Бакалавриат Высшее педагогическое образование

119 

 

Мемлекеттік білім беру стандартына сай жоғары оқу орындарында  «Кәсіби қазақ  тілі» 

пәнін  кредиттік  жүйе  бойынша  оқытуға  2  кредит  бөлінген.  Кәсіби  қазақ  тілін  оқыту  осы 

көлем  аясында  қарастырылып,  тілді  тереңірек  үйрену  СОӨЖ,  СӨЖ  сағаттарында 

меңгертіледі.  Практикалық    сабақтары  мен  СОӨЖ,  СӨЖ    материалдары  бір-бірімен 

сабақтастырылып қарастырылады.  

Пәннің    мазмұны  жаңа  когнитивтік-лингвистикалық-мәдени  кешендер  арқылы 

ұйымдастырылады. Оның құрылымды бөлімдеріне жататындар: 

-  оқытудың  деңгейлік  мазмұнын  көрсететін  коммуникативтік  сала  (қатысымның 

әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени және кәсіби саласы); 

- қатысымның әрбір саласын жүзеге асыратын сөйлеу тақырыптары мен тақырыпшалар 

жиынтығы; 

- қатысымның қарапайым жағдаяттары. 

 

КУРСТЫҢ ДЕҢГЕЙЛІК МАЗМҰНЫ 

 

 1  МОДУЛЬ.    «Білім.  Мамандық»  мына  тақырыптарда  кеңінен  қарастырылады: 

«Университет,  мамандық  таңдау»,  «Менің  болашақ  мамандығым»,  «Кәсіби  біліктілік», 

«Маман сапасы», «Әртүрлі мамандықтың артықшылықтары мен кемшіліктері».   

2  МОДУЛЬ.      «Олимпиада    ойындары»  мына  тақырыптардан  тұрады:  «Олимпиада 

жеңімпазы  болу  –  әр  спортшының  арманы»,  «Олимпиададағы  жетістіктер»,  «Қазақстанның  

ұлттық құрамасы», «Олимпиада ойындарының жеңімпаздары». 

3  МОДУЛЬ.  «Қазақтың  ұлттық  спорт  түрлері»    келесі  тақырыптарды  қамтиды: 

«Ұлттық  ойындар  мен  өнердің  тәрбиелік  сипаты»,  «Ұлттық  ойын-сауық  түрлері  туралы», 

«Әдет-ғұрып ойындарының арнаулы жырмен, айтыспен басталуы», «Алтыбақан – қазақтың 

ежелгі ұлттық ойыны». 

4 МОДУЛЬ.  «Дене шынықтыру және спорт – денсаулықты нығайту мен тәрбиелеудегі 

маңызды  фактор»  мына  тақырыптарда  кеңінен  қарастырылады:  «Салауатты  өмір  салтының 

маңызды  себепкері  –  дене  шынықтыру»,  «Жоғары  дәрежелі  спортшыларды  дайындау 

жүйесін  жетілдіру»,  «Жоғары  дәрежелі  спортшыларды  дайындаудың  педагогикалық 

шарттары». 

5 МОДУЛЬ. «Спорттағы ұлы тұлғалар» келесі тақырыптарды қамтиды:   «Қажымұқан 

–  қазақ  халқының  тұңғыш  кәсіпқой  балуаны»,  «Балуан  Шолақ»,  «Тәуелсіз  Қазақстанның 

атақты спортшылары». 

6 модуль. «Күрес түрлері» мына тақырыптарда кеңінен қамтылады:  «Қазақстанда еркін 

күрестің  дамуы»,  «Қазақтың  ұлттық  спорт  түрi  –  қазақша  күрес»,  «Қазақстанда  бокстың 

дамуы», «Күресшілерді дайындау жүйесін жетілдіру», «Қазақ ұлттық күресінің теоретикалық 

және тәжірибелік негіздерін жоспарлау». 

7  МОДУЛЬ.    «Шахмат  –  ғылыми  ақыл-ой  және  халық  шығармасының  негізі»  келесі 

тақырыптан тұрады: «Қазақстандағы алғашқы шахмат жарысы», «Тоғызқұмалақ». 

 8  МОДУЛЬ.  «Жеңіл  атлетика-  спорт  падишасы»  мына  тақырыптардан  тұрады: 

«Көркем гимнастика», «Спорттық гимнастика», «Синхронды жүзу», «Теннис». 

9 МОДУЛЬ. «Дене шынықтыру және спорт терминлогиясы және оның түрлері» келесі 

тақырыптарды  қамтиды,  «Спорт  түрлерінің  терминологиясы»,  «Спорт  түрлері  бойынша 

заманауи терминологияның глоссарийі», «Олимпиадағы қатысты терминология». 

Бағдарламаның  мазмұны  тіл  үйренушінің  қарым-қатынасқа  түсу  салаларын  ескере 

отырып,  сөйлеу  әрекетінің  4  қағидатына  (тыңдалым,  оқылым,  айтылым,  жазылым) 

негізделген  тіл  үйренушінің  мақсаты,  тілді  қолдану  саласы,  коммуникативтік  жағдаяттар 

құрылымдарына, контекспен байланыстылығы тіл бірліктерінің қолданыстағы қызметіне сай 

анықталады.  Осы ретте жоғары оқу орындарына арналған  типтік   бағдарлама  халықаралық 

стандарттарға сай болуы – бүгінгі күннің басты қажеттіліктерінің бірі. Білім беру жүйесінде 

жүргізіліп  жатқан  реформаларға  сай  кәсіби   қазақ    тілін   өзге  тілді  аудиторияларда  оқыту 

деңгейлік, коммуникативті-бағдарлы оқыту әдістемесіне негізделеді.  Қазақ   тілін  оқытудың 

120 

 

сапалық  деңгейін  арттыру  мақсатында  Тілдерді  меңгертудің  халықаралық  стандарттарында 

көрсетілген тілді меңгеру деңгейлері басшылыққа алынады. 

