Кіріспе
|
«Техникалық механиканың негізі» пәнінің мақсаты мен тапсырмалары, олардың арнайы цикл пәндерімен байланысы. Құрылыстағы техникалық механиканың рөлі мен маңыздылығы.
Теориялық механиканың негізгі бөлімдері: Статика, кинематика, динамика. Материалдар қарама қайшылығы. Машиналар бөлшектері.
|
Оқыту пәнінің тапсырмаларын атайды.
|
Оқыту пәнінің мақсаты мен тапсырмаларын атайды.
Құрылыстағы техникалық механикалардың рөлі мен мағынансы туралы жалпы пікірлерімен бөліседі.
«Техникалық механиканың негізі» пәнінің негізгі бөлімдерін атайды.
|
Бөлім 1 Теориялық механика
Тақырып 1.1 Статиканың негізі түсінігі мен аксиомасы
|
Статиканың негізгі түсінігі: материалды нүкте, абсолюттік қатты дене, күш (күш вектор, өлшем бірлігі ретінде). Күш жүйесі және олардың классификациясы. Эквивалентті және бірқалыпты күш жүйесі. Бірыңғай әрекет етуші күш.
Статика аксиомасы: алғашқы аксиома (инерция заңы), екінші аксиома (екі күштің тепе теңдік шарттары), үшінші аксиома (бірқалыпты күштердің қосылу және шығару принциптері), төртінші аксиома (параллелограмма ережесі), бесінші аксиома (әрекеттер мен қарсы әрекеттердің теңдік заңы).
Байланыстар, олардың классификациясы; байланыстар реакциясы мен олардың бағытын анықтау.
|
Статиканың негізгі түсінігі мен аксиомасын сипаттайды.
|
Статиканың негізгі түсінігі мен аксиомасын сипаттайды.
Негізгі байланыстардың реакциясының бағытын анықтауды мазмұндайды.
|
Тақырып 1.2 Қосылыс күштерінің жалпақ жүйесі
|
Қосылыс күштерінің жүйесі. Екі күшті қосу тәсілдері. Күштерді екі құрамдасқа бөлу. Күш көпбұрыш. Осьқа күштің әсері, белгілер ережелері. Екі өзара перпендикулярлы осьқа күштің әсері. Біркелкі әрекет етушіні сараптамалық анықтау. Геометриялық және сараптамалық үлгідегі қосылыс күштерінің жалпақ жүйесінің тепе теңдік шарты. Тепе теңдік теңдігі. Тепе теңдік теңдігін қолдану арқылы тапсырмаларды есептеу әдісі. Координатты осьті рационалды тандау.
Денедегі айналмалы күштердің әрекеті. Екі күштің мезгілі, белгілер ережесі. Эквивалентті жұптар. Қос күш қасиеті. Жұптарды қосу. Жұптардың тепе теңдік шарты. Нүктеге қарағандағы күш мерзімі, белгілер ережесі.
|
Қосылыс күштерінің жалпақ жүйесінің мағынасын мазмұндайды.
|
«Күш көпбұрыш», «осьқа күштің әсері» терминдерінің мағынанысын мазмұндайды.
Қосылыс күштері жүйесінің геометриялық және сараптамалық теңдік шартын мазмұндайды.
Тепе теңдік теңдігін қолдану арқылы тапсырмаларды есептеу әдісін мазмұндайды.
«Жұп күш», «жұп мерзімі», «нүктеге қарағандағы күш мерзімі» терминдерінің мағынасын мазмұндайды.
Жұп күш қасиетін, жұптардың тепе теңдік шарттарын мазмұндайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 1
|
Кронштейн стерженьдарындағы күшті анықтау. Жұп күш қасиетін, жұптардың тепе теңдік шарттарын мазмұндайды.
|
Әртүрлі тәсілдер арқылы кронштейн стерженьдарындағы күшті анықтайды.
|
Әртүрлі тәсілдер арқылы кронштейн стерженьдарындағы күшті анықтайды.
