38
атрибуттары және өзара байланыстары жайлы ақпарат сақталады. Атрибуттың
байланыстан айырмашылығы, атрибутта – өз мәні, ал байланыста – басқа
түйінге сілтеме сақталады. Бағытталған графтан мәліметтерді бөлу үшін әдетте
түйіндер тізімін құрау, түйіндер атрибуттарын бас атрибут түйіні бойымен
анықтау сияқты өңдеудің рекурсивті процедуралары пайдаланады. CMS-та
мәліметтерді көрсетудің модульдік үлгісі – мұндай типті жүйелерде контент
мазмұны бойынша жеке модульдерге бөлінген. Мәліметтер құрылымы
модульге байланысты, және контентпен барлық жұмыс модуль ішінде
жинақталады.
Модульдер тәуелсіз және берілген типтің құжаттарымен жұмысына
толығымен жауап береді. Құжаттар белгіленген сипаттамалар жиынының
көмегімен сипатталады – құжаттар типі қатаң белгіленген. Функционалдылық
бар кодты өңдеу немесе өзгерту, жаңа модуль қосу есебімен кеңейтіледі.
Контент типінің стандартты жиыны мынадай: сілтемелер, мақалалар,
жаңалықтар, бөлімдер, форумдар. Модульді CMS-жүйелерінің ортақ кемшілігі,
ол – мазмұнының модуль негізінде қатаң белгіленген құрылымды қамтуы.
Алайда олардың функционалдығын кеңейту үшін сыртқы модульдерді,
пайдалануға болады. Модульді жүйелердің айқын артықшылығы – аз уақыт
ішінде дайын порталды пайдалануға мүмкіндік алу.
CMS – бұл хостинг-аймақта орнатылатын және екі негізгі функция атқаратын
программа болып табылатындықтан, оның басты функциясы – мәліметтер
қорында сақталатын, алдын ала анықталған контентпен, дизайнмен, яғни
мәтіндермен, суреттермен, кестелермен және т.б. материалдарды құрылымдап,
қолданушыларға сайт беттерін көрсету (2 сурет).
2 cурет - CMS жүйесінің жұмыс істеу принципі
39
Мынаны ескерген жөн, мұндай түрде сайт беттері болмайды. Жеке
шаблондар және түрлі материалдар жиыны – мәтін, суреттер, мұрағатталған
файлдар, MSOffice/PDF құжаттары және т.б. материалдарды құрайды. CMS
қолданушы сұраныс жіберген жағдайда web-бет құрастырылады. Сонымен
жағдайдан тәуелсіз, қолданушыға ешкім көрмейтін, қандай да бір уникалды
ақпарат көрсетіледі. Әрине сайтты CMS-сыз құруға болады. Сайт визиткалар
MS-Word-көмегімен жасалады. Бұл үшін құжатты HTML-форматта сақтап,
хостинг-серверге орналастырылады. Әрине беттер саны біреу емес, бірнеше
болса, онда айтарлықтай қиындықтар туады. Әсіресе, беттерде қандайда бір
сілтемені ауыстыратын болсақ, мұндай күрделі құрылымды қолдау үшін
арнайы программалық қамтамалар көмегі қажет. Егер сайтқа қандай да бір
қаратпа пішін орнату керек болса, арнайы программалау жасау қажет. Ал
заманауи CMS көмегімен барлық қиындықтарды шегеруге болады.
Тағы бір функциясы – сайт басшысына ешбір арнайы тәжірибелерсіз сайтты
басқаруға көмектесуге болады.
1.7 CMS жүйелерінің рейтингісі
Тегін (open-source) CMS - бұл программаны кез келген мақсатта
пайдалануға; программа кодына қатынауы; программа көшірмелерін тегін
таратуға; программаны жаңа версиясына қарай жаңарту, жақсартуға мүмкіндік
беретін шарттарды сипаттайтын бағдарламалық қамтама.
«Қорапты» CMS сайт өңдеу бойынша қызметтен бөлек қатынауға
болатын жүйелер, сонымен қатар онымен азғандай web-студиялар қолдануда.
