Биологияны оқыту әдістемесі (пәннің атауы) ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік кешені

М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті

«Бекітемін»

Факультет деканы

_________ А.Б.Медешова

«__»__________ 2010 ж.
Жаратылыстану-математика факультеті

Профессор В.В.Иванов атындағы «Биология және экология»

кафедрасы

050113 Биология

мамандығы бойынша кредиттік оқу жүйесінде оқитын

студенттерге арналған

Курс – 4

Барлығы – 135сағат

Орал

Пәннің оқу әдістемелік кешенін (ПОӘК) проф. В.В.Иванов атындағы

«Биология және экология» кафедрасының оқытушысы Ж.М.Ихласова

ҚР ГОСО құжатын негізге ала отырып дайындалды.

Кафедра меңгерушісі _________ Г.С.Қайсағалиева

Ихласова Жанар Максутовна

Педагогикалық институт, «Биология және экология » кафедрасы, №11 кабинет.

Жұмыс телефоны: 50-35-49

Е-mail: @rambler.ru

2.2 Пән туралы мәлімет

Биологияны оқыту әдістемесі.

Семестр 15 оқу аптадан және 2 апта сессиядан тұрады.

Бір аптада 3 кредит сағат, әр кредит-сағат екі байланыс сағаттан (дәріс) және бір байланыс сағат (лаборатория) және үш сағат оқытушының жетекшілігімен студенттің өзіндік жұмысынан (СОӨЖ), студенттің өзіндік жұмысынан (СӨЖ) тұрады.

Кредит саны – 3

Өту орны: № 5 оқу ғимараты, сабақ кестесі бойынша
Оқу жоспарынан көшірме:

Биологияны оқыту әдістемесі пәнінің мақсаты студенттерде болашақ мұғалімдер ретінде әдістемелік білім және білік, мектепте биологиядан оқу-тәрбиелік жұмыстарын жүргізуге дайындық, ұстаздық жұмысқа өзбетімен және шығармашылық жағынан дайындау.

Биологияны оқыту әдістемесі педагогикамен, психологиямен, химияны оқыту әдістемесімен байланысты.

Курстың міндеттері:

Биологияны оқыту әдістемесінің негізгі міндеті студенттердің оқытудың теориялық негізімен, практикалық ережелерімен, таныстыру, орта мектепте оқыту процесінде оқушыларды оқыту және тәрбиелеу, мұғалімдік шеберлікке үйрету.

Осы мақсат, міндеттердің нәтижесінде студент болашақ мұғалім ретінде мектеп бағдарламасын меңгеруі тиіс, мектеп оқулықтарын оқушыларға берілетін ғылыми ақпараттарды білуі тиіс, оқыту процесі кезінде күнделікті педагогикалық тәрбиелеу тапсырмаларын шешуге үйренуі керек, сабақ жоспарын құруы, практикалық жұмысты жүргізуі, өнеркәсіпте, табиғатта топсеруен өткізе алуы, мектеп жанындағы оқу-тәжірибелік аймақта оқушылармен жұмыс жасай білуі, мектептік оқушылардың өндірістік бригадаларын басқаруы, кластан тыс жұмыстар жүргізе алуы, сонымен қатар биологиядан факултативтік сабақтар, жас натуралистер үйірмесін жүргізе алуға үйренуі тиіс.

Студенттердің әдістемелік дайындық жүйесіне кіретіндер: жалпы биологияны оқыту әдістемесінен дәріс және жеке әдістеме бойынша зертханалық жұмыстар, курстық жұмыс, оқу-далалық сараман.

Курстың пререквизиті: мектеп курсының жаратылыстану пәндерінің теориясын білу керек.

Курстың постреквизиті: Биология пәнін оқыту әдістемесін меңгереді. Мектеп биологиясы -ның қазіргі кезгі құрылымы мен жаңа оқытудың әдіс-тәсілдерін үйренеді. Биологиялық құрылы мдардың даму деңгейін ғылыми тұрғыда меңгереді.

