Б

бас

x 100% ,                .                      (4.15) 

 

Н

А

=

Б

бас

− К

тар

Т

норм

 ∙ Б

бас

x 100% = 

98600−4930

4 ∙ 98600

x 100% = 23,75% 

 

мұндағы 

Қ

тар

  –  таралым  құны,  жабдықтың  құнынан  5%  құрайды  ;   

Қ

тар

  = 

98600 * 0,05 = 4930 тенге. 

Құны  

Б

бас

 = 98600 тенге.  

Компьютердің қазіргі уақыттағы құны 89900; 

Принтердің құны 29900. 

 

 

64 

 

Дербес  компьютерде  жұмыс  істеудің  жалпы  уақыты  төмендегі 

формуламен анықталады:  

 

Т = 

Т

А

 + Т

БС

 + 

Т

Н

+

Т

П

+

Т

ОТ

 ,                                   (4.16) 

 

Т = 

Т

А

 + Т

БС

 + 

Т

Н

+

Т

П

+

Т

ОТ

 = 35,04 + 35,04 + 52,56 + 52,56 + 158,3808 = 

333,5808 адам/сағ. 

 

Амортизациялық аударылымдар 14 формуламен есептеледі:  

A =  

Б

бас

x A

ш

x N

100 x 12 x t

 = 

 

98600∗0,2375∗17,35

100 ∗ 12 ∗ 333,5808

 =1,014 ,  

 

N = 416,6208/24=17,35 , 

T = 333,5808 (жоғарыдағы 4.16- формуладан алынған). 

 

Электр  энергиясының  шығындарын  төмендегі  формуламен  есептеуге 

болады: 

 

С

ЭЭ

=Қ x 

k

3

 x T x 

C

кВт−сағ

,                                      (4.17) 

 

С

ЭЭ

=Қ x 

k

3

 x T x 

C

кВт−сағ

 = 450 x 0,8 x 19,37 x 8 = 55,795 тенге. 

1 кВт-сағ электр энергиясының құны 19,37 тенге. 

 

A

жыл 

=   Б

бас

∙

Н

А

100%

 = 98600 * 

23,75

100%

 = 2341750 тенге.  

 

Материалдар  мен көмекші  бөлшектердің    шығындары,  бағдарламалық 

өнімді  жазу  барысында  қолданылады  (

С

МжК

),  оған  қоса  техникалық 

қызметтің  көрсету  шығыны  (

С

ТО

),  жабдықтың  құнынан  1,5  %  және  2,5% 

құрайды және келесі формулалармен есептеледі:  

 

С

МжК

 = 0,015 x 

С

обор

,                     .                           (4.18) 

 

С

МжК

 = 0,015 x 

С

обор

 = 0,015 x 98600 = 1479 тенге. 

 

С

ОТ

 = 0,025 x 

С

обор

,                             .                      (4.19)  

 

С

ОТ

 = 0,025 x 

С

обор

 = 0,025 x 98600 = 2465 тенге.  

 

Басқару  мен  қызмет  көрсетуге  байланысты  үстеме  шығындар  мен 

сондай-ақ  жабдықты  пайдалану  кезіндегі  және  кәсіпорын  үдерістеріндегі 

айналымдардан қосымша шығын еңбек ақы қорының 50% құрайды және ол 

төмендегі формуламен есептеледі:  

 

 

65 

 

        

С

Н

 = 0,5 x ЕАҚ,                                                 (4.20) 

 

С

Н

 = 0,5 x ЕАҚ = 0,5 * 139270,381 = 69635,1905 тенге. 

 

 Бағдарламаның  өзіндік  құнының  есебінің  жиынтығының  нәтижесін 

кесте  түрінде  ұсыну  қажет,  шығын  статьясын  атап  өтіп,  оның  ортақ 

құнындағы  нәтижелерін  пайызбен  есептеп,  бағдарламалық  қамтамасыз 

етудің өзіндік құнының құрылымының диаграммасын сызу қажет.  

