380
Атрикуляционная гимнастика с детьми младенческого и раннего возраста
проводится в пассивной, затем в пассивно-активной форме.
Пассивная артикуляционная гимнастика проводится после массажа. Выполняются
пассивные движения органов артикуляции
с целью включения в процесс артикулирования новых групп мышц, до этого
бездействующих, или увелечения активности ранее включенных мышц. Это создает
условия для формирования произвольных движений речевой мускулатуры.
Направление, объем и траектория пассивных движений те же, что и активных. Они
отличаются от активных движении тем, что время вкючения и выключения из
движения, фиксация определяется логопедом. Он оформляет схему артикуляционного
движения, по возможности объясняя ее ребенку, требуя от него зрительного контроля.
Пассивные упражнения осуществляются сериями по 3-5 движений. Ребенку
предлагается осознать три стадии каждого движения: вход, фиксация, выход. Нужно
постепенно воспитывать способность зрительно контролировать и оценивать каждое
движение, ощущать и запоминать его.
Пассивная гимнастика языка:
- выведение языка из ротовой полости вперед;
- втягивание языка назад:
- опускание языка вниз (к нижней губе)
- поднимание языка вверх (к верхней губе);
- боковое отведение языка (влево, вправо);
- придавливание кончика языка ко дну ротовой полости;
- приподнимание кончика языка к твердому небу;
- легкие, плавные покачивающие движения языка в стороны.
Пассивная гимнастика губ :
- собирание верхней губы (поместив указательные пальцы обеих рук в углы губ,
проводят движения к средней линии);
- собирание нижней губы (тем же приемом):
- собирание губ в трубочку («хоботок»), производя движение к средней линии;
381
- растягивание губ в улыбку, фиксируя пальцами в углах рта;
- поднимание верхней губы;
- опускание нижней губы;
- смыкание губ для выработки кинестетического ощущения закрытого рта;
- создание различных укладов губ, необходимых для произнесения гласных звуков
[а], [о], [у], [и], [ы], [э].
Для стимулирования большей иннервационной активности, повышения степени
кинестетического чувства речевого аппарата, увелечения объема артикуляционных
движении рекомендуются следующие упражнения: выталкивание языком марлевой
салфетки, засунутой за щеку (попеременного слева и справа), и удерживание губами
различных предметов (пробка, марля).
Комплекс упражнении самомассажа кистей и пальцев рук. Дети действуют
подушечками четырех пальцев, которые устанавливаются у основании пальцев тыльной
стороны массируемой руки (пунктирное движение).
Наглядный
материал
Художественное слово
Упражнение
«Клещи»
Ухватили клещи гвоздь
Выдерyнуть пытаются
Может, что-нибудь и
выйдет
Если постараются.
«Пила»
Пила, пила, пила!
Зима холодная пришла
Напили нам дров скорее
Печь
истопим,
всех
согреем.
«Тесто»
Тесто месим, тесто мнем
Пирогов мы напечем
И с капустой, и с грибами
Угостить вас пирогами.
Дети сидят на стульчиках.
«Щипцами»
образованными
согнутыми
указательным
и
средним
пальцами,
делается
хватательное движение на каждое
слово стихотворного текста по
направлению от ногтевых фаланг
к основанию пальцев.
ребром ладони дети имитируют
«пиление» по всем направлениям
тыльной стороны кисти руки
(«прямолинейное»
движение).
Кисть
и
предплечье
располагаются на столе, дети
сидят.
Основанием
кисти
делаются
вращательные
движения
в
сторону мизинца.
Список использованной литературы:
1. Архипова Е.Ф.- Коррекционная работа с детьми со стертой формой дизартрии
2. Волкова Л.С. – Логопедия, М. «Просвещение», 2006.
3. Ермакова И.И – Коррекция речи и голоса у детей и подростков., М Просвещение,
1996.
4. Приходько О.Г. Логопедический массаж при коррекции дизартрических
нарушений речи. – С-Пб., 2008.