Студенттерге қойылатын талаптар:

Курс бойынша жоғары балл алу үшін әрдайым жұмыстану қажет. Себебі пән бойынша баға жалпы семестр бойы жинақталады. Сабаққа белсенді қатысып, барлық тапсырмаларды нақты, дұрыс, ұқыпты, толық орындаған жағдайда студентке жоғары баға қойылады. Студент әрбір кредит сағат бойынша жинаған балдарын есептеп жүру қажет (жоғарыда көрсетілген пән бойынша білімді бағалау және апталық тақырыптық кесте бойынша)

Үй тапсырмасы міндетті түреде көрсетілген мерзімде орындалуы қажет. Үй тапсырмалары негізінде қорытынды баға шығарылады.

Семестрлік жеке тапсырмалар міндетті болып табылады. Олар реферат (баяндама, хабарлама т.б.) ретінде орындалып, қорғалады. Бұл тапсырмалардың әрқайсысы бағаланып, қорытынды баға шығарылады.

Бақылау жұмысы сабақ уақытында орындалып, тапсырылады. Студенттердің білімін бақылау негізінен тест тапсырмаларын орындату арқылы тексеріледі.

1. Биологияны және экологияны оқыту әдістемесі-педагогикалық ғылым.

2. Биологияны және экологияны оқыту әдістемесі ғылыми негізі.

Әдебиеттер:

1.Н.М.Верзилин «Общая методика преподавания биологии» М,1972ж. 4-7,10-13 бет

2.Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Общая методика преподования биологии – М.; Просвещение 1985.

СОӨЖ мазмұны: Биологияны және экологияны оқыту әдістемесі пәніне кіріспе.

1. Биологияны және экологияны оқыту әдістемесі басқа ғылымдармен байланысы.

2. Биологияны және экологияны оқыту әдістемесі пәнінің негізгі проблемаларының даму тарихы.

Әдебиет:

1.Н.М.Верзилин, Корсунская 7-10,14-45 бет

2.Н.М.Федорова Общая методика преподавания биологии» М 19-25бет.

1.Биологиялық цикілдегі оқу пәндерінің жүйесі.

2.Оқу материалының ғылымилығы.

3.Биологиялық цикілдегі пәндердің ерекшелігі мен сабақтастығы.

№ 1 практикалық сабақ

Тақырып: Мектептік 6 сынып биология оқулығын талдау.

1.6 сынып биология оқулығын талдау.

2.6 кл биология оқулығының талапқа сайлығы,мазмұнының құндылығы.

Әдебиеттер:

1.Н.М.Верзилин «Общая методика преподавания биологии» М,1972ж.

2.К.Жүнісқызы Биология оқулығы 2006ж.

3.Мектеп бағдарламсы

1. 6 кл биология оқулығына, бағдарламасына анализ.

3. Сабақ жоспары құрылымы.

СӨЖ 2сағ.маэмұны:

1. §2 Биология ғылымдары. Өсімдіктер мен жануарларды қорғау. «Қызыл кітап». Қорықтар мен қорықшалар.

1.Н.М.Верзилин «Общая методика преподавания биологии» М,1972ж.

2.Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Общая методика преподования биологии – М.; Просвещение

1985.

1. Биологияны және экологияны оқытудағы тәрбие жүйесі

2. Ғылыми дүние тануды тәрбиелеу.

3. Патриоттық тәрбие.

Әдебиет:

Н.М.Верзилин «Общая методика преподавания биологии» М,1972ж.

1. Еңбек және экологиялық тәрбие.

2. Оқушыларды әдептілікке және эстетикалық талғамға тәрбиелеу.

3. Гигиеналық, жыныстық және дене тәрбпиесі.

1. Ұғымның даму теориясы

2. Биологиялық және экологиялық ұғым.

3. Біліктің дамуы.

4. Ұғымның даму әдістемесі.

№ 2 практикалық сабақ

1. Ұғымның даму теориясы

2. Биологиялық және экологиялық ұғым.

3. Біліктің дамуы.

4. Ұғымның даму әдістемесі.

Әдебиет:

Н.М.Верзилин «Общая методика преподавания биологии» М,1972ж

СОӨЖ мазмұны: Биологиялық және экологиялық ұғымдардың дамуы.

1. Ұғымның даму теориясы және ұғымдардың түрлері.

2. Біліктің дамуы.