Жұп күш қасиетін, жұптардың тепе теңдік шарттарын мазмұндайды.
|
Тақырып 1.3 Еркімен орналасқан күштердің жалпақ жүйесі
|
Еркімен орналасқан күштің жалпақ жүйесін және күшін аталған ортаға ығыстыру, басты вектор мен басты мерзімді еркімен орналасқан күштің жалпақ жүйесіне әкелу. Тепе теңдік күйіндегі мерзім туралы Вариньон теоремасы. Күштің жалпақ жүйесінің тепе теңдігі; тепе теңдіктің сараптамалық шарты. Тірек бөрене жүйесінің негізгі түрлері: шарнирлі-қозғалмалы тірек, шарнирлі-қозғалмайтын тірек, қатты қысылған, олардың реакциясы. Күш түсіру классификациясы: шоғырланған күштер, шоғырланған жұп күштер (мерзімі), күш түсіруді реттеу, олардың белсенділігі.
|
Еркімен орналасқан күштердің жалпақ жүйесінің мағынасын түсініреді.
|
«Басты вектор» и «басты мерзім» терминдердің мағынасын ашу.
Тепе теңдік теңдігі, тірек бөрене жүйесінің бағытын, арту классификациясын мазмұндайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 2
|
Еркімен орналасқан күштің жалпақ жүйесінің тепе теңдік теңдігін шешу (үш түрі).
Жалпақ күш түсірілген бөренелардың статикалық анықтаудың тірек реакциясын анықтау үшін тепе теңдік теңдігін шешу.
|
Бөренеларды санау.
|
Тепе теңдік теңдігін қолдану арқылы бөренеларды санау.
Жалпақ күш түсірілген бөренелардың статикалық анықтаудың тірек реакциясын есептеу.
|
Тақырып 1.4 Күштердің кеңістік жүйесі
|
Қосарланған күштің кеңістік жүйесі. Қосарланған күштердің қосылуы мен тең әсер ететін кеңістік жүйесі. Күштің, онымен бірге бір кеңістікте жатпаған осьқа әсері. Қосарлы күштің тепе теңдік кеңістік жүйесі. Осьқа әсер кезіндегі күштің мерзімі, оның белгісі мен нөлге тең шарты.
Еркін орналасқан күштің кеңістік жүйесі, оның тепе теңдігі.
|
Күштердің кеңістік жүйесін сипаттайды.
|
Күштердің кеңістік жүйесін сипаттайды.
Еркін орналасқан және қосарланған күштің кеңістік жүйесінің тепе теңдік теңдігін мазмұндайды.
Осьқа әсер кезіндегі күштің мерзімін анықтайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 3
|
Қосарлы күштің кеңістік жүйесінің тепе теңдігі бойынша теңдікті шешу. Кеңістікте тиелген валдардың тірек реакциясын анықтау үшін тепе теңдік теңдігін шешу.
|
Қосарлы күштің кеңістік жүйесінің тепе теңдігі бойынша теңдікті шешеді.
|
Қосарлы күштің кеңістік жүйесінің тепе теңдігі бойынша теңдікті шешеді.
Қатысты ось күші жағдайына әсер етеді.
Кеңістікте тиелген валдардың тірек реакциясын анықтау үшін тепе теңдік теңдігін шешеді.
|
Тақырып 1.5 Тартылыс орталығы мен параллельді күштердің орталығы
|
Параллельді күштердің қосу жүйесі. Біркелкі әсер ететін және параллель күштердің орталығы, оның параллель күштердің орталық координаттарын анықтау үшін құрамы мен формуласы. Тартылыс күші параллельді күштердің әсерімен тең. Дененің тартылыс орталығы. Жұқа пластинаның тартылыс орталығының координаттары. Осьқа қатысты тегіс дене аумағының статикалық мерзімі. Тегіс күрделі денелердің тартылыс орталық координаттарын аныұтау үшін формула. Ось симметриясы бар қиықтың тартылыс орталығының күйі. Қарапайым геометриялық денелердің тартылыс орталығының күйі: тіктөрбұрыш, үшбұрыш, доға. Стандартты профильден және қарапайым геометриялық фиуралардан құралған жұқа пластинаның (қиықтың) тартылыс орталығының координаттарын анықтау.
|
Тартылыс орталығының координатын анықтау әдісін мазмұндайды.
|
«Параллельді күштердің орталығы», «тартылыс күші», «тартылыс орталығы», «статикалық мерзім» терминдерінің мағынасын ашады.
