Әдебиеттер: [5]
Бағалау критерийлері:
Дискретті сигнал түсінігі
Үзіліссіз сигнал түсінігі
3 апта
№5-6 практикалық жұмыс
Тақырыбы: Ақпаратты кодтау.
Әдістемелік нұсқаулықтар:
Ақпаратты бір формадан басқа формаға ауыстыру барысында кодтау болады. Кодтау құралы деп белгілер мен таңбалардан тұратын кестелерді айтамыз. Олардың арасында бір сәйкестік болуы керек. Келесі кестеде графикалық объектілер арасында байланыс орнатылған.
Екілік код
|
Ондық код
|
КОИ8
|
СР1251
|
СР866
|
Мас
|
ISO
|
00000000
|
0
|
|
………….
|
|
|
00001000
|
8
|
Соңғы символды жою (BacSpase пернесі)
|
………….
|
|
|
00001101
|
13
|
Жолды ауыстыру ( ENTERпернесі)
|
………….
|
|
|
00100000
|
32
|
Бос орын
|
00100001
|
33
|
!
|
………….
|
|
|
01011010
|
90
|
Z
|
…………..
|
|
|
01111111
|
127
|
|
10000000
|
128
|
-
|
Ъ
|
А
|
А
|
К
|
…………..
|
|
|
|
|
|
|
11000010
|
194
|
б
|
В
|
-
|
-
|
Т
|
………….
|
|
|
|
|
|
|
11001100
|
204
|
л
|
М
|
|
|
|
|
Ь
|
………….
|
|
|
|
|
|
|
11011101
|
221
|
щ
|
Э
|
_
|
Е
|
н
|
…………
|
|
|
|
|
|
|
11111111
|
255
|
ь
|
Я
|
Бос орын
|
Бос орын
|
п
|
Ақпаратпен алмасу кезінде кодтау мен қатар декодтау процестері де жүргізіледі. Компьютерге алфавит таңбасын енгізген кезде сәйкес перненін басқанда оның компьютер кодына ауысуы жүзеге асырылады. Ал монитор экранына шыққан кезде қайтадан декодтау процесі жүзеге асырылады.
Кодтау – бір таңбалар жүйесіндегі таңбалар немесе таңбалар тобының басқа таңбалар жүйесінің таңбалары немесе таңбалар тобына ауысу операциясы.
Мысал ретінде тауардың штрих кодын қарастырайық. Мұндай кодтар әрбір тауарда болады. Адам үшін сандық кодтау қолайлы, ал автоматтандырылған есеп үшін штрих кодтау қолайлы болып табылады.
Екілік кодтау
Компьютерде мәтіндік, графиктік, сандық аақпаратты өңдеуге болады. Сұрақ пайда болады: «Компьютер адам үшін әр түрлі түрдегі ақпаратты қалай қабылдап, қалай тез өңдейді?»
Осы аталған барлық ақпараттың түрлері электрлік импульстар тізбегімен кодталады: импульс бар (1), импульс жоқ (0), т.с.с. Ақпаратты компьютерде кодтаудың осындай тәсілі екілік кодтау деп аталады. Ал бір мен нольдердің тізбегі машиналық тіл деп аталады.
Ақпарат түрі
|
Екілік код
|
Сандық
|
|
Мәтіндік
|
Графиктік
|
Дыбыстық
|
Видео
|
Сурет 1. Ақпаратты екілік кодтау
Ақпарат компьютерде екілік код түрінде көрінеді, оның алфавиті екі цифрдан тұрады: 0 және 1.
Бұл екі санды тең ықтималдықты оқиғалар немесе жағдай деп қарастыруға болады. Ақпаратты өлшеу бірлігінің өзі ағылшынның Binary Digit сөзінен шыққан. Ол сөз аударғанда екілік разряд деп аталады.
Машиналық екілік кодтың әрбір цифры 1 битке тең ақпарат тасиды.
Сұрақтар:
Ақпаратты кодтау дегеніміз не?
Компьютер неге екілік кодтауды, ал адамдар неге ондық кодтауды қолданады?
Тапсырмалар:
Ақпаратты кодтау мен декодтауға мысалдар келтіріңіз.
«ЭЕМ» сөзі СР1251 кодымен берілген. Осы сөзді КОИ8 және ISO кодтау жүйелеріндегі кодын табыңыз.
Ондық жүйедегі 130, 131 сандарын екілік кодтау жүйесінде жазыңыз.
Өткізу формасы: конспекті жазу, компьютерде жеке жұмыс
Әдебиеттер: [5]
Бағалау критерийлері:
4 апта
№7-8 практикалық жұмыс
Тақырыбы: Екілік кодтау.
Әдістемелік нұсқаулықтар:
Екілік кодтау
Компьютерде мәтіндік, графиктік, сандық аақпаратты өңдеуге болады. Сұрақ пайда болады: «Компьютер адам үшін әр түрлі түрдегі ақпаратты қалай қабылдап, қалай тез өңдейді?»
Осы аталған барлық ақпараттың түрлері электрлік импульстар тізбегімен кодталады: импульс бар (1), импульс жоқ (0), т.с.с. Ақпаратты компьютерде кодтаудың осындай тәсілі екілік кодтау деп аталады. Ал бір мен нольдердің тізбегі машиналық тіл деп аталады.
Ақпарат түрі
|
Екілік код
|
Сандық
|
|
Мәтіндік
|
Графиктік
|
Дыбыстық
|
Видео
|
Сурет 1. Ақпаратты екілік кодтау
Ақпарат компьютерде екілік код түрінде көрінеді, оның алфавиті екі цифрдан тұрады: 0 және 1.
