63
7 к е с т е - Жалғасы
Визуалды
және
эмоционалды сезімдердің
сәйкес келмеуі
Бір беттен екіншісіне өту кезінде, сайт бетінің
көрінісі мен одан алатын сезімдер толығымен
өзгеше болса, кіруші басқа бәсекелестің сайтына
өту мүмкіндігі жоғары. Осындай жағдайлар сайт
құрылымын саутсыз құрғанда немесе жаңа
бөлімді жүйеге келтірмей қосқанда пайда
болады. Егер де мұндай жағдай орын алса,
сайтты толығымен қайта жасау керек болады.
Желідегі сайттың өмірлік циклы күрделі сұрақ. Көптеген сайттар өзінің
аудиториясын жинамай құлдырауға ұшырайды. Оның себебі неде? Статистика
бойынша алғашқы жарты – бір жылдан кейін «шағын» және «орта»
кәсіпкерлікпен айналысатын ұйымдардың сайттары жабылады немесе сол
қалпында қалып қояды. Мұндай тенденция немен байланысты? Бұл сұраққа
жауап беру үшін жағдайды басынан қарастырайық, яғни компанияда сайт құру
ойының туындағанынан бастап. Ойдың негізінде клиент санын көбейту және
компания имиджін көтеру, оң әсер қалдыру мен т.б. жатады. Идеяны жүзеге
асырудың екі айқын жолы бар.
Біріншісі – «жылдам алға басу» - жеке сайт құру, интернетте
орналастыру, әрі қарай клиент санының өсуі, танымалдылығының артуы және
т.б.
Екіншісі – біріншісінің антиподы. «Пайдалылығы жоғары» екендігін
түсінетін ұйым басшылығы абайсыздық пен сақтық шараларын көп
ойлайтындықтан, сайт жобасын жасау үрдісі бірнеше айларға созылып кетуі
мүмкін, ал осы уақыт аралығында бәсекелес компаниялар алға қарай жылжуы
және сайттың концепциясы ескіруі әбден мүмкін. Дегенмен, сайтты құрудың
жолдары бір біріне қарама-қайшы болғанмен, екі жағдайда да шешілу керек
мәселелері өте көп. Бастысы және негізгісі – сайтты құру механизмі мен желіде
дамытуды түсінбеу. Сайтқа тапсырыс беруші қалай, не жұмыс істейтіндігі, не
үшін керектігі мен сайттың жұмыс істеу тиімділігіне қалай әсер ететіндігін
толық түсіне қоймас.
Осыдан шығатыны, бір жағынан – бастысы сайтты құрып желіге
орналастыру, қалғаны уақыт өте жасалатындығы; екінші жағынан – шектен тыс
сақтылық пен күмәнділік. Мұнда шешім қабылдау мерзімі шексіздікке созыла
береді.Сайт құылған және желіге жүктелген деп айталық. Сол кезде сайт
иесінде келесі қадам қандай болады деген ой туындайды.Қаржысы шағын ұйым
сайт жасауда өзінің қаражатын құйды, енді оны әрі қарай жетілдіру
қажеттілігінде сенімсіздік тууы мүмкін. Қиындық осы кезде туындайды. Фирма
басшылары көп жағдайда сайттан бірден пайда түсіргісі келеді. Осыған
байланысты интернетте жасалған сайттар өте көп, тек «өлі» деуге болады.
Мұндай сайттардың жұмысы дизайн-студияларға және интернет-агенттіктеріне
жүктелуі тиіс. Сол кезде ғана барлық құралдар, әрекеттер қолданылып, сайттың
64
толық жүзеге асуына септігін тигізеді. Тапсырыс берушінің қаражаттарды аз
жұмсауына байланысты дизайн-студиялар да жұмысқа кіріскісі келмегендіктен,
аяғына дейін істемейді. Нәтижесінде, сайт иесі ақшаны босқа жұмсап, сайттың
дұрыс еместігі мен интернеттің мүмкіндіктерін тым асырғандығы туралы ойлай
бастайды. Осындай жағдайлардың туындауына екі негізгі қателік алып келеді:
Бірінші қателік. Сайттың жаңармауы. Көп кездесетін жағдай. Шағын
қаржылы интернет жобалар, әдетте, көлемі аз HTML беттерде орналасқан
ақпараттың жаңартылуы үшін маманды қажет етеді. Сайт иесі өзі болатын
ұйымда маманы болса жақсы, ал келуші қызметкер (желі администраторы)
немесе мүлдем болмаса? Сонымен қатар, келуші қызметкерге ақы төлеу керек
болады. Неге осы істерде үнемдемеске? Бірте-бірте сайт статикалық күйге
айнала бастайды. Мәселен, жылына бірнеше рет компания жаңалықтары
жаңарып тұратын бағдарламалық бөлім болса да, айқын өзгерістерге әкеле
қоймас. Сайттың жаңаруын елемеудің салдары қиынға соғады. Аталған
жағдайда сайттың тиімділік принциптерінің бірі ескерілмейді – тұрақты
аудиториясы мен сайттың тематикасы ұнайтын кірушілердің қалыптасуы.
Ұнаған сайтқа кіріп, ақпараттық мүмкіндіктерімен таныса, уақыт өте кіруші
қайта оралуы мүмкін. Бірақ сайт тематикасы өзгермесе, жаңалықтар
жарияланбаса, үшінші рет кірушінің бұл сайтқа көз салу мүмкіндігі төмен. Бұл
жағдайда web-сайт ұйымның жарнамалық ақпарат құралы ретінде жұмыс
атқармайды. Қатып қалған сайт ұйымның имиджіне кері әсерін тигізеді.
Екінші қателік. Сайт контенті іздеу жүйелерінің спецификасының
ескерілмеуі бойынша жасалғандығы, яғни сайтта орналасқан ақпарат интернет
үшін бейімделмеген. Мұндай қателікті көбіне өзінің өнімін және қызметін
жылжытуда полиграфиялық және баспалық БАҚ құралдарын пайдаланған
ұйымдар жібереді. Негізгі аудитория сайтқа іздеу жүйелері арқылы
келетіндіктен, сайтта орналасқан ақпаратты дұрыс ұйымдастыру керек.
Интернет пайдаланушылардың үлкен бөлігі белгілі бір өнімді-қызметті
іздегенде стереотиптік іздеу тіркесін пайдаланады. Өз кезегінде олар сайт
контентінде болуы міндетті. Өкінішке орай бұл интернеттің жұмыс істеу
аспектісіне көп көңіл бөлінбейді. Оның бірнеше себептері бар: қарапайым
түсініспеушілік немесе ұйым-қызметкерінің бұл мәселеге күш салғысы
келмегендігі, тапсырыс берушінің мәтін сөздерін ауыстыруына ынтасы
жоқтығы. Web-сайт пен буклет мүлдем өзгеше ақпарат тасушы құралы.
Мәтіннің іздеу жүйелеріне бейімделуін елемеу мақсатты аудиторияны
жоғалтуға және web-сайттың қалдыратын әсерінің төмендеуіне алып келеді.
Егер де сайт статистикасы бойынша кірулер 95%-ды құраса, оның 1 минутқа
дейін болмай, шығып кетеді, бұлар кездейсоқ адамдар болады. Нәтижесі
бірінші жағдайдағыдай болады. Әрине бұл толық қателер тізімі емес. Оған
сайтта тек графикалық және кестелік ақпаратты орналастырып, арасында бір
екі мәтіндік сөзді енгізуді жатқызуға да болады. Мұндай әрекет те еш оң
нәтижеге алып келмейді.
