Білім және ғылым министрлігі

1. 
   Желдің пайда болуы?
   
2. 
   Желдің сипатталатын көрсеткіштері?
   
3. 
   Желдің ауылшаруашылығына тигізетін әсері?
   
4. 
   Желдің зиянды әсерлеріне қарсы күрес шаралары?
   
5. 
   Желдің жылдамдығын және бағытын анықтау, аспаптар?
   
6. 
   Жел розасы, оны ауылшаруашылығында пайдалану?
   

Кейбір жағдайларда ауа райы ауылшаруашылығына мәдени дақылдарға, малдарға қолайсыз жағдайлар туғызады. Солардың әсерінен ауылшаруашылығы үлкен зиян шегеді. Мұндай жағдайларды ауылшаруашылығына қауіпті метеорологиялық құбылыстар дейміз. Оларға: үсіктер, құрғақшылық, қуаңшылық, бұршақ, нөсер жаңбыр, көктайғақ және т.б. құбылыстар жатады. Бұл құбылыстармен күрес жүргізу үшін олармен жақсы таныс болуымыз керек, пайда болу себптерін, келтіретін зияндарын және түрлерін білгеніміз жөн.

Үсіктерді болжау үшін үш әдіс пайдаланылады:

1. Ауаның ылғалдылығының өзгеруі арқылы;

2. Броуновтың ұсынған тәсілі;

3. Михайлевский тәсілі бойынша.

Ауа ылғалдылығының өзгеруі бойынша, үсікті болжау үшін ауаның ылғалдылығын сағат 21-де өлшейді. Көлбеу сызықтың бойына абсолюттік ылғалдылық қойылады. Ал тік сызықпен қиылысқан жерлерде үсік болуы ықтимал екені анықталды, бұл процентпен есептеледі (27 сурет ).

27-сурет. Ауаның абсолюттік ылғалдылығы (e) бойынша үсікті болжау.

28-сурет. Броунов әдісі бойынша үсікті болжау.

19-кесте

Үсік болуы ықтимал процентін анықтау

Михайлевский тәсілі бойынша үсікті болжау. Осы тәсіл бойынша болжау үшін шаруашылықта аспирациондық психрометр болу керек.

а) Болжайтын ауаның ең төменгі температурасы келесі формуламен есептелінеді:

Ma=t1-(t-t1)xC

б) Топырақтың жоғарғы қабатының ең төменгі температурасы:

Мұнда: t-13-гі құрғақ термометрдің температурасы;

T1-13-гі ылғалды термометрдің температурасы;

20-кесте

Ауаның ылғалдылығына байланысты коэффициент С-ның көрсеткіштері (20-кесте).

Сағат 19-ден кейін есептелінген болжамға атмосфералық бұлттарға қарап түзету жасалынады (Nб). Егерде бұлттың мөлшері 7 баллдан жоғары болса есептелінген болжамға (+2) қосылады, 4-7 балл аралығында болса (0), ал 4 баллдан төмен болса (-2) қосылады.

Nб. Түзету (град.)

>7 балл. +2

4-7 балл. 0

21-кесте