клиникалық көрінісінде
басты орынды орталық жҥйке жҥйесіндегі
ҿзгерістер алады. Нервті-астениялық синдром, жоғарғы қозғыштық пен шаршағыштық,
назарын жинақтау қабілетін жоғалту, ҧйқысы мен жҧмыс жасау қабілетінің
бҧзылыстармен, кҿңіл-кҥйінің тҧрақсыздығымен, шҿлдеу сезімімен сипатталатын нейро-
циркуляторлық дистония симптомдарымен айқындалады. Науқас балалар беймаза болады.
555
Науқастарда хорея тҽрізді қозғалыс, бҧлшық ет ҽлсіздігі (миопатия, тҧла бойы
бҧлшық еттерінің қалтырауы – «телеграф бағанасы симптомы») байқалады. Ҥнемі ҽр тҥрлі
дҽрежеде айқындалатын тремор анықталады: қолын вертикалды алға созғанда
саусақтардың ҧсақ дірілі (Мари белгісі), жҧмылған қабақтың, созған тілдің дірілдері.
Ыссылау сезімі дене қызуының жиі субфебрилді кҿрсеткішке дейін кҿтерілуімен
жҥреді. Ҿте тҽн симптомдардың қатарына, тҽбетінің жақсылығына қарамастан науқастың
арықтауы жатады. Қызыл дермографизм байқалады, ол тез білініп, ҧзақ сақталады.
Жайылмалы уытты жемсауы бар науқастардың барлығында патологиялық процеске
жҥрек-қантамыры жҥйесі қамтылады. Науқастарды жҥректің қатты соғу ҧстамасы, ентігу,
басында, ішінде пульсация сезімі мазалайды. Тахикардия – ерте жҽне тҧрақты симптом,
тыныштықта жҽне ҧйқтаған кезде де сақталады. Тахикардияның айқындығы токсикоздың
дҽрежесіне байланысты. Жҥрек тондары кҥшейеді, ҧшында систолалық шу (қан ағысы
жылдамдығы артуына байланысты) естіледі, экстрасистолия болуы ықтимал.
Науқастарға систолалық қан қысымының жоғарлаумен, керісінше диастолалық
қысымның тҿмендеуіне байланысты пульстік қысымның жоғарлауы тҽн. Пульстік қысым-
ның жоғарлауы ірі қан тамырларының пульсациясын тудырады. Папиллалық бҧлшық ет
тонусы тҿмендеген, ҿкпе артериясы кеңейген. ЭКГ-да жҥректің электр ҿсінің солға
ауытқуы, жҥрекшеішілік жҽне қарыншаішілік ҿткізгіштіктің ҿзгерісі, миокардтағы
метаболизм бҧзылыстарының белгілері байқалады. ЭКГ-ғы дҿрекі ҿзгерістер, жайылмалы
уытты жемсаудың ауыр дҽрежеде ҿтуіне жҽне миокард жасушаларындағы
рецепторлардың катехоламиндерге сезімталдығын арттыратын тиреоидты гормондардың
ықпалына байланысты дамиды.
Асқазан-ішек жолдары тарапынан ҿзгерістер, тҽбеттің кҥшейюімен, перистальтика-
ның артуымен, диспепсиялық бҧзылыстармен (іштің кебуі жҽне аурсынуымен)
сипатталады.
Жайылмалы уытты жемсауда, тиреоидты гормондарды глюкоурон қышқылы ҧстап
алып жҽне байланыстырып дейодизация жолымен белсенділігін азайтудың нҽтижесінде
бауыр салыстырмалы жиі зақымдалады. Аурудың ауыр тҥрінде сарғаю жҽне гликогеннің
ыдырауынан туындайтын бауырдың майлы тығыздалуының (инфильтрациясының) ҿрбуі
ықтимал.
Жайылмалы уытты жемсауда кҿптеген науқастарда кҿздік симптомдары кездеседі.
Олар ерте біліне бастайды. Оларды дер кезінде аңғару осы ауруды анықтауға кҿмегін
тигізеді. Кҿз саңылауының кеңінен ашылу («бадырайған кҿз») екі жақты экзофтальм
(Дальримпля симптомы) ҿте тҽн симптомдар.
Басқа кҿз симптомдарының арасында нистагм, кҿзді жҧмғанда қабақтың дірілдеуі
(Розенбах симптомы), қабақты сирек жҽне толық емес қағу (Штельваг симптомы), қабақ
пигментациясының кҥшеюі (Эллинек симптомы), қабақтың ісінуі (Зенгер симптомы),
кҿзді қатты жҧма алмау (Кохер симптомы), конвергенцияның бҧзылыстары (Мебиус
симптомы), кҥлген кезде кҿздің жҧмылмауы (Браун симптомы). Кҿз бҧлшық еттері
тонусының бҧзылыстары Греффе симптомымен сипатталады, яғни кҿз жанарын тҿмен
тҥсіргенде жоғарғы қабақтың, кҿз алмасының қозғалысынан қалыс қалуы, Кохер
симптомы – тез жоғары қарағанда жоғарғы қабақтың тартылуының артуы.
Кҿздің мҥйізді қабығы мен коньюктивасының жалтырауы (Краус симптомы),
конъюктиваның гиперемиясы (Гольдцигер симптомы), жарықтан қорқу, мҥйізді қабықтың
трофикалық бҧзылыстары байқалады. Кҿз тҥбін қараған кезде оның торлы қабатты
тамырларының кеңеюі, пульсациясы (Беке симптомы) байқалады.
Ескеретін жҽйт кейбір науқастарда кҿздік симптомдар білінбеуіде ықтимал.
Жайылмалы уытты жемсаудың басқа симптомдары бола тҧра, кҿздік симптомдардың
болмауы, осы ауруды тиреоидты гормондардың деңгейінің жоғарлауымен ҿтетін басқада
жағдайлардан ажыратуды қажет етеді.
Тиреотоксикозға шектес аутоиммунды аурулар қатарына эндокриндік офтальмо-
патия, претибиалды микседема, қант диабеті жатады. Эндокриндік офтальмопатия
556
басқалардан кҿрі жиі жайылмалы уытты жемсауда кездеседі. Ол кҿз қозғағыш бҧлшық
еттің жарғағына қарсы антиденелердің тҥзілуіне жҽне олардың лимфоцитарлы
тығыздалуына байланысты, осы процесс ретробульбарлы тіндергеде таралады.
Солардың салдарынан ісік, қабақтың гиперпигментациясы, экзофтальм пайда
болады.
Жайылмалы уытты жемсау кезінде шеткі қанда лейкопения, лимфоцитоз, моноцитоз,
кейде тромбоцитопения, ЭТЖ артуы байқалады. Ал қызыл қан ҿзгермеген.
Достарыңызбен бөлісу: |