Бағдарламаның мазмұны студенттердің ғылыми-кәсіби аясында, қазақ тілін ғылыми іс-

әрекет  тәсілі  ретінде  оқыту  мақсаттары  мен  міндеттері  коммуникативті  қажеттілікпен 

анықталады.  Тілдік  емес  жоғары  оқу  орындарында  басқа  тілді  оқыту  B2+LSP,  LAP 

еуропалық  деңгейде  үйрету  болып  табылады.    Осы  кезеңдегі  дайындықтың  ерекшелігі 

өндірістік  іс-әрекетте  нақты  мамандық  саласы  бойынша  кәсіби  бағдарлы  қатынасты 

пайдалану деңгейіндегі (LSP, LAP) арнайы мақсат үшін тілдерді үйрену болып табылады.  

А1 – А2 – негізгі деңгей; В1 – В2–  кәсіби  бағдарлы деңгей; С1 – С2 – мамандық 

тілі деңгейі: 

Кәсіби бағдарлы деңгей 

Студент  берілген  деңгей  негізінде  бірқатар  коммуникативті  тапсырмаларды  орындай 

алуы керек. 

Тыңдалым  бойынша  студенттер  бейтаныс  кәсіби  бағдарлы  мәтінді  таспадан  тыңдап, 

ақпараттың  мазмұнын,  тақырыбын,  негізгі  идеясын,  негізгі  және  қосымша  хабарды  толық 

түсіне білуі тиіс.  

Әдеби  нормада  қалыпты  жылдамдықпен  айтылған  нақты  және  абстрактылы 

тақырыптағы  ақпараттарды  тыңдап,  түсіну.  Тіл  иесімен  дайындықсыз  сұхбатқа  түсуі.  Өз 

қызметі  шеңберіндегі  тақырыптар  бойынша  қалыпты  нормада  айтылған  лингвистикалық 

құрылымы мен мағыналық жағынан орта, нақты және абстрактылы тақырыптардағы негізгі 

ойды  түсіну.  Әдеби  нормада  үнтаспаға  жазылған  хабарламаларды  тыңдап,  ондағы 

айтушының  көзқарасын анықтай алуы.  

Радиодан  әдеби  нормада  берілген  деректі  радио  хабарлардың  және  басқа  да 

материалдардың көпшілігін түсіну. Ондағы сөйлеушінің сөйлеу мәнерін көңіл-күйін анықтай 

алуы тиіс.   

Оқылым әрекеті бойынша студент мәтінді оқып, түсінгенін ауызша айтып, сұрақтарға 

жауап  беруі  немесе  мәтін  бойынша  түсінгенін  өз  сөзімен  әңгімелеп  беруі  қажет.  Бұдан 

студент  мәтін  мазмұнын  түсінген-түсінбегенін  және  сөздік  қорының  ауқымын  бірден 

аңғаруға  болады.  Мәтіндер кәсіби-іскери,  арнайы  ресми  бағытта  оқиғаны  хабарлау, 

мазмұндау, суреттеу негізінде арнайы құрастырылуы қажет.  

Кәсіби  мәтінді оқу барысында студент келесі жайттарды орындай білуі қажет: 

– оқудың әр түрлі стратегияларын қолдана білуі; 

– мәтіннің тақырыбын анықтап, оның негізгі идеясын түсіне білуі. 

Жазылым  бойынша  жұмысты  орындауда  студенттер  таңдаған  тақырып  мазмұнын 

терең түсініп, оны өз сөзімен жазбаша жеткізе білуі және сонымен қатар өзінің осы тақырып 

бойынша жеке көзқарасын, тұжырымында жеткізе білгені жөн. Мұның өзі студенттің кәсіби  

 қазақ   тілін  қалай меңгергенін, оның қазақша сөз байлығының ауқымын көрсетеді. Студент 

сонымен  қатар  кәсібі  бойынша  оқыған  кітаптары,  мақалалары  немесе  тыңдаған  хабарлары 

жайында шағын мәлімдеме, түйіндеме жаза білуі қажет.  

Айтылымда  студенттер өздеріне ұсынылған кәсіби  бағыттағы тақырыптардың  біріне 

сұхбат  (сөйлесім)  құрады.  Таңдаған  тақырыпқа  сай  сөйлесімде  төмендегідей  шарттар 

ескеріледі:  

– берілген тақырып бойынша студент сөйлемдерді байланыстырып, еркін сөйлей білуі 

қажет; 

– мамандығы  бойынша  тыңдаған  немесе  оқыған  мәтіннің,  естіген  ақпараттың 

мазмұнын  айта  білуі,  ондағы  оқиғаға  өз  көзқарасын  білдіре  білуі,  оны  өзінше  толықтыра 

білуі тиіс. 

Студенттің берілген тақырып бойынша мәлімдеме жасау, сұхбат құру, әңгімені қоштау 

т.б. бағытта білім, білік дағдысы болуы қажет.  

Мамандық тілі деңгейі 

Тыңдалым бойынша кәсіби мәтінді таспадан тыңдап, студент: