48
Табиғи жарықтандыру болмаған жағдайда немесе жеткіліксіз болып
жатса, жасанды жарықтандыру қолданылады. Жоғарғы және төменгі
қысымды газоразрядты шамдар, қыздырмақ шамдар сияқты жасанды жарық
көздері қолданылады. Бұл мекеме жасанды жарықтандыру жүйесін
қолданады. Жасанды жарықтандырудың үштүрі бар. Олар: жұмысшы,
апаттық, қорғаныстық.
Жұмысшы жарықтандыру – ғимарат сыртында жұмыстардың өндіріс
орындарында және бөлмелерінде нормаланған жарықтандыру жағдайларын
қамтамасыз ететін жарықтандыру жүйесі.
Апаттық жарықтандыру қауіпсіздік және эвакуациялық жарықтандыру
болып
екіге
бөлінеді.
Қауіпсіздік
жарықтандыру
жұмысшы
жарыұтандырудан 5% құрайды және егер жұмысшы жұмысшы
жарықтандыруды сөндіргенде және сонымен байланысты жабдықтың қызмет
етуі бұзылғанда өрт, жарылыс, адамдардың улануы т.б. жағдайларда
қарастырылады.
Нормативтік жарықтандыруды апаттық сөндіргенде бөлмеден
адамдарды көшірген кезде эвакуациялық жарықтандыру қолданылады. Ол
адамдардың өтуіне арналған қауіпті орындарда, сатылы торлпрда
орналастырылады. Өту жолдарындағы жарық ғимараттарда 0,5 лк кем емес
және 0,2 лк болуы тиіс.
Қорғаныстық жарықтандыру түн мезгілінде шекараның бойында
қорғалатын аумақтарында ескеріледі.
Өрт – яғни арнайы жасалмаған, кенеттен пайда болатын оқыс жағдай.
Өрт кезінде материалдық шығындар мен қатар адам қазасы да болуы мүмкін.
Өндірістегі өрттің басты себептеріне құрал-жабдықтардың технологиялық
істен шығуы, электр құралдарының ақаулары, құралдардың жөндеу
жұмыстарына дұрыс дайын еместігі, әр түрлі материалдврдың өздігінен
өртенуі және т.б.. Жарылыс кезінде өртті болдырмау үшін ыстық жанғыш,
жарылысқа қауіпті ортаның пайда болуына мүмкіндік бермей, оталдыру
көзінің пайда болуына кедергі болу керек. Өрт қауіпсіздігі құралдары шартқа
байланысты жабдықталуы керек. Бөлмеде түтіндік өрт хабрлайтын құрылғы
орнатылған, одан басқа ОУ-8 өрт сөндіргіш баллоны қойылған. Нөлдену
шартқа сәйкес қойылған, яғни контур-шинаны нөлдік қосқышпен тартушы
күш шитінде қосу арқылы орнатылған.
3.2 Есептеу бөлімі
3.2.1 Кондиционерлеу және конционерді таңдап, есептеу
Бөлме ауасын қалпына келтіру үшін жылу және ылғалды жағдайын
жасау үшін жылыту-желдету техникасы қолданылатыны белігілі. Бұл
жағдайда бөлменің ауасының өзгеруіне барлық факторлар есепке алынуы
керек. Әр түрлі бөлмелерде негізінен бөлменің сыртындағы жіне ішіндегі
жылулар әсер етеді. Өзінің тағайындалуы бойынша желдету жүйесі қолайлы
49
жіне технологиялық болып бөлінеді. Қолайлы жүйесі бірегей санитарлы-
гигиеналық талаптарға сай жауап беретін ауаның температурасы мен
ылғалдылығын, ауа қозғалысының жылдамдығы мен тазалығын автомвтты
қолдану үшін пайдаланылады. Кондиционерді технологиялық жүйелері
белгілі бір өндірістік жіне технологиялық процесстің ережелеріне сәйкес
келетін ауа параметрлерін қамтамасыз ету үшін қолданылады.
Сыртқы жылудың жүктемелері келесі түрлерден тұрады:
− күн сәулесінен шыныланған беттер арқылы түсетін жылулар, бұл
сезілетін жылу ретінде байқалады;
− еден, қабырға, есік, терезелер арқылы мекеме ішіндегі және
сыртындағы жылу қозғалысы нәтижесінде бөлінетін жылулар мен жылудың
шығындары;
− инфильтрациядан бөлінетін жылу;
− жаз айларында мекменің ішкі және сыртқы температурасының
жағдайы оң, ал қыс мезгілдерінде теріс болады, сол себепті бөлменің ішіндегі
белгіленген температураны ұстау керек;
Кондиционерді таңдау үшін ең бірінші артық жылудың қосындысын
жіне оған күннің радиациясынан бөлінетін жылу кіреді, өдірістік жарықтану
мен жұмыс істейтін қызметкерлер санын және т.б. есептеу керек. Салқын
өндіріс үшін қосындысы сол сияқты немесе сәл үлкен мәнді, сонымен қатар
ауаның қысымына байланысты кондиционер таңдалынады.
Бөлменің температурасы нәтижесіндегі жылудың түсуі және жоғалуы.
Жылудың саны төмендегідей формуламен анықталады:
Q
қоршау
= V
ғимарат
X
0
(t
шыққан
− t
келген
) , Вт (3.1)
мұндағы
𝑉
бөлме
=6x4x3=72
м
3
– бөлменің көлемі;
X
0
= 0,42 Вт/
м
3
°С – меншікті жылулық сипаттамасы;
t
сырт.есеп
= 27,5 ° − жылдың жылы мезгіліне арналған сыртқы
есептің температурасы;
t
сырт.есеп
= 10 ° − жылдың суық мезгіліне арналған сыртқы есептің
температурасы;
t
іш.есеп
= 19 ° − жылдың суық мезгіліне арналған ішкі есептің
температурасы.
Жылы мезгіл үшін:
Q
қоршау
= 72x0,42x(27,5-22)=166,32 Вт.
Суық мезгіл үшін:
Q
қоршау
= 72x0,42x(-10-19)= -876,96 Вт.
Шыны арқылы күн радиациясынан өтетін жылу.
Күннен бөлінетін жылу шынының түріне байланысты 90%-ға дейін
бөлменің ортасымен жұтылады, ал қалған бөлігі шағылысады. Ең үлкен
жылу жүктемесі тура немесе шашырай түсетін күн сіулесінің жоғарғы
