Балашт ҥ с І п қ алие в б а л а л а р а у р у л а р ы о қ у л ы қ Ақтӛбе 1 4

жүктеу 10,77 Mb.

Pdf просмотр

бет	114/772
Дата	19.01.2023
өлшемі	10,77 Mb.
	#40966

1 ... 110 111 112 113 114 115 116 117 ... 772

tusipkaliev pediatria

ҚАЛҚАНША БЕЗ
Жаңа туған нҽрестенің қалқанша безінің салмағы 1-5 г болады. Шамамен 6 айға
дейін ол кішіреюі мҥмкін. Сосын бездің салмағы 5-6 жасқа дейін шҥғыл ҿседі, одан кейін
пубертатты кезеңге дейін ҿсуі баяулап, пубертатты кезеңде қалқанша бездің салмағы да,
ҿзі де қайтадан тез ҿсе бастайды.
Жыл сайын бездегі тҥйіндер мен коллоидтар кҿбейе береді, цилиндр тҽрізді
фолликулды эпителий жоғалып, жалпақ эпителий пайда болады, фолликулалардың саны
кҿбейеді. Толық гистологиялық жетілу 15 жастан асқан соң ғана жҥреді.
Қалқанша бездің негізгі гормондары тироксин мен трийодтиронин (Т
4
- жҽне Т
3
).
Сонымен қатар, бҧл кезде тиреокальцитонинде пайда болады. Ол бездің С-клеткаларынан
шығады. Соңғы гормон фосфор кальций алмасуын реттеуде маңызды орын алады. Ол
организмге кальцийді аса кҿп тҥсірмейді, себебі, бҥйрек шумақтарындағы кальцийдің
реобсорбциясын, кальцийдің іштен сіңірілуін азайтып, кальцийді сҥйек тіндерінде кҿп
ҧстап қалып отырады.
Бҧл гормондар адаптация, яғни ортаға ҥйрену, бейімделу қҧбылыстарына қатысады.
Одан кейін гормондардың деңгейі азая бастайды.
Тироксин мен трийодтиронин бала организіміне ҿте терең ҽсер етеді. Дененің ҿсуі,
тҧлғаның жетілуі (сҥйектік жас), мидың қалыптасуы мен интеллектің дамуы, тері мен
оның қосалқы ағзаларының дҧрыс жетілуі тіндердің оттегіне мҧқтаждығының артуы,
тіндердегі кҿмірсулар мен амин қышқылдардың жҧмсалуының жилеуі осы гормондардың
ықпалымен жҥреді.
Ҧрыққа қалқанша бездің гормондарының жеткіліксіз немесе кҿп тҥсуі онша теріс
ықпал ҿте қоймайды, себебі, анасынан плацентарлық перде арқылы тиреоидты гормондар
(тиреостимулдеушіден басқасы) жақсы ҿтіп отырады.
А) Гормонның жеткіліксіздігі (гипотиреоз) жалпы тежелу, енжарлық, адинамия,
тҽбеттің нашарлауы, іш қату сияқты белгілермен білінеді. Тері бозарып, қара дақтар пайда
болады, тіннің тургоры нашарлайды, ісініп, қалыңдайды, мҧздайды. Тілі жалактанып,
қалыңдайды, қаңқаның дамуы, яғни, дененің ҿсуі тоқтайды. Мҧрын, кҿз аймағы дҧрыс
жетілмейді (мҧрынның негізі жалақтанады). Мойын қысқа болып, маңдайы тҿмендейді,
ерін қалың, шаштар сирек, қатты болады. Туа болған гипотиреоздың (микседема) ҿзіне

139
тҽн емес кҿптеген белгілері болады: бала артық салмақпен туылады, физиологиялық сар-
ғаю ҧзарады, іші ҥлкейеді, жиі іші қатады, тоңғақ кеш байқалады, сору рефлексі (бейне-
лісі) нашар болады немесе мҥлде болмайды, кейде мҧрын арқылы дем алуы нашарлайды.
Б) Гипертиреоз (гормонның кҿп бҿлінуі) тітіркенгіш, мазасыз, гиперкинез,
гипергидроз, тарамыс бейнелістері кҥшейіп, бала жҥдейді, тремор, тахикардия, жемсау
(зоб), кҿз ҥлкеюі, Греф белгісі (жоғарғы қабағының тҿмен тҥсуінің нашарлауы), кҿз
қуысының кеңеюі, кірпікті сирек қағу (кірпікті, ҽдетте, 1-минутта 3-5 рет қағады), жақын
орналасқан затқа қарағанда екі кҿздің кҿру жолының бір нҥктеде қиылысуы бҧзылады
(Мебиус белгісі).

жүктеу 10,77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 110 111 112 113 114 115 116 117 ... 772