СӨЖ мазмұны:Гумандық және табиғатқа деген саналы көзқарасты қалыптастыруға бағытталған тәрбие беру

Әдебиет:

Н.М.Верзилин, Корсунская 7-10,14-45 бет

Н.М.Федорова Общая методика преподавания биологии» М 19-25бет.

3 апта

Дәріс № 5

Тақырып: Биология және экологияны оқыту әдістері мен әдістемелік тәсілдері.

1. «Оқыту әдісі» туралы түсінік

2. Оқыту әдістерінің жіктелуі

СОӨЖ 2сағ. Әдістемелік тәсілдерге түсінік беру. Верзилин оқулығынан практикалық сабақтарда пайдаланатын негізгі тәсілдермен танысу. (схемасын сызу) Верзилин 124 бет.

СӨЖ.Әртүрлі тәсілдерді пайдалана отырып практикалық жұмыстарды жүргізу құрылымымен танысу Н.М.Верзилин 196 бет суреттеу

Дәріс № 6

Тақырып: : Сөздік әдіс

1. Сөздік әдістерінің түрлері.

2. Мұғалімнің сөзі мен сөйлеу мәдениетіне қойылатын талаптар.

СОӨЖ мазмұны: Сөздік әдіс

1. Сөздік әдістерінің түрлері.

2. Сабақта сөздік әдісті қолдана білу

СӨЖ

Оқулық пен дәріс материалдарын пайдалана отырып сөздік әдіс және оның түрлері атты таблицаны толтыру

1.6-шы сынып оқушыларына «Кіріспе» бөліміндегі «Тірі ағзалар» тақырыбына әңгімелесуді құрастыру.

2.«Биологиялық ғылымдар» тақырыбына әңгіме әдісін падаланып конспект жазу.

СӨЖ Мектеп лекциясының ерекшелігі және оның биологияны оқыту процессіндегі орыны.

Әдебиеттер: 1.Н.М.Верзилин «Общая методика преподавания биологии» М,1972ж.

2.И.Г. Белов. Уроки ботаники М. Просвещения 1974 г.

3.В.И. Кузнецов Уроки биологии 6-7 кл. М. Просвещ. 1991 г.

4.К.Жүнісқызы Биология оқулығы 2006ж.

5.Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Общая методика преподования биологии – М.;

Просвещение 1985.

1. Көрнекі әдістердің түрлері.

2. Негізгі тәсілдер және оларды пайдалану

СОӨЖ Әр түрлі көрнекілерге қойылатын талаптар

СӨЖ Сатылы процестермен (қоректену, даму) байланысты көрнекілер даыйнда

Практикалық сабақ № 4

Тақырып: Өркен тақырыптары бойынша физиологиялық мазмұндағы сабақтардың өтілу әдістері.

1. Осы тақырыптағы физиологиялық ұғымдардың көлемі мен мазмұны.

2. Сабақта биологиялық эксперименттерді пайдалану әдістері.

3. Сабақта эксперименттерді меңгеру техникасын мына тәртіп бойынша жазып: а) Тақырыбы, мақсаты

б) Қай сабақта, қалай пайдаланады.

в) Құрал-жабдықтар.

г) Тәжірибені қою мезгілі және оған дайындық.

д) Суретін салу, схемасын сызу.

Әдебиет:

Н.М.Верзилин «Общая методика преподавания биологии» М,1972ж.

А.В.Бинас и др. Биологический экспермнт в школе М.Просв. 1990

В.А. Тетюрев. Методика эксперимента по физиологии растений. Учпедгиз 1955 г

И.Г. Белов. Уроки ботаники М. Просвещения 1974 г.

А.М. Розенштейн. Самостоятельные работы уч-ся по ботанике. М. Просвещ. 1977г.

В.И. Кузнецов Уроки биологии 6-7 кл. М. Просвещ. 1991 г.

Дәріс № 8

Тақырып: Биологияны оқытудағы практикалық әдіс.

1.Практикалық әдістердің түрлері

2.Практикалық сабақ процесінде біліктіліктің қалыптасуы

СОӨЖ 2сағат: Эксперименттің сабақ берудегі ерекшелігі.

1. Эксперимент дегеніміз не

2.Практикалық сабақтағы физиологиялық процеске жүргізілген эксперименттер.

СӨЖ2сағ. Эксперименттік бағыттағы сабақтарды жазу.