382
МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ КОММУНИКАТИВТІК - ТІЛДІК
ҚҰЗЫРЕТТІЛІКТЕРІН ЖЕТІЛДІРУ
Дукенбаева Махаббат Амантаевна
№ 41ЖББОМ жанындағы шағын орталықтың әдіскері
Жаңа қоғам ертеңгі болашағын оқыту мен тәрбиелеу бесіктен, баланың нәрестелік
шағынан басталады, үздіксіз дамы барысында қалыптасады. Бұл білім беру жүйесінің
барлық буындарына үлкен міндеттер жүктейді.
Білім беру жүйесі қоғамның әлеуметтік - экономикалық дамуында жетекші рөл
атқарады, сондай – ақ оны әрі қарай айқындай түседі. Сондықтан да егеменді еліміздің
білім беру жүйесінде әлемдік деңгейге жету үшін жасалынып жатқан талпыныстар
оқытудың әртүрлі әдіс тәсілдерін қолдана отырып терең білімді, оқу барысында
танымдық әрекеттерді бағыт ұстанып, сол тұрғыда өз болмысын таныта аладын жеке
тұлғаны қалыптастыру ісіне ерекше мән берілуде. Бұл ретте мектеп жасына дейінгі
балаларлың коммуникативтік - тілдік құзыреттіліктерін қалыптастырудың білім,
біліктерін жетілдірудің әлеуметтік мәні зор.
Балаларды оқуға дайындау балалалық шақтын барлық кезеңіне қарамастан мектеп
жасына дейінгі бүлдіршіндерді мектепке дайындау жүйесінде ерекше орын алады.
Мектепке дейінгі жас кезеңі өзіндік ерекшеліктерімен смпатталады, өйткені осы жас
аралығында бала өзіндік тұлға ретінде қалыптасады.
Қазіргі мектеп жасына дейінгі балалардың коммуникативтік - тілдік әрекетке
қызығушылықтары мен ынта ықыластарын қалыптастыру арқылы олардың
белсенділігін арттыру маңызды. КР білім беруді және ғылымды дамытудың 2016-2019
жылдарға арналған мемелекеттік бағдарламасының тұжырымдамасында мектепке
дейінгі тәрбие және оқыту деңгейінде бес жастағы балаларды мектепалды даярлығымен
толық қамтамасыз ету, баланың бойында оқу қызметін меңгеруге қажетті жеке
қасиеттерді тәрбиелеу міндеттері айқын көрсетіледі.
Бұл тұжырымдамаға негізгі мақсат – мектепке дейінгі білім беруді ұлғайту
жолымен балалардың білім алуына бастапқы мүмкіндіктерді бірдей қамтамасыз ету
болып табылады. Мектеп жасына дейінгі балалардың бойында оқу қызметін меңгерту
олардың коммуникативтік - тілдік құзыреттіліктерін жетілдіру басты бағыттарының
бірі болып саналады. Мектепке дейінгі балаларды өз ана тілінде сөйлеуге үйретуде,
тәрбие мен білім беру жұмыстарын ұйымдастыруда олардың сөйлеу тілін дамытуға,
сөйлем құрастырып сөйлеуіне, сөздік қорының молаюына баса көңіл бөлген жөн.
Сөйлеу қатынасы баланың білімді меңгеруіне, қажетті білік пен дағдыларды
қалыптастыруға мүмкіндік береді. Балалардың ақыл ойы мен мінез құлығының
дамуына тіл маңызды рөл атқарады. Тілдің, сөйлеудің немесе сөздің әсерінен баланың
қабылдау сипаттамасы өзгереді. Сөздердің ауызша көосетілуі мен мән мағынасын
түсіне бастағанда, бала қоршаған құбылысты басқалай қабылдайды. Сөйлеуді
меңгерген бала ең бастысы заттардың мән мағынасын түсіне бастайды, демек, сөйлеу
арқылы қабылдаудың сенсорлық типі мән мағыналық, заттық типке ауысады.
Сөйлеудің әсерінен баланың жадында қайта өзгерту немесе жаңару үдерісі болады.
Алғашында алған әсерді жаңғырту барысында сөйлем құрап, сол сөздің әрмен қарай