Стандартты профильден және қарапайым геометриялық фиуралардан құралған жұқа пластинаның (қиықтың) тартылыс орталығының координаттарын анықтау әдісін түсіндіру.
|
Тақырып 1.6 Кинематиканың негізгі түсінігі. Нүкте кинематикасы. Қатты дененің қарапайым қозғалысы
|
Кинематика механикалық қозғалыстар туралы ғылым болып есептеледі; тыныштық пен қозғалыұа бағытталған. Кинематиканың негізгі түсініктері: есеп жүйесі, траектория, жол, ара қашықтық, уақыт, жылдамдық, үдету.
Қозғалыс нүктесін белгілеу шарты: геометриялық (табиғи) және координаттық. Орташа жылдамдық және аталған мерзімдегі жылдамдық. Толық, жай және уақытқа сай үдету. Үдетуге байланысты нүкте қозғалысының түрлері (тоқтың тура сызықты және қисық сызықты, біркелкі және ауыспалы қозғалысы). Нүктенің біруақытта ауысу қозғалысы.
Келу қозғалысы. Өткен жол, жылдамдық пен үдетуді анықтау.
Қозғалмайтын ось аймағында қатты дененің айналмалы қозғалысы. Бұрыштық ауысу, бұрыштық жылдамдық (орташа және уақыт мерзімі), айналу жиілігі. Қатты дененің айналмалы қозғалысы түрлері: бірқалыпты және бірқалыпты емес (біркелкі ауысу). Айналудың теңдігі, негізгі және қосымша формула.
Сызықтық жылдамдық пен айналмалы дене нүктесін үдету. Айналмалы дене нүктесінің бұрыштық жылдамдық пен үдету арқылы сызықтық жылдамдық пен үдеу мағынасы.
|
Кинематиканың негізгі түсініктерін мазмұндайды.
|
Ғылым ретінде Кинематика, механикалық қозғалыс, тыныштық пен қозғалыс туралы жалпы түсіндіру.
Кинематиканың негізгі түсініктерін атайды.
Орташа жылдамдық және аталған мерзімдегі жылдамдық арасындағы айырмашылықты мазмұндайды.
Үдетуге байланысты нүкте қозғалысының түрлерін, үдету түрлерін сипаттайды.
Қатты дененің айналу қозғалысы мен келу мағынасын, сызықты жылдамдық пен айналмалы дене нүктесінің үдеуін мазмұндайды.
Айналмалы дене нүктесінің бұрыштық жылдамдық пен үдету арқылы сызықтық жылдамдық пен үдеу мағынасын мазмұндайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 4
|
Әртүрлі қабаттағы қатты дене қозғалысының траекториясын құру.
|
қатты дене қозғалысының траекториясын құрады.
|
Әртүрлі қабаттағы қатты дене қозғалысының траекториясын құрады.
|
Тақырып 1.7 Динамиканың негізгі түсінігі мен аксиомасы. Материалды нүктенің қозғалысы
|
Негізгі түсініктер: масса, материалдық нүкте, күш (тұрақты және ауыспалы). Динамика аксиомасы: бірінші аксиома (инерция заңы), екінші аксиома (материалды нүкте динамикасының негізгі заңы), үшінші аксиома (күш қозғалысының тәуелсіз заңы), төртінші аксиома (қозғалыс және қозғалысқа қарсы заң). Динамиканың негізгі тапсырмалары: тура және кері.
Бос және бос емес материалдық нүкте. Материалдық нүктенің тура сызық пен қисық сызық қозғалысы кезіндегі инерция күші.
|
Динамиканың негізгі түсінігінің маңызын ашады.
|
Динамиканың негізгі түсінігінің маңызын ашады.
Динамика аксиомаларын ашады.
Динамиканың тура және кері тапсырмасын құрады.
Бос және бос емес нүкте, инерция күшінің анықтамасын құрады.
