31
- қабаттарды қолдау. Бірінің үстіне бірін орналастыруға болатын HTML
бөліктері (пиксельге дейінгі дәлдікпен) ;
- пішіндермен жұмыс. Кез келген мәліметтерді скрипттер арқылы өңдеу
ыңғайлы, ол ақпаратты серверге жіберу алдында дұрысытығына тексереді. Егер
мәтіндік алаңға қандай да бір санды енгізуін сұраса, әріптік символдардың
енгізілу мүмкіндігін ескеру қажет;
- суреттермен жұмыс. Скриптер арқылы суреттің алдын ала жүктелуін
жасауға болады. Суреттерді тікелей көру алдында браузер өзінің жадысында
сақтайды да, қажет болған жағдайда жылдамырақ бейнелейді. Ені, биіктігі,
графикалық файлдың адресі сияқты суреттің негізгі параметрлерін
динамикалық өзгертуге болады. Ол тінтуірдің әрекетіне байланысты жауап
береді, ерекшелегенде сурет өлшемі өзгереді. Ұқсас әдіспен суреттер галереясы
жасалады- суреттің өзгеруі бір бет шекарасында жүргізіледі;
- уақыт пен күнді айқындау. Көптеген дизайнерлер өз жобаларында
ағымдағы күн мен уақытты көп қолданады. Арнайы күнмен жұмыс істеуге
арналған Date объектісі пайдаланылады;
Cookies файлдарымен жұмыс. JavaScript cookie файлдарымен толық
жұмысты қамтамасыз етеді. Cookie- техникалық ақпарат сақталатын локальды
компьютердегі мәтіндік файл. Бұл файлды оқырманның соңғы кіру күнін,
парольдерді, сонымен қатар сайттағы басқа да әрекеттері туралы ақпарат
сақталады. Аталған әрекет сайтты жекешелеп кірушілерге ыңғайлы етіп
жасайды;
- оқиғаларды бақылау. Оқиға ретінде пайдаланушының белгілі бір әрекеті
немесе құжат күйінің өзгеруі айтылады. JavaScript көптеген оқиғаларды
бақылап отырады да оған жасалған әрекеттерді анықтауға мүмкіндік береді.
Мысалы, web-бетті жүктегенде onLoad оқиғасы жүреді. Егер скриптті құжат
жүктелгеннен кейін жүзеге асуы керек болса, онда осы оқиға басталғандағы
болатын функцияны анықтау қажет;
- жаңа терезелерді құру. Скриптер жаңа терезелерді құруға, оларға
сыртқы пішінін және ішкі құрамын өңдеуге мүмкіндік береді. Жасалған
терезелердің адрестік жолын алып тастауға, айналдыру жолағын жасыруға
және экранда орналасу орнын беруге болады;
- браузерді тексеру. Түрлі браузерлерде объектілік модельдерді бейнелеу
стандартталмаған, соңына дейін барлығы қолдамайды. Сол себепті
универсалды құжатты жасау үшін, ағымдағы уақытта қандай браузер
қолданыста екендігіне байланысты сәйкес кодты беру керек;
- математикалық функциялар. JavaScript қажетті арифметикалық
операцияларды қамтиды, барлық стандартты математикалық функцияларды,
бүтін мен үтірі жылжымалы сандарды, қолдайды;
- құжат құрамын басқару. Write() әдісімен кез келген ақпаратты жасалған
құжатқа ендіруге болады, мысалы, бүгінгі күнді. Жаңа құжатты динамикалық
құрастыруға болады. Бұл түрлі браузерлердің, операциялық жүйелердің
ерекшеліктерін ескере, жеке мәтіндерді шығаруға мүмкіндік береді.
32
Әрине, мұнда JavaScript тілінің барлық мүмкіншіліктері жазылмаған.
Дегенмен, айтылған мысалдардан web-беттің мүмкіндіктерін арттыратын
универсалды және ыңғайлы құрал екендігін көруге болады.
1.5.2 PHP
PHP- сайтты құруға арналған программалау тілі. PHP сайт жұмысын
автоматтандыруға көмектеседі. Бұл серверде орындалатын HTML-ге ендірілген
скрипт. PHP- дің JavaScript- тен айырмашылығы, PHP скрипті серверде
орындалып нәтижені клиентке көрсетеді, ал JavaScript- тің коды клиенттік
машинаға беріліп сол жерде орындалады.
Өткен ғасырда «әлемдік деңгейдегі» сайт жасау үшін HTML тілін біліп
және көркем стильге ие болу жеткілікті еді. Біраз уақыт өте талаптар күрделене
түсті: JavaScript пен Dynamic HTML-ді қолдану ескіре түсті (кертартпаға
айналды), ал оларды қолданбау web- бет дизайнының көркін кетіреді. Кейін
корпоративті сайттарды жасау үшін C++ және Perl тілдерін қолдану енді. Бірақ
web-дизайнерлер мұндай технологияларды пайдалана алмағандықтан, скриптер
тілінің күрделі мүмкіндіктерін қамтитын және де қолдануға, үйренуге
қарапайым тіл php шықты.
PHP-ді таңдау себептері:PHP ендрілген сценарийлер тілі болып саналады.
Тілдің мақсаты – web-құрастырушыларына динамикалық генерацияланатын
беттерді жылдам құруға бағытталған. Сонымен бірге, сайт пайдаланушы
арасында интерактивтілікті қамтамасыз ету керек: ақпаратты іздеу,
конференциялар, баға беру, сатып алу және т.б. PHP тілі web- сервердің бір
бөлігі ретінде жұмыс істейді. Бұл тілде бір жүйеге келтірілген мәліметтерді
сұрыптау және жадыдан орын босату мен бөлу әрекеттерін қажет етпейді. PHP
тілінде жазылған бағдарламалар оқуға өте ыңғайлы.
PHP мүмкіндіктері.PHP көмегімен барлығын да жасауға болады:
пішіндерде мәліметтерді өңдеу, динамикалық беттерді генерациялау, куки
(cookies) сеанстарын қабылдау және жіберу. Бұдан басқа, PHP көптеген
мәліметтер қорын (databases) қолдайды. Сонымен қатар, PHP- IMAP, SNMP,
NNTP, POP3 және HTTP хаттамаларын түсінеді де, сокеттермен жұмыс істеу
мүмкіндігі бар, және басқа да хаттамалармен қарым қатынас жасай алады.
include() командасы арқылы HTML-кодының бір бөлігін бірнеше беттердің
ішіне ендіруге болады. Ол үшін тек, команда орналасқан файлдың атауын
басты бетке қыстыру керек. Нәтижесінде, өңделген файлды жаңарту арқылы
қалған барлық беттер автоматты түрде өзгеріп шығады. Сайтта болатын
материалдарды редакциялағанда, жаңартқанда HTML кодты өзгертуге
ұшыратпай, тек мәтіннің өзімен жұмыс істейтін боламыз.
PHP-дың айқын ерекшеліктерінің бірі – ол серверлердің мәліметтер
қорымен жұмыс істеу үйлесімділігі. Ол үшін web- серверде мәліметтер
қорымен жұмыс істейтін бағдарламаны орнатып (көбіне қолданылатыны