 

Кесте 4.7 – Өзіндік құнның қорытындысы 

Шығын бабының аты 

Сумма, 

теңге 

Әр баптың үлесі 

ЕАҚ 

ЕА

нег

 

116058,651 

46,7 

ЕА

қос

 

23211,7302 

9,343 

Үстеме шығындар, 

С

накл

 

69635,1905 

28,031 

Әлеуметтік салық шығыны, ӘС 

13787,7677   5,5258 

Пайдалану 

шығындары 

С

ЭЭ

 

55,795 

2,2046 

С

ТО

 

2465 

0,9305 

А

жыл

 

2341750 

8,843 

Материалдар және көмекші, 

С

МжК

 

1479 

0,005 

Барлығы: 

 2568443,13  100 

 

 

 

4.1-сурет – Өзіндік құнның диаграммасы 

 

Бағдарламалық өнімді жүзеге асыру бағасы оның құны және таза кіріс 

қосындысынан тұрады: 

 

Ц = С + П,                                                         (4.21) 

 

 

66 

 

мұндағы С – өнімнің бағасы; 

П – таза кіріс.  

Бастапқы  бағаны  анықтау  үшін бағдарламалық өнімді  жүзеге  асырып, 

керекті рентабельдік деңгейін анықтау керек (20%): 

 

Ц

П

 = С ∙ 

(1 +

Р

100

),                                                  (4.22) 

 

мұндағы Р – рентабельдік (20%). 

Ц

П

 =  2568443,13(1+20/100)= 3082131,76 тенге. 

 

Бағдарламаның орындалу бағасы төмендегі формуламен анықталады: 

 

Ц

р

 = 

Ц

П

 + НДС,                                                   (4.23) 

 

Қазіргі кезде ҚР-да НДС 12% құрайды: 

 

НДС = 

Ц

П

 ∙ 12% ,                                               (4.24) 

 

НДС = 3082131,76 ∙ 12% = 369855,811 тенге, 

Ц

р

 = 3082131,76 + 369855,811 = 3451987,57 тенге. 

 

4.8 Ақпараттық  жүйені  енгізуден  алынған    үнем  мен  табыс 

мөлшерін есептеу 

 

Ақпараттық  жүйені  құрастырған  мекеме  үшін  табыс  көзі  ретінде 

тапсырыс берушіге бағдарламалық өнімді сату болып есептеледі. Мекеменің 

шығыны – ол құрастыруға кететін шығын мен жүйенің көбейтілуіне кететін 

шығындар.  Қаржыландыру  ретінде  құрастырып  жатқан  мекеменің  өзінің 

ақша қорынан бөлінеді.  

Тапсырыс беруші  – мекеме үшін үнемдеу көзі есептелінетін уақыт ты 

біршама  мөлшерде  қысқартатын,  қолмен  жасауды  алмастыратын  машина 

болып  табылады.  Мекеменің  шығындары  ақпараттық  жүйені  иемдену  үшін 

бірмезгілдік  шығындардан,  ақпараттық  жүйені  тасымалдау  мен  енгізу 

шығындарынан,  және  жүйеге  талдау  жасайтын,  бақылауға  кететін 

шығындардан тұрады.  

Жүйені  нгізу  үшін  қолмен  есептеу  шараларын  автоматтандырылған 

шараларға  ауыстыру  нәтижесінде  өндірістің  қорын  біраз  үнемдеуге  алып 

келеді деп жоспарланды.  

Ұйымда  жүйе  жүктелмей  тұрғанда  жылдық  келтірілген  шығындар 

келесі баптардан тұрады: 

−  еңбек ақы қоры; 

−  әлеуметтік салық; 

−  басқада шығындар. 

 

67 

 

Қолмен  есептеу  кезінде  еңбек  өнімділігін  талдау  үшін  1700  тенше/сағ 

(мекеменің  қойған  талабы)  мөлшерінде  жұмыс  істейтін  мамандандырылған 

инженер  қажет.  Өткізу  қабілетін  есептеген  кезде  инженер  21  күн  жұмыс 

істейді. Қолмен жұмыс істеу барысында еңбектің жылдық төлем қоры: 

 

ЕА = 21*8*1700=285600 тенге. 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

68 

 

Қорытынды  

 

 

Бұл дипломдық жобада қойылған талаптар мен мақсаттардың барлығы 

жүзеге  асырылды. «Қазақтелеком»  АҚ  «Бакалавриат»  ақпараттық жүйесінің 

дерек қоры құрылды. Ақпарттық жүйеде барлық кемшіліктер ескерілді. Жүйе 

қызметкерлерге қолдануға ыңғайлы болып жасалды. 

Деректер қорын SQL Server 2012 бағдарламасымен деректерді басқару 

жүйесін  құрастырдық.  Деректер  қорына  қолданушылар  кеекті  аұпаратты 

енгізе алады, алайды бұл түрі ыңғайсыз болғандықтан, MS Visual Studio 2012 

объектілі-нысандау  бағдарламасымен    қосымшасын  жасадық.  Қосымша 

қызметкерлердің талабы мен шарты бойынша жасалды.  