Әдебиет:

Н.М.Верзилин «Общая методика преподавания биологии» М,1972ж.

А.В.Бинас и др. Биологический экспермнт в школе М.Просв. 1990

В.А. Тетюрев. Методика эксперимента по физиологии растений. Учпедгиз 1955 г

И.Г. Белов. Уроки ботаники М. Просвещения 1974 г.

5 апта

Дәріс № 9

Тақырып: Жалпы білім беретін мектептерде биология және экология курстарының жүйесі, құрлымы мен мазмұны.

1. «Оқу пәні» түсінігі, биологиялық циклдегі оқу пәндерінің жүйесі.

2. «Өсімдіктер» курсының мазмұны мен құрылымының ерекшеліктері

СОӨЖ

1.«Өсімдіктер» курсы бойынша мектеп бағдарламасына талдау.

2. 6 сынып биология пәні бойынша жылдық жоспар.

СӨЖ «Өсімдіктер» курсына арналған қосымша әдебиеттер тізімін жасау.

Дәріс № 10

Тақырып: Өсімдіктану курсы бойынша өткізілетін зертханалық жұмыстарды жүргізу әдістері.

1.Морфологиялық тақырыптағы зертханалық жұмыстарды ұйымдастыру және өткізу

2.Өсімдіктердің мүшелерін оқуға арналған зертханалық жұмыстарды талдау

3.Физиологиялық мазмұндағы тәжірибелерді талдау

1.Микроскоппен жұмыс істеу ережелері

2.«Өсімдік жасушасының құрылысы» тақырыбындағы зертханалық жұмыс (конспект құру)

3.Физиологиялық мазмұндағы зертханалық жұмыстар (конспект құру)

Әдебиет:

А.В.Бинас и др. Биологический экспермнт в школе М.Просв. 1990

В.А. Тетюрев. Методика эксперимента по физиологии растений. Учпедгиз 1955 г

И.Г. Белов. Уроки ботаники М. Просвещения 1974 г.

К.Жүнісқызы Биология оқулығы 2006ж.

СОӨЖ 2сағат: Физиологиялық мазмұндағы 2 тәжірибе жазу

Бинас А.В. «Мектептегі биологиялық эксперимент»

Н.М.Верзилин «Общая методика преподавания биологии» М,1972ж.

И.Г. Белов. Уроки ботаники М. Просвещения 1974 г.

К.Жүнісқызы Биология оқулығы 2006ж.

1. 
   Жануарлар биологиясының мазмұны
   
2. 
   Жануартану курсында өткізілетін зертханалық жұмыстарды талдау
   

Н.А.Рыков «Зоологияны оқыту методикасы»А,1953ж

Е.Т.Бровкин ж.б. «Зоологиря сабақтары» А-А, «Мектеп», 1984

К.Жүнісова «Зоология сабақтары»А-А, «Мектеп», 1984, 1981

1. Жануартану курсының мектеп бағдарламасын талдау

2. 7 сынып биология пәні бойынша жылдық жоспар.

СӨЖ «Жануартану» курсының терминологиялық сөздігімен жұмыс

Дәріс № 12

Тақырып: Тәнтану курсының мазмұны, құрылымы

1.Тәнтану биологиясының мазмұны

2.Тәнтану курсында өткізілетін тәжірибелер ерекшеліктер

Әдебиет:

Е.П.Брунов. «Уроки по анатомии,физиологии гигиене человека» Просвещение 1968г.

Н.М.Верзилин «Общая методика преподавания биологии» М,1972ж.

1.Тәнтану курсының мектеп бағдарламасын талдау

2. Тәнтану курсындағы өзін- өзі бақылау арналған тапсырмалар жазу

СӨЖ«Тәнтану» курсының терминологиялық сөздігімен жұмыс

Практикалық сабақ №6

Тақырып: «Жануартану» пәні бойынша жекеленген тақырыптарды оқыту әдістері

1. «Жауын құрты» тақырыбы бойынша тірі үлестірме материалдарымен оқушылардың жұмысын ұйымдастыру:

2. №15 Жауын құртының сыртқы құрылысы, қозғалуы және тітіркендіруге қайтаратын жауабын бақылау Зертханалық жұмысын өткізу әдістемесі. жазбаша)

2. Жауын құртын өсіру және оларды сабаққа пайдалану әдістері (жазбаша)

1. «Жауын құрты» тақырыбы бойынша дидактикалық материалдарды дайындау.

