64
функционалды жүйелерін өзгертеді. Инфрадыбыс кең жолақты және
гармониялық, тұрақты және тұрақсыз. Инфрадыбыс дауыс қысымының
деңгейімен сипатталады. Күресу жолдары – ең негізгісі, пайда болатын
көздердің алдын алу. Жеке бас қорғану шаралары – тығындар, наушниктер.
Өндіріс шаңы өндіріс аэрозольдерге жатады. Өндіріс аэрозольдері –
аэродисперсті жүйелердің түрі, олар өндіріс кәсіпорындарының жұмыс
салдарынан пайда болады, бұл жерде дисперсті орта ретінде ауа саналады, ал
дисперсті фаза – қатты және сұйық бөлшектер. Дизинтеграция аэрозольдері,
конденсация аэрозольдері, шаң дисперстілігі. Шаң органикалық және
бейорганикалық болады. Шаңның ағзаға негізгі әсері – өкпе түрінің
фиброздануы. Қорғану шаралары – ұжымдық қорғаныс шаралары, жеке бас
қорғаныс заттары.
Өндіріс шаралары – адам ағзасымен байланысқа түсетін заттар,
аурушылыққа немесе бөгде өзгерістерге байланыс уақытында және байланыс
үзілгеннен кейін келешекте әсер ете береді. Улы заттар классификациясы түрлі
( адам ағзасына әсеріне қарай, ағзаға енуіне қарай, топтардың химиялық
құрамына қарай, токсикалық дәрежесіне қарай бөлінеді).
Улардың адам ағзасына әсері, рецепторлы аппарат арқылы жүзеге асады.
Ағзада улы заттар метаболикалық өзгерістерге ұшырайды немесе өзгермейтін
түрде бөлінеді. Улар жедел және созылмалы болып бөлінеді. Зиянды өндіріс
факторларына
жоғары
және
төмен
атмосфералық
қысым
жатады,декомпрессионды ауру,биіктік ауруы, гипоксия.
Дипломдық жобада төртбұрышты формалы бөлме қарастырылады. Оның
өлшемі: ұзындығы 4м, ені 3м, биіктігі 3 м. Ауданы 12м
2
. Бұл бөлме 2 отыратын
жұмыс орнымен жабдықталған (2 компьютер және универсальды Hewlett
Packard фирмасының құрылғылары: принтер-сканер-ксерокс).
Операторлық зал қауіпсіздігі төмен бөлмелерге жатады, себебі: жоғары
қауіпсіздікті тудыратындай ешқандай белгілері көрсетілмеген. Ол белгілерге
дымқылдық, токөткізуші шаң, токөткізуші едендер, жоғарғы температура
жатады.Вентиляция - ауаның ұйымдасқан алмасуы. Ол бөлме жағдайында
белгілі ауа ортасын қалыптастыруға арналады ( температура, салыстырмалы
ылғалдылық, ауа қозғалысының жылдамдылығы, сонымен қатар оның жиілігі ),
осы ауа гигиеналық және технологиялық талаптарға сай болуы тиіс. Ауаның
алмасу әдісіне қарай вентиляция : жалпы алмасатын ( сорғыш және үрлегіш ),
бұл уақытта ауа алмасу бүкіл бөлмеде іске асады; жергілікті сорғыш бұл жерде
зияндылықтарды жою ( газдар, булар, шаң, шамадан тыс жылу) пайда болатын
орында жүргізіледі; жергілікті үрлегіш, бұл жерде ауа алмасу үрленетін ауа
арқылы жүзеге асады, сонымен қатар бүкіл бөлме көлемін қамтымайды, тек
белгілі ауданға ғана әсер етеді.
Әсер ету көзіне байланысты, ауа алмасу табиғи жолмен алмасумен жүзеге
асады және механикалық ауа вентиляторлар әсерінен алмасады. Кейде
өндірісте табиғи вентиляция мен механикалық бірге қолданылады ( аралас
вентиляция). Механикалық жүйе вентиляциясы ауа рециркуляциясын
қамтамасыз ете алады ( толық немесе бөлшекті). Осы уақытта вентиляционды
65
ауа атмосфераға бөлінбейді, қайта өңделіп бөлмеге жіберіледі. Ауаны
кондиционерлеу, механикалық желдетудің ең заманауи, мінсіз түрі болып
саналады. Ол температура, ылғалдылық және басқа ауа өзгерістеріне қарамай
белгіленген ауаны автоматты қамтамасыз етеді.
Тазалау, жылыту және ылғалдандыру кондиционерлеу кезіндегі, негізгі
үрдістердің бірі. Қажет ететін жағдайларда кондиционерлеу жүйесінде
ионизациялау, дезодорациялау, ал кейбір жағдайларда ауаның ароматизациясы
жүргізіледі. Табиғи басқарылатын өндіріс бөлмелеріндегі, арнайы ойыстар мен
сорғыш құрылғылар арқылы іске асатын ауа алмасуды, аэрация деп атайды.
Аэрацияны, шамадан тыс жылу бөлінетін цехтарда, егер ауадағы шаң
концетрациясы рұқсат етілетін шамадан 30% - тен асатын болса. Жалпы
вентиляция бөлмеде пайда болатын булар, газдар, шаңдар, шамадан тыс
жылудан және ылғалдылықты санитарлы нормалау.Жергілікті үрмелі желдету,
бөлменің бүкіл ауданын емес, тек белгілі бір аймақты ғана желдетеді. Ол ауа
душтары, оазистері ретінде орнатылады.Жергілікті: сорғыш вентиляция,
зияндылықтарды жою және болдырмау үшін қолданылады. Орналасуына және
зияндылықтардың пайда болу көзіне байланысты: жабық және ашық типті
сорғыштарды ажыратады. Ауаны бөлмеден сорып алу. Ауаны бөлменің ең
зиянды, концентрация жоғары, температурасы жоғары орындарынан сорып
алады. Ауаны бөлмеге жіберу. Ауа бөлмеге вентиляция, кондиционерлеу және
ауаны жылыту жүйелері арқылы адамдардың тұрақты түрде орналасатын
жерлеріне жіберіледі. Жергілікті жабық сорғыштар бөлменің ең астарлы
орындарында орналастырылады. Мұндай сорғыштар көп мөлшерде зиянды
заттарды, ауқымды ауа көлемінен сорып алады. Үрмелі ауаны жылыту
калориферлер арқылы іске асады. Ең кең қолданылатын таспалы калориферлер,
ол бірнеше қатарлы түтікшелерден тұрады. Тегіс түтікшелі калориферлер
қолданыс табады. Калориферлерде жылуды тасымалдайтын, ыстық бу немесе
ыстық су. Ауаны суыту суытқыш аппараттарда жүргізіледі, олардың келесі екі
типін ажыратады: беткейлік және контактілі. Беткейлік суытқыштарда,
калориферге ұқсас, ауа түтікше беткейінің жылуын өткізеді, ол арқылы суық су
немесе басқа суық агенттері ( рассолдар, аммиак, фреон және т.б.)
қолданылады. Контактілі суықтатқыштарда, суыту сумен жүргізіледі. Ауаны
кептіру беткейлерде және контактілі аппараттарда жүргізіледі.
