Биологиялық тоғандар- ағынды суларды биологиялық тазарту үшін пайдаланылатын тоғандар. Олар суды онда тіршілік ететін организмдердің өзін-өзі тазарту принципі бойынша әрекет етеді, нәтижесінде лай тәрізді масса жиналады, оны ауыл шаруашылығында тыңайтқыш ретінде немесе оны өндіруге шикізат ретінде пайдалануға болады. Бұл ретте табиғи және жасанды аэрациясы бар тоғандар (механикалық аэраторларды пайдалана отырып) ажыратылады. Тотығу процестерінде су өсімдіктері маңызды рөл атқарады, ол қоректік заттардың концентрациясын төмендетуге көмектеседі және су қоймасының оттегі режимін реттейді. КБ-лардың тоғандарда өткізетін жалпы уақыты бірнеше күнді құрайды.
Жасанды биологиялық тазарту қондырғылары... Биологиялық тазарту ДМ құрамындағы органикалық қосылыстардың биологиялық тотығу процесіне негізделген. Биологиялық тотығу жүргізіледі белсенді тұнба- микроорганизмдер қауымы, оның құрамына көптеген әртүрлі бактериялар, қарапайымдылар және біршама жоғары ұйымдасқан организмдер - балдырлар, саңырауқұлақтар және т.б. күрделі қатынастар (метабиоз, симбиоз және антагонизм) арқылы біртұтас кешенде байланысқан. Аэрациялық цистерналар(aero ... және ағылшын тілінен резервуар - резервуар) - белсенді тұнба бар және оттегі жеткізілетін ағынды суларды тазарту қондырғысында арнайы салынған бассейндер сериясы. Микроорганизмдер оттегінің қатысуымен түсетін ағынды сулардан органикалық заттарды қатты минералдандырады және осылайша суды тазартуға ықпал етеді.
60.Су объектілерінің мониторингі.
61. Қоршаған ортаның және лрс радионуклидтермен ластануы.
62. Радиациялық қауіпсіздіктің өзекті мәселелері.
Радиация - дегеніміз энергияның толқын және бөлшек (өте ұсақ) түрде ауаға және денеге (физикалық дене) таралуы.
Радиация бірнеше топқа бөлінеді:
Электромагниттік радиация, мысалы, микротолқындар (тамақ жылытатын пеште болады), инфрақызыл сәулесі (лаборатория да көп қолданылатын инструментте болады), күн сәулесі, ултракүлгін сәулесі, рентген сәулесі және гамма радиация.
Бөлшекті радиация - бұған алфа радиация, бета радиация және нейтрон радиациясы жатады.
Акостик радиация- ултрадыбыс толқындары, дыбыс толқындары жатады.
Гравитациялық радиация - гравитациялық толқындардан пайда болады.
Пайдасы:
Тіршілік ету жағдайында антибиотиктер сонымен қатар В12дәруменін түзетін микроорганизмдердің жоғары активті штампаларын шығару және т.б.
Сәулелену әсерінен болатын тұқым қуалау қасиетін жібек құрттарының өнімін, сапасын арттыру үшін сақтап, өндірісте кең пайдалану.
Жануарлар мен өсімдіктер тұқымын жақсартуда және өнімін өсіруде сәулелену қолданылады(мыс, радияциялық селекция тәсілі).
Зияны:
Табиғи сәулелену кейбір химиялық құрылымдар мен сыртқы ортаның температурасы тұқым қуалау қасиеттерінің құрылымдарына әсер ету нәтижесінде ұрпақтарға таралатын мутацияға келтіреді.
Табиғи сәулелену, кейбір химиялық құрылымдар және сыртқы ортаның температурасы, ядролық сынақ әсерлерінен өмір сүру ортасына қарай ұрпақтарда 500-ден астам ауру түрлері пайда болғандығы анықталады.
Солардың ішінде мысалы ергежейлілік, гемофилья, дальтонизм, ақыл-ой еңбегі сонымен қатар тіршілік ету қабілеттілігі әлсірейді, өмір сүру мерзімі азаяды және т.б.
Иондық сәулелену немесе химиялық заттар әсерінен болған мутация рецессивті сипатталады, бірақ адамда доминантты мутация кездеседі және ол тым жақын уақытта ұрпақта пайда болады.
Радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз етудiң негiзгi принциптерi мыналар болып табылады:
• Нормалау принципi — иондаушы сәулелендiрудiң барлық көздерiнен азаматтардың
сәуле алуының жеке мөлшерiнiң жол берiлетiн шегiнен асырмау;
• Негiздеу принципi — иондаушы сәулелендiру көздерiн пайдалану жөнiндегi
қызметтiң барлық түрiне тыйым салу, бұл орайда алынған пайда адам мен қоғам
үшiн табиғи радиациялық ортаға қосымша сәуле алу келтiретiн ықтимал зиян
қатерiнен аспайды;
• Оңтайлыландыру принципi — иондаушы сәулелендiрудiң кез келген көзiн пайдалану
кезiнде сәуле алудың жеке мөлшерi мен сәуле алатын адамдар санының
экономикалық және әлеуметтiк факторларын ескере отырып, мүмкiндiгiнше төмен
және қол жетерлiк деңгейде ұстау;
• Авариялық оңтайлыландыру принципi — төтенше (авариялық) жағдайларда
қолданылатын шаралардың нысаны, ауқымы мен ұзақтығы адам денсаулығына
зиянды азайтудың нақты пайдасы араласуды жүзеге асырудан болатын залалға
байланысты залалдан барынша көп болатындай етiп оңтайлыландырылуға тиiс.
Радиациялық қауiп қазіргі қоғамдағы өзекті мәселеге
айналып отырған тақырып. Адам баласы жер бетіндегі барлық
тіршілік иесіне залалын келтіретін бұл зардаптың зиянды қасиетін
жою мүмкін емеске айналып отыр. Бірақ, осыған қарамастан
ғалымдар зардаптың әсерін жою шараларын іздестіруде.
Жапониядағы Хиросима мен Нагасаки қаларындағы болған
жағдай сонымен қатар Украинанын Чернобль апаты, Қазақстандағы
Семей полигонының кері әсерлерін жою мүмкін емес. Осы сынды
үлкен залалдың халық денсаулығына әкелген орасан зор залалы әлі
де жалғасып, кері әсерін тигізуде. Тек адамзат баласына ғана емес,
қоршаған ортаға тигізген де әсері шексіз.
Достарыңызбен бөлісу: |
