Биопотенциалдардың пайда болуының мембраналық-иондық теориясы

қозу қасиеті, әрекеттік ширақтығы мен өткізгіштік дәрежесі жоғарылайды

физиологиялық қасиеттері қарама-қарсы өзгереді, яғни катодтан әріде қозу

қасиеті төмендейді де, анодтан әріде жоғарылайды. Бұл құбылыстарды

Е.Н.Введенский периэлектротон деп атады.

Қозғыш тіндерге сыртқы және ішкі орта тітіркендіргіштерінің әсері

болмаса, олар тыныштық жағдайда тұр деп айтуға болады. Бұл кезде

тіндердегі зат алмасу (метаболизм) деңгейі салыстырмалы тұрақты болып,

көрінетін іс-әрекет байқалмайды. Тіндер белсенді жағдайда болу үшін, оған

әсер ететін тітіркендіргіш зат алмасу деңгейін өзгертіп, тіндерді әрекеттік

деңгейге жеткізуі керек. Қозғыш тіндердің белсенді жағдайының негізгі

түрлері – қозу және тежелу.

физиологиялық үдеріс, осы кезде тіннің тіршілік қасиеттері өзгереді және

әрекеттік қызметтері байқалады. Қозу бірнеше белгілерімен сипатталады:

1) белгілі тіндердің тек өзіне тән нышандарымен;

2) бүкіл тіндер түрлеріне тән телімсіз нышандарымен (жасуша

мембранасының өткізгіштігі әртүрлі иондарға өзгереді, зат алмасу

(метаболизм) деңгейін өзгертетін әрекет потенциалы (ӘП) пайда болады,

тіндерде оттегін пайдалану және көмірқышқылын шығару үдерістері

күшейеді).

Қозудың электрлік жауап беруіне байланысты екі түрі болады:

1) жергілікті, таратылмайтын қозу (жергілікті жауап). Оның сипаттамасы:

а) қозудың жасырын кезеңі болмайды;

б) кез келген тітіркендіргіштің әсер етуінен пайда болады, яғни тітіркендіру

табалдырығы жоқ;

в) қозу пайда болған кезде тіннің қозғыштығы жоғарылайды, яғни

қозбаушылық (рефрактерлік) кезеңі болмайды.

г) қозу қысқа қашықтыққа таралып, кеңістікте тез өшіп қалады.

2) серпінді (импульсті), таратылатын қозу. Оның сипаттамасы:

а) қозудың жасырын кезеңі болады;

б) тітіркендіру табалдырығы бар;