Бағдарламасын іске асыратын білім беру мекемелерінің оқыту үрдісінде оқу құралы ретінде қолдануға ұсынылады

199 
 
 
Пішіндер шебері режимін пайдаланған дұрыс.   
Жаңа  пішін  терезесі  пішін  үшін  деректер  көзін  таңдауды  талап  етеді. 
Егер  деректер  көзі  Шебердің  іске  қосылуы  кезінде  көрсетілген  жағдайда, 
онда  ол  Кестелер/  Терезенің  сұранымдары/  Пішінді  құру  өрісінде 
ағымдағы (әдепкі қалпы бойынша белсенді) болады.  
Шебер  жұмысының  бірінші  кезеңі  –  кестелердің  өрістерін  таңдауды 
білдіреді, толтыруға арналған деректерді пішінге енгізуге болады. Бұл Қол 
жетімді  өрістер  тізіміндегі  сәйкес  тармақты  белгілеумен  және 
орналастырудың  екі  батырмаларының  біреуін  басу  арқылы  жасалады 
(3.87-сурет).  
Келесі  қадам  Пішіннің  төрт  ықтимал  түрінен  біреуін  таңдауға 
мүмкіндік береді. 
Б і р   б а ғ а н ғ а   —  деректерді  енгізу  үшін  өрістерді  бағанды 
қалыптастырып, бір-бірінің астындағы пішінге орналастырады. Осылайша, 
әрқашан  тек  бір  ғана  ағымдағы  жазба  көрінеді.  Көршілес  жазбаларды 
ауыстыру  экранның  төменгі  жағындағы  өту  батырмаларының  көмегімен 
жүргізіледі. 
Л е н т а л ы қ   —  пішінде  көршілес  жазбалардың  бүкіл  тобы  бір 
уақытта  көрсетіледі.  Бұл  бір-бірімен  байланысты  жазбалармен  жұмыс 
істеу  үшін  қажет.  Мысалы,  келесі  мәнді  енгізу  үшін  бірнеше  алдыңғы 
мәндерді білу қажет болған жағдайда. 
К е с т е л і к   —  іс  жүзінде  қарапайым  кестеден  сыртқы  түрі  бойынша 
айырмашылығы  жоқ.  Жалғыз  айырмашылық  –  бұл  пішінді  жасау  кезінде 
таңдалған  өрістерді  толтыру  үшін  ашылуы  болып  табылады. 
Қалғандарының барлығы қолжетімсіз болып қалады. 
Т е г і с т е л г е н   — өрістері іс  жүзінде барлық бос  орынды  және  оған 
қоса бір-біріне қатысы бойынша тураланған пішінді құрады.  
 
 
3.87-сурет. Қолжетімді өрістердің тізімі 

200 
 
 
 
 3.88-сурет. Жолдар түрін таңдау 
Кейде  бұл  түрі  экранда  айналдыруды  орындамай  орналастыру  қажет 
өрістердің  үлкен  санын  қамтитын  пішіндерді  жасауға  пайдалы  (3.88-
сурет). 
Соңғы  кезеңде,  Пішінді  рәсімдеу  мәнерін  таңдау  қажет.  Ол  фондық 
сурет  не  болмаса  элементтердің  белгілі  бір  түстер  жиынтығы  болуы 
мүмкін.  Алдын-ала  көру  терезесінде  мүмкін  болатын  нұсқалардың  кез-
келгенін  таңдаған  кезде,  стильді  көрнекі  бейнелеу  үшін  бірден  мысал 
құрылатын  болады.  Осыдан  кейін,  Шебер  деректер  қорында  сақталатын 
пішіннің атын сұрайды.  
Пішінді құрғаннан кейін деректер қорын толтыру үрдісі қарапайым  
 
3.89 Сур. Форманы толтыру 
 
3.89-сурет. Түрін толтыру 

201 
 
 
және  оңай  пішінді  жасағаннан  кейін,  деректер  қорын  толтыру  үрдісі 
қарапайым және оңай тапсырма болады, оны кез-келген қызметкерге бүкіл 
деректер  қорын  бұзып  қою  қорқышынсыз  тапсыруға  болады.  Пішін 
бойынша  навигация  өте  қарапайым  және  анық,  бұл  қосымша 
түсініктемелерді қажет етпейді (3.89-сурет). Енгізілген деректерде қателер 
табылған жағдайда, оларды сол пішінде оңай түзетуге болады. 
Негізінде, деректер қоры жасалды, бірақ тағы бір маңызды мәселе бар. 
Өйткені,  ақырғы  пайдаланушы  деректер  қорында  сақталған  барлық 
ақпаратты  сирек  қолданады.  Әдетте  оған  деректердің  кішкене  бөлігі  ғана 
қажет.  Мысалы,  кітапхананың  электрондық  каталогы  онда  сақталған 
мыңдаған кітаптар туралы ақпаратты сақтай алады. Алайда, кітапхананың 
келушілерін белгілі бір тақырып бойынша кітаптардың немесе белгілі бір 
авторлардың шектеулі саны ғана кітаптары қызығушылық туындатады. 
Мұндай жағдайларда таңдауға сұраным жасалады. Сұраным шарттары 
бойынша 
тек 
қажетті 
деректерді 
қамтитын 
нәтижелі 
кесте 
қалыптастырылады.  Сұрнымдарды  жасау,  сондай-ақ  барлық  басқа 
нысандар үшін автоматты, қолмен және Шебердің көмегімен қол жетімді.  
Сұранымдарды қалыптастыру үшін арнайы  SQL тілі (Structured Query 
Language  –  сұранымдардың  құрылымдалған  тілі)  құрылған,  ол  деректер 
қорына  сұранымды  сипаттау  үшін  пайдаланылатын  ағылшын  сөздерінің 
стандартты  жиынтығы  болып  табылады.  Алайда,  Access  ДҚБЖ 
сұранымдарды  жасауды  жеңілдету  үшін  арнайы  құралдары  бар.  Оның 
көмегімен  сәйкес  терезелер  арасында  сұраным  элементтерін  қосып, 
сұранымды  жедел  жасауға  болады.  Бұл  келесі  түрде  жасалады:  деректер 
қорының  негізгі  