2. Практикалық тапсырмалардың орындалуын тексеру.

3. Жауын құртын өсіру және оларды сабаққа пайдалану әдістері (ауызша)

Программа, 1990

Биология. Жануар бөлімі,7-8 кл., 1990

Н.А.Рыков «Зоологияны оқыту методикасы»А,1953ж

Е.Т.Бровкин ж.б. «Зоологиря сабақтары» А-А, «Мектеп», 1984

К.Жүнісова «Зоология сабақтары»А-А, «Мектеп», 1984, 1981

Г.С.Нога «Мектеп тірі бұрышында қолда өсірілетін жануарлар», 1988

Л.А.Луцкая, А.И.Никишов «Самостоятельная работа по зоологии», 1987 ж.

П.Виниченко «Лабораторные занятии по зоологии», 1978

И.Ф.Филатов «Уроки зоологии», 1981

В.Ф.Шалаев «Методика обучения зоологии», 1979

А.А.Яхонтов «Зоология для учителя», 1975

1.Тіршіліктану пәнінің міндеті және мазмұны

2.Тіршіліктанудағы оқу материалдарын іріктеу принциптері

Әдебиет:

2.В.М.Корсунская «Уроки общей биологии»М,1970г

1. «Тіршіліктану» курсы бойынша мектеп бағдарламасына талдау.

2. 10 сынып биология пәні бойынша жылдық жоспар.

СӨЖ Өзгергіштік тарауы бойынша дадактикалық материалдар дайындау

Дәріс № 14

Тақырып: Экология пәнін оқыту эдістері

1.Мектеп экологиясының мазмұны

2.Экология сабағының құрылымы және пәнаралық байланыстары.

Әдебиет:С.Д:Дерябо «Экологическая педагогика ипсихология» Ростов-на-Дону«Феникс1996

№ 7 практикалық сабақ

1. Ч.Дарвиннің эволюциялық ілімі тақырыбына сабақтық жоспар құрастырып, панарамалық түрде көрсету.

2. №2 Өзгергіштікті зерттеу Зертханалық жұмысын өткізу әдістемесі.

СОӨЖ Органикалық әлем эволюциясының дәлелдері тақырыбына дебат өткізу.

СӨЖ: Өзгергіштік тарауы бойынша дадактикалық материалдар дайындау

Әдебиет:

1.Т.Қасымбаев.«Тіршіліктану оқулығы»А, «Мектеп»2002ж.

2.В.М.Корсунская «Уроки общей биологии»М,1970г

3.Н.М.Верзилин «Общая методика преподавания биологии» М,1972ж.

4.Л.П.Анастасова «Самостоятельные работы учащихся по общей биологии»1989г.

8апта

Дәріс № 15

Тақырып: Мектептегі оқу жұмыстарын ұйымдастыру.

1.Білім берудің негізгі түрі сабақ.

2.Оқыту әдісінің мазмұны мен мәні.

Әдебиеттер:

1.Н.М.Верзилин «Общая методика преподавания биологии» М,1972ж.

2.В.М.Корсунская «Уроки общей биологии»М,1970г

3.Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Общая методика преподования биологии – М.;

Просвещение 1985.

1.Сабақтың сипаттамасы

2.Сабақтың түрлері мен типтері

СОӨЖ мазмұны: – Биологияны оқытудың негізгі түрі – сабақ.

1. 
   Сабақтың сипаттамасы
   
2. 
   Сабақтың түрлері мен типтері
   

1.Н.М.Верзилин «Общая методика преподавания биологии» М,1972ж.

2.В.М.Корсунская «Уроки общей биологии»М,1970г

3.Н.А.Рыков «Зоологияны оқыту методикасы»А,1953ж

№ 8 практикалық сабақ

Тақырып: Биологияны оқытудың негізгі түрі – сабақ

1. Сабақ барысы. Сабақтын уақытын тиімді пайдалануды үйрену.

2. Сезім мүшелері. Көздің құрылысы. Алыстан және жақыннан көргіштік тақырыбына сабақ жоспар конспектісін құрып, панарамалық сабақ өткізу.