Материалдық нүктенің тура сызық пен қисық сызық қозғалысы кезіндегі инерция күшін сипаттайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 5
|
Тепе теңдікте тапсырмаларды шешу алгоритмі. Даламбер принципі. Кинетостатика әдісі.
|
Тепе теңдік тапсырмаларын шешу.
|
Тепе теңдікте тапсырмаларды шешу алгоритмін шешеді, Даламбер принципін анықтайды.
Алгоримт тапсырмаларын шешеді.
|
Тақырып 1.8 Жұмыс және қуат
|
Тура сызықтық қозғалыс кезіндегі тұрақты күш жұмысы. Біркелкі қозғалыс күшінің жұмысы. Ауырлық күшінің жұмысы. Айналмалы қозғалыс кезіндегі жұмыс. Қуат, оны өлшеу бірлігі. Дененің айналу кезіндегі қуаты; айналмалы күш пен айналмалы мерзім. Пайдалы қозғалыстың механикалық коэффициенті (ПҚК).
|
Қуат пен жұмысты анықтау әдісін сипаттау.
|
«Жұмыс», «қуат», «пайдалы қозғалыстың коэффициенті» (ПҚК) терминдерді анықтауды түсіндіру және құру.
Оларды анықтау әдісін сипаттау.
|
Бөлім 2 Материалдар қарама қайшылығы
|
Тақырып 2.1 Негізгі ережелер
|
Материалдардың қарсыласуының негізгі тапсырмасы: мықтылық, қуаттылық пен төзімділік есебі туралы түсінік. Тығыз және пластикалық деформация. Сыртқы салмақ классификациясы (статикалық, динамикалық, ауыспалы). Материалдардың қарсыласуының негізгі гипотезасы мен ауытқуы: бұзылған дене қасиеті туралы (біркелкілік, изотроптық, құрылыстың үздіксіздігі); бұзылу қасиеті туралы (алғашқы өлшемдер принципі, салмақ арасындағы сызықтық тәуелділік және олардан пайда болатын бұзылулар, күш қозғалысының тәуелсіз принципі). Конструкция элементтерінің классификациясы: брус, пластина (сырты), массивті дене. Қима әдісі мен оны ішкі қуат факторын анықтау үшін қолдану. Кернеу: толық, дұрыс, қатысты.
|
Материалдардың қарама қайшылықтарының негізгі ережесін мазмұндайды.
|
Материалдардың қарсыласуының негізгі тапсырмасын ашады.
Конструкцияның элементтерін классификациялайды, гипотеза мен аутқуларды сипаттайды, кернеу түрлерін сипаттайды.
Қима әдісінің мағынасын түсіндіру.
|
Тақырып 2.2 Созылу мен сығу
|
Бойлық күш. Жалпақ қиық гипотезасы (Бернулли гипотезасы). Көлденең қиық брустағы дұрыс кернеу. Дұрыс кернеу мен бойлау күшін құру. Бойлау және қиғаш деформация. Гук заңы. Бойлау кернеуінің модулі. Қиғаш қиықтың ауысуын анықтау. Қиғаш деформациясының коэффициенті (Пуассон коэффициент).
Статикалық басымдықта материалдарды созылу мен сығуға тексеру. Икемді және нәзік материалдарды созылу диаграммасына тексеру. Икемді және нәзік материалдарды механикалық қасиеті: пропорционалдық шегі, ағымдылығы (физикалық және шартты) және төзімділігі. Икемді қасиеттің сипаты: жарылған кездегі қатысты қалдықтың ұзаруы мен қалдықтың қатысты қысқаруы.
Өткізілетін төзімділік пен ағымдылық бойынша төзімділік қорының коэффиценті мен кернеуі. Төзімділік есебі: тексеріс, жобалау, өткізуге болатын күш.
Белгіленген ара қашықтық бойынша есептеу әдісі. Құрылыс конструкциясының сенімділігі мен шектік күй. Жұмысты арту, материал, тағайындау мен шарт бойынша сенімділік коэффициенті. Төзімділік бойынша есептеудің үш түрі. Шегі бар күй бойынша төзімділіктің ұарапайым есебі.
|
Созылу мен сығу түсінігінің мағынасын мазмұндайды.
|
Созылу немесе сығу болатын факторды сипаттайды. Дұрыс кернеу мен өтпелі күшті анықтайды және олардың эпюрын құрады. Деформация түрлерін, Гук заңын, созылу диаграммасын сипаттайды.