Бұл екі санды тең ықтималдықты оқиғалар немесе жағдай деп қарастыруға болады. Ақпаратты өлшеу бірлігінің өзі ағылшынның Binary Digit сөзінен шыққан. Ол сөз аударғанда екілік разряд деп аталады.
Машиналық екілік кодтың әрбір цифры 1 битке тең ақпарат тасиды.
Сұрақтар:
Екілік кодтаудың қандай артықшылықтары бар деп ойлайсыз?
Машиналық тіл дегеніміз не?
Тапсырмалар:
«Информатика», «Винчестер», «Диск», «Видео», «Монитор», «Клавиатура»
сөздерін Морзе кодымен кодтап жазыңдар.
Өткізу формасы: конспекті жазу, компьютерде жеке жұмыс
Әдебиеттер: [5]
Бағалау критерийлері:
5 апта
№9-10 практикалық жұмыс
Тақырыбы: Сандық ақпаратты көрсету формалары
Әдістемелік нұсқаулықтар:
1. Берілген санды ондық жүйеден ондық-екілік жүйеге аудар.
2. Берілген санды екілік-ондық жүйеден ондық жүйеге аудар.
1. а) 585(10); б) 673(10); в) 626(10).
2. а) 010101010101(2-10); б) 10011000(2-10); в) 010000010110(2-10).
3. а) 285(10); б) 846(10); в) 163(10).
4. а) 000101010001(2-10); б) 010101010011(2-10); в) 011010001000(2-10).
5. а) 905(10); б) 504(10); в) 515(10).
6. а) 010010010100(2-10); б) 001000000100(2-10); в) 01110000(2-10).
7. а) 483(10); б) 412(10); в) 738(10).
8. а) 001101011000(2-10); б) 100010010010(2-10); в) 010101000110(2-10).
9. а) 88(10); б) 153(10); в) 718(10).
10. а) 000110000100(2-10); б) 100110000111(2-10); в) 100100011000(2-10).
Өткізу формасы: конспект жазу, компьютерде жеке жұмыс
Әдебиеттер: [5]
Бағалау критерийлері:
Санау жүйесін түсіну
Ақпараттарды түрлендірулерді
6 апта
№11-12 практикалық жұмыс
Тақырыбы: Санау жүйелері.
Әдістемелік нұсқаулықтар:
Тапсырма:
Ондық санау жүйесін екілік,сегіздік,он алтылық санау жүйесіне келтір.
а)216(10);
|
а) 759(10);
|
б) 336(10);
|
б) 265(1О);
|
в) 741,125(10);
|
в) 79,4375(10);
|
г) 712,375(10);
|
г) 360,25(10);
|
д) 184,14(|0).
|
д) 240,25(10).
|
Ондық санау жүйесіне келтір.
а)1100000110(2);
|
б) 1100010(2);
|
в) 1011010,001(2);
|
г) 1010100010,001(2);
|
д)1537,22(8);
|
е) 2DE,8(16).
|
а) 1001101(2);
|
б) 10001000(2);
|
в) 100111001,01(2);
|
г)1111010000,001(2);
|
д) 1461,15(8);
|
е) 9D,A(16).
|
Өткізу формасы: конспект жазу, компьютерде жеке жұмыс
Әдебиеттер: [5]
Бағалау критерийлері:
7 апта
№13-14 практикалық жұмыс
Тақырыбы: Шекті автомат туралы түсінік.
Әдістемелік нұсқаулықтар:
ЕМЕС, ЖӘНЕ, НЕМЕСЕ үш логикалық функцияның жиынын XIX ғ. аяғында өмір сүрген, осы функцияларды зерттеген ағылшын математигі Джордж Бульдің қүрметіне Бульдік базис деп атаған. Осы үш функция арқылы әртүрлі логикалык функциялар өрнектелетін алгебраны Буль алгебрасы деп атайды.
ЕМЕС функциясы - бұл бір аргумент функциясы (басқа атаулары: теріске шығару, инверсия). Функция әдетте аргумент үстіндегі сызықшамен белгіленеді:
Y=a
Мүндағы Ү - логикалық функция; а - аргумент. Теріске шығару функциясы 1-ге тең, егер оның аргументі 0-ге тең болса және керісінше:
өшірілді =жанды.
Егер ЖАНДЫ айтылымы ақиқат болса, онда ӨШІРІЛДІ айтылымы жалған болады және керісінше. Терістеу аргументін теріске шығару аргументтің өзіне тең болады: (өшірілді ЕМЕС)ЕМЕС=өшірілді немесе егер
Ү=а, ОНДА Ү=а=а.
Тоқ немесе кернеудің белгілі деңгейі түрінде ЕМЕС функциясын жүзеге асыратын электронды логикалық элемент инвертор деп аталады.
Тапсырмалар:
1. Аргумент мәндерінің барлық комбинациялары үшін ЕМЕС функциясының ақиқаттық кестесін құр.
2. ЖӘНЕ және НЕМЕСЕ функциялары үшін аргументтердің барлық комбинациялары үшін ақиқаттық кесте құр.
3. ЕМЕС функциясын жүзеге асыратын логикалық элемент – инвертордың жұмысы мен функционалдық схемадағы шартты белгісін сипатта.
4. ЖӘНЕ функциясын жүзеге асыратын логикалық элемент – конъюктордың жұмысы мен функционалдық схемадағы шартты белгісін сипатта.
5. НЕМЕСЕ функциясын жүзеге асыратын логикалық элемент – дизъюнктордың жұмысы мен функционалдық схемадағы шартты белгісін сипатта.
Достарыңызбен бөлісу: |