Open source CMS — ашық кодты тегін таралған өнім. Программаны және
оның шығыс кодтарын кез келген қолданушы жүктеп ала алады.
Соңғы 2009-2010 жылдары «Рейтинг Рунета» CMS жүйелерінің ішінен тегін
CMS жүйелерге талдау жасалынды.
«Рейтинг Рунета» — интернет-маркетинг және web-өңдеу нарығында
алдыңғы қатарлы программалық жүйелерді таңдау үшін интерактивті құрал
болып табылады. Жоба қолданушылар web-студиялар, SEO-компаниялар, CMS
жүйелерінің талдауларын жоба сайтында таныса алады. Жыл сайын жобада ең
жақсы интернет жобаларға, программалық қамтамаларға байқау жүргізіледі.
Сонымен, осы «Рейтинг Рунета» жобасы 2015-2016 жылдарда СMS
жүйелерінің арасында «Қорапты» CMS, Open Source (тегін, ашық кодты) CMS,
Жеке(студиялық) CMS жүйелері бойынша байқау нәтижелері келесідей
(3а,б сурет).
40
3,а cурет - «Рейтинг Рунета» жобасының 2015 жылға жасалынған CMS
рейтингісі
3,б cурет - «Рейтинг Рунета» жобасының 2016 жылға жасалынған CMS
рейтингісі
Соның ішінде Open Source CMS жүйелері ішінде ең оптималды, ең үздік
CMS жүйесінің бірі – Joomla!
I-track компаниясы 2016 жылы қаңтар-маусым айларында Ресей
домендерінде тіркелген CMS жүйелерінің пайыздық көрсеткіштері талдау
ретінде жасалынды(4 сурет).
41
4 cурет - Ресей домендерінде тіркелген CMS жүйелер көрсеткіштері
Көрсетілген тегін CMS жүйелері шетел программистерімен құрылған
болатын және қазіргі кезде Қазақстанда да өз орындарын тапты.
Ең үздік CMS өз компоненттері мен даму модельдері бойынша ұқсас.
Жасалынған талдау бойынша бұл рейтинг берілген CMS жүйелері үшін
«иә» әлде «жоқ» секілді аргументтер жайлы емес. Тек мынаны ескерген жөн,
Батыс Интернетіне қарағанда, Қазақстанда CMS жүйелерін таңдау бойынша
тәуелсіз сарапшылар институты әлі дамымаған. Және арнайы жүйелер
пайдасына қызығушылық танытқан мамандар немесе барлық көз салған
сарапшылар көзқарастарын білдіруі мүмкін. Сондықтан барлық талдауларды
жүзеге асыру үшін Қазақстанда Web-технологияларды өңдеу саласын жүзеге
асыру қажет [12].
1.7.1 Joomla!
Joomla! – PHP және JavaScript тілдерінде жазылған сайттың контентін
басқару жүйесі. Оны локальды (web-сервер Apache-ді алдын ала орнату керек)
және кез келген хостингке орнатуға болады. Мәлімттер қоймасы ретінде
MySQL мәліметтер қоры пайдаланады. GNU GPL лицензиясымен тегін
таратылатын бағдарламалық қамтама.
Көптеген беделді сайт құрастырушылардың ойы бойынша, қарапайым және
күрделілігі орташа жобаларға Joomla CMS жүйесі лайықты болады. Аталған
CMS-ті қолдана сайт визитканы, салалық порталды және интернет дүкенді
ұйымдастыруға болады.
2005 жылы 16 қыркүйекте Joomla-ның алғашқы версиясы шықты.
CMS Joomla! Web- сайтты құрастырудың түрлі құралдарын қамтиды. Жүйенің
басты ерекшелігі, бастапқы орнату кезінде қажетті минималды құралдар
жиыны болып саналады. Керек болған жағдайда толықтыруға болады. Бұл
административтік панелде қолданылмайтын элементтердің болмауына
Достарыңызбен бөлісу: | 