Төзімділік қорының коэффиценті мен өткізілетін кернеу мағынасын ашады.
Төзімділікке есептеу әдісін сипаттайды және созылу (сығу) уақытындағы төзімділік формуласын құрастырады.
Белгіл бір күй бойынша төзімділікке есептеу әдісінің мағынасын мазмұндайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 6
|
Стержень жүйесі арқылы анықталатын статика есебі.
|
Созылу (сығу) уақытында төзімділік есебін орындайды.
|
Созылу (сығу) уақытында стержень жүйесі арқылы анықталатын статика есебін орындайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 7
|
Тұрақты қисық қиық стерженін есептеу.
|
Созылу (сығу) уақытында төзімділік есебін орындайды.
|
Созылу (сығу) уақытында Тұрақты қисық қиық стерженін есебін орындайды.
|
Тақырып 2.3 Кесу мен мыжу
|
Кесу мен мыжу: болжамды негізгі есептеу мен есептеу формуласы, есептеу шарты. Кесу мен мыжуға қарама қайшы есеп. Шекті күй бойынша заклепка, болттық, дәнекерлеу қосылысын есептеу мысалдары.
|
Кесу мен мыжу түсінігінің мағынасын ашу.
|
Кесу мен мыжу түсінігінің мағынасын ашады.
Кесу мен мыжу кезіндегі төзімділік есебін мазмұндайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 8
|
Кесу мен мыжу кезіндегі төзімділік есебі. Алынған нәтижелерді экономикалық бағалау.
|
Кесу мен мыжу кезіндегі төзімділік есебін орындайды.
|
Кесу мен мыжу кезіндегі төзімділіктің барлық есебін.
Алынған нәтижелерді сараптамалайды және қадағалайды.
Экономикалық есеп жүргізеді.
Төзімділік жағдайына есептеулер жүргізеді.
|
Тақырып 2.4 Айналдыру. Тегіс кескіннің геометриялық сипаты
|
Таза ығыстыру. Ығыстырудағы Гука заңы. Ығыстыру модулі. Дөңгелек қиғаш қиықтың брусын айналдыру. Айналдыру уақыты. Айналдыру уақытындағы эпюр. Дөңгелек қиғаш қиықтың брусын айналдыру кезіндегі кернеу мен деформация. Сығу бұрышы. Дөңелек және айналма қиығы үшін қайшылықтың өріс күйі. Айналдыру кезінде төзімділік пен қаталдық есебі. Айналдыру кезінде валдың рационалды қиығын таңдау.
Тегіс қиғаш қисық брустың геометриялық қасиеті. Инерция күйлері: осьтік, өрістік және орталықтанған. Қарапайым қиықтың инерциясының осьтік күйі: тіктөртбұрыш, үшбұрыш, дөңгелек және айналма.
Параллельді оське қатысты инерцияның осьтік күй арасындағы тәуелділік. Инерцияның басты осі мен басты орталық күйі. Симметрия осі бар стандартты профиль мен қарапайым геометриялық аудандардан құралған инерцияның басты орталық күйін анықтау.
|
Айналдыру мағынасын аша түседі. Тегіс қиықтың геометриялық сипатын атайды.
|
Айналдыру кезіндегі кернеу, ығыстыру мағынасын, ығыстыру модулін, айналдыру күйін ашады.
Айналдыру күйінің эпюрінің құрылымын сипаттайды.
Айналдыру кезіндегі төзімділік пен қаталдылықты анықтау әдісін мазмұндайды.
Валдың рационалды қиығынтандауын мазмұндайды.
Инерцияның осьтік, өрістік және орталық күйін сипаттайды.
Параллельді оське қатысты инерцияның осьтік күй арасындағы тәуелділікті мазмұндайды.
Қосымша қиық инерцияның басты орталық күйін анықтайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 9
|
Инерция күйін есептеу. Қарапайым қиық инерциясының осьтік күйін анықтау: тіктөртбұрыш, үшбұрыш, дөңгелек және айналма. Әртүрлі қиықтардағы валдың төзімділігін салыстыру.
|
Инерция күйін есептеу.
|
Инерция күйін есептеу.