Еңбекті  қорғау  бөлімінде  жасанды  жарықтанды  мен  конционерлеу 

есептелді. Қызметкердің бөлмесіне сай кондиционер таңдалды, ол  Samsung 

AQ09ESG  типті  сплит-жүйелі  кондиционер.  Бұл  кондиционерді  таңдаған 

себебіміз,  конционер  бөлменің  параметрлеріне  сай  және  суық  немесе  жылы 

мезгілдерде бөлеменің темратурасын бірқалыпты ұстап тұрады.     

Технико-экономикалық  негізделу  бөлімінде  жасаған  есептеулердің 

нәтижесі  бағдарламамен  қамтамасыз  етудегі  сыйымдылығы  416,6208 

адам/сағ,  бағдарламамен  қатмасыз  етудегі  шығын  3451987,57  тенге, 

ақпараттық  жүйені  енгізуден  алынған  үнем  мен  табыс  мөлшері  285600 

тенгені құрады. Бұл бағдарлама SQL Server 2012 бағдарламасында жасалды, 

бұл бағдарлама кең тарағандықтан, берілген ақпараттық жүйе экономикалық 

тиімді болды.  

                                                                                                                                                         

                                                    

                                                                                                               

   

                                                    

  

 

 

                                                                                                                                                                                                                            

                                    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

69 

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 

 

 

1  Избачков  Ю.,  Петров  В.,  Василев  А.,  Телина  И.  Информационные 

системы 3-е издание. – Санкт-Петербург,2011. – 275с. 

2  Подбельский В.В. Язык С# Базовый курс. – Москва,2011. – 250с. 

3  Джо  Секло.  SQL  Server  для  проффессионалов  Программирование.  – 

Москва,2009. – 358с. 

4  Т.С.  Санатова,  С.Е.  Мананбаева,  А.С.  Бегимбетова.   Еңбекті  қорғау. 

Күндізгі-сырттай 

оқу 

түрінің 

барлық 

мамандықтар суденттері 

үшін     зертханалық  жұмысты  орындауға  арналған  әдістемелік  нұсқау.- 

Алматы: АЭжБИ, 2008.-22 б. 

5 М.К. Дюсебаев, Т.Е. Хакимжанов, А.С. Бегимбетова 050704- Есептеу 

техникасы  және  бағдарламалық  қамтамасыз  ету,  050719-  Радиотехника, 

электроника  және  телекоммуникация  мамандықтары  бойынша  барлық  оқу 

түрінің  студенттері  үшін  диплом  жұмысына  арналған  әдістемелік  нұсқау  -

 Алматы: АЭжБИ, 2009.-9 б. 

6  Баклашов  Н.Х.,  Китаева  Н.Х.  Охрана  труда  на  предприятиях  связи. 

Охрана труда окружающей среды. – Москва,1989. – 273с. 

7 Базылов К.Б.,  Алибаева С.А. Методические указания по выполнению 

экономического  раздела  выпускной  работы  бакалавров  для  студентов  всех 

форм обучения – Алматы: АИЭС, - 2009. 

8  Еркешева  З.Д.,  Боканова  Г.Ш.,  5В070400  –  Есептеу  техникасы  және 

бағдарламамен  қамтамасыз  ету  мамандығының  студенттері  үшін  диплом 

жұмысының экономика бөлімін орындауға әдістемелік нұсқаулар. – Алматы: 

АЭжБУ, 2014 – 27 б. 

9  Д.  Петкович  Microsoft  SQL  Server  2012.  Руководство  для 

начинающих. –БХВ-Петербург, 2013. – 816с. 

10  Дунаев  В.В.  Базы  данных.  Язык  SQL.  –  СПб.:  БХВ  – 

Петербург,2006. 

11  Гeрбeрт  Шилдт. C# 4.0-  Полноe руководство  =  C# 4.0 The  complete 

Reference.- M.осква,2010 - С.1056.  

12 Зиборов В.В. Visual С# 2012 нa примeрaх. - 2013. - 480 c.  

13 Ешпанова М.Д., Ибраева Л.К., Сябина Н.В. Методические указания 

к  лабораторным  работам  по  дисциплине  «Проектирование  баз  данных» для 

студентов  всех  форм  обучения  специальности 5B0702 -  «Автоматизация  и 

управление» – Алматы: АИЭС, 2009 – 51 с. 

14 Рофе А.И. Экономика труда: Учебник. – М.: КноРус, 2010. – 400 с.