Қарапайым қиық инерциясының осьтік күйін анықтау.
Әртүрлі қиықтардағы валдың төзімділігін салыстыру.
|
Тақырып 2.5 Иілім. Қисық иілім
|
Түзу иілім түрлері: таза және қиғаш. Түзу иілім кезіндегі ішкі күш факторлары: қиғаш күш пен иілім күйі. Салмақты реттеу белсенділігі мен қиғаш күш арасындағы иілім уақытындағы дифференциалды тәуелділік. Иілім кезі мен қиғаш күш эпюрын құру. Эпюрды құрудың негізгі ережелері. Иілім кезіндегі дұрыс кернеу.
Қиғаш қиық брустың ерікті нүктесінде таза иілім кезіндегі дұрыс кернеу формуласын шығару. Қиғаштың қаттылығы. Қиғаш иілімге таза иілім үшін алынған формуланы тарату. Қима қарама-қайшы кезііндегі ось туралы түсінік. Қиғаш қиық бөренедағы қатысты кернеу үшін Журавский формуласы.
Қарапайым кренеу бойынша бөренелардың төзімділігін есептеу. Қашықтық жағдайындағы бірінші топ бойынша бөренеларды есептеу: төзімділікті есептеу, қиықты тандау, алып жүру қасиетін анықтау. Икемді және нәзік материалдардан қиғаш қиық бөренелардың рационалды формасы.
Қатысты кернеу бойынша бөрене төзімділігін есебі. Тура иілім кезіндегі сызықтық және бұрыштық ауысым туралы түсінік. Дайын кестелерді пайдалану арқылы шекті қашықтық жағдайындағы екінші топ бойынша тәжірибелік есеп пен қаттылық шарты.
Қиғаш иілім: негізгі түсінік пен анықтама. Күш жазығы мен желі. Қиғаш қиық брустағы дұрыс кернеу. Шекті қашықтық бойынша қиғаш иілім кезіндегі төзімділік есебі. Майысуды анықтау.
|
Иілім түсінігінің мағынасын мазмұндайды.
|
«Иілім», «таза иілім», «қиғаш иілім» мағынасын мазмұндайды.
Иілім кезі мен қиғаш күш эпюрын құру ережесін мазмұндайды.
Дұрыс кернеу үшін формула шығарады.
Дұрыс және қатысты кернеу қиығы бойынша реттеуді түсіндіру.
Дұрыс және қатысты кернеу бойынша иілім кезінде Излагает методику выполнения расчетов на прочность при изгибе по нормальным и касательным напряжениям.
Арақашықтық кезіндегі екінші топ бойынша төзімділік есебін түсіндіру.
Қиғаш иілімді мазмұндайды, қиыққа қарапайым кернеуді таратуды мазмұндайды.
Шекті қашықтық бойынша қиғаш иілім кезіндегі төзімділікті есептеу әдісін мазмұндайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 10
|
Бөрененың иілім кезіндегі төзімділікті есептеу. Қиғаш қиық брустың кернеуін есептеу. Дұрыс кернеу эпюрын құру.
|
Бөрененың иілім кезіндегі төзімділікті есептейді.
|
Бөрененың иілім кезіндегі төзімділікті есептейді.
Қиғаш қиық брустың кернеуін есептейді.
Дұрыс кернеу эпюрын құрады.
|
Тақырып 2.6 Орталықта қысылған стерженьдердің төзімділігі
|
Орталықта қысылған стержень тепе-теңдігінің тұрақты және тұрақты емес үлгілер. Бойлық иілім күйі. Сыни күш, сыни кернеу, стержень икемділігі. Эйлер формуласының қолдану шегі. Шекті икемділік. Ясинскийдің эмпирикалық формуласы. Бойлай иілім коэффиценті бойынша орталықта қысылған стерженьдердің төзімділігінің есебі. Қысылған стерженьдердің қиғаш қисығының рационалды үлгісі.
|
Орталықта қысылған стерженьдердің төзімділігін сипаттайды.
|
Орталықта қысылған стерженьдер тепе-теңдігінің тұрақты және тұрақты емес үлгісін сипаттайды, бойлай иілім күйі, сыни күш, сыни кернеу, икемділік.
Эйлер формуласын қолдану шегін ашады.
Қысылған стержень төзімділігінің есептеу әдісін мазмұндайды және қысылған стерженьдердің қиғаш қисығының рационалды үлгісін тандайды.
|
Бөлім 3 Машиналар бөлшектері
|
Тақырып 3.1 Негізгі ережелер
|
Звено, кинематикалық жұп, механизм, бөлшек, құрастырылатын бірлік. Механиз классификациясы. Машиналар, машиналар бөлшектеріне қойылатын талаптар. Машина бөлшектерінің іске қосылуы мен бөлшектер есебінің критерилері.
Жетек туралы жалпы мағлұмат. Бастапқы звенодан жетекші звеноға әрекет принципі мен қозғалыс жетегі принципі бойынша механикалық жетектің тағайындау мен олардың классификациясы. Жетектегі негізгі кинематикалық және қуатты қатынастар. Жетектің кинематикалық және қуатты есебі.
|
Машина бөлшектері туралы негізгі мағлұматты атайды.
|
«Звено», «кинематикалық жұп», «механизм», «бөлшек» және «құрастырылатын бөлшек» терминдерінің мағынасын мазмұндайды.
Машина бөлшектерінің іске қосылу критерилері мен механизм классификациясын мазмұндайды.
Механикалық қосылу мағынасы мен олардың классификациясын мазмұндайды.
Жетектің қуат есебі мен кинематикалық орындалу әдісін мазмұндайды.
|
Тақырып 3.2 Беріліс түрлері
|
Тісті жетек туралы жалпы мағлұмат: жұмыс атқару принципі, артықшылығы мен кемшілігі, қолдану саласы. Тісті жетек классификациясы. Ілініс заңы, тісті эвольвенттық ілініс теориясы негіздері. Екі эвольвенттік дөңгелектің ілінісі: эвольвенттік іліністің геометриялық қасиеті неігізі. Туратісті және қисықтісті цилиндрлік жетектің негізгі геометриялық параметрінің есебі.
Тісті дөңгелектерді даярлау әдісі туралы қысқаша мағлұмат. Тістердің бұзылу түрлері. Тісті дөңгелек материалы. Контактілі төзімділік есебі туралы қысқаша мағлұмат.
|
Беріліс түрлерін атайды және сипаттайды.
|
Тісті жетек тіралу жалпы мағлұматты, тісті ілініс теориясы негіздерін мазмұндайды.
Тістерді кесу әдісі сипаттайды, тістердің бұзылу түрлерін атайды.
Туратісті және қисықтісті цилиндрлік жетектің негізгі геометриялық параметрінің есебін мазмұндайды.
|
Фрикциондық жетек құралы, жұмыс атқару принципі, классификациясы, артықшылықтары мен кемшіліктері. Тегіс гладкамен цилиндрлік жетек пен жұмыс атқару қабілеті. Ілініс саны. Каток материалдары. Катоктардың жұмыс атқару бетінің бұзылу түрлері. Вариаторлар.
|
|
Фрикциондық жетек құралы, жұмыс атқару принципі, классификациясы, артықшылықтары мен кемшіліктері. Катоктардың жұмыс атқару бетіндегі ақаулар түрдері мен даярлау материалын сипаттайды.
|
Құрт тәрізді жетек: құрал, жұмыс атқару принципі, артықшылықтары мен кемшіліктері, қолдану саласы. Құрт тәрізді жетектің классификациясы. Өткізгіш сан, КПД. Құрт тәрізді дөңгелек тістерінің бұзылу түрлері. Звено материалдары. Құрт тәрізді жетектің жылу есебі мен құрт тәрізді жетекті суыту тәсілдері.
|
|
Құрт тәрізді жетектің жұмыс атқару принципін, құрылғысын, сипаттайды, олардың артықшылықтары мен кемшіліктерін ашады, классификациясын мазмұндайды және қолдану саласын мазмұндайды.
Тістердің бұзылу түрлерін сипаттайды. Звено материалдарын сипаттайды. Жетектің жылу есебін мазмұндайды.
|
Ремендік жетек: құрал, жұмыс атқару принципі, артықшылықтары мен кемшіліктері, қолдану саласы. Ремендік жетектің классификациясы. Тісті, сыналы, жартылай сыналы, тегіс ремень жетектің салыстырмалы сипаты. Оларды даярлауға арналған материалдар. Өткізбелі сан.
|
|
Ремень жетегінің жұмыс атқару принципін, құрылғысын, сипаттайды, олардың артықшылықтары мен кемшіліктерін ашады, классификациясын мазмұндайды және қолдану саласын мазмұндайды.
Тісті, сыналы, жартылай сыналы, тегіс ремень жетектің салыстырады.
|
Тізбекті жетек: құрал, жұмыс атқару принципі, артықшылықтары мен кемшіліктері, қолдану саласы. Тізбекті жетек бөлшектерінің конструкциясы: жетекті тізбек, жұлдыздар, кергіш құралдар. Төлке, жөңгелек және тісті тізбектермен жетектің салыстырмалы сипаты. Өтпелі сан. Жұмыс атқару критериі.
|
|
Тізбек жетектің жұмыс атқару принципін, құрылғысын, сипаттайды, олардың артықшылықтары мен кемшіліктерін ашады, классификациясын мазмұндайды және қолдану саласын мазмұндайды.
Төлке, жөңгелек және тісті тізбектермен жетектің салыстырмалы сипаттайды.
|
Тақырып 3.3 Вал, ось. Подшипник. Муфта
|
Вал мен ось: қолдану, классификациясы. Вал мен ось материалдары мен конструктивтік элементтері. Жобалау және жоспарлау есептері.
Вал мен ось тірегінің классификациясы. Сырғанау подшипниктері: конструкциясы, артықшылықтары мен кемшіліктері, қолдану саласы. Материалдар. Бұзылу түрлері. Томалау подшипниктері: конструкция, артықшылықтары мен кемшіліктері, қолдану саласы. Классификация, істен шығу принципі.
Муфтаны қолдану мен классификациясы. Тұрақты, тізбекті, еркімен басқару және тежегіш муфтаның негізгі түрлері.
|
Вал, ось, подшипник, муфта туралы негізгі мағлұматты береді.
|
Вал мен осьті қолдану мен классификациясын сипаттайды. Жобалау және жоспарлау есептерін мазмұндайды.
Томалау және сырғанау подшипниктерінің конструкциясы, классификациясы мен қолдану саласы.
Муфтаның негізгі түрлері мен қолдануын сипаттайды және олардың классификациясын мазмұндайды.
|
Тақырып 3.4 Машиналар бөлшектерін біріктіру
|
Тұтас қосынды: дәнекерлеу, жамайтын, пресстелген, дәнекерленген, жабыстырмалы. Дәнекерленген қосынды: дәнекерленетін элементтердің орналасуына байланысты классификация және дәнекерленген жік бойынша бөліну. Жабыстырмалы қосынды: классификация, конструкция, ерекшелігі мен қолдану саласы. Пресстелген қосынды: артықшылықтары мен кемшіліктері, қолдану саласы. Дәнекерленген қосынды: бөлшек материалдары мен припоия. Жабыстырылған қосынды: қосынды түрлері, жабыстыру процесі. Ажыратылатын қосынды: резьбалық, штифтық, шпондық, шлицтық. Резъбалық қосынды: классификация, бекіту бөлшектерінің негізгі түрлері. Штифтық қосынды: конструкция және штифт түрлері. Шпондық және шлицтық қосынды классификациясы, олардың қасиеттері.
|
Машиналар бөлшектерін біріктіруді атайды және сипаттайды.
|
Ажыратылмайтын (дәнекерлеу, жамайтын, пресстелген, дәнекерленген, жабыстырмалы) және ажыратылатын (резьбалық, штифттық, шпондық, шлицтық) қосындылар түрлерін сипаттайды, олардың ерекшеліктері мен қолдану саласы. Қослыстардың классификациясын мазмұндайды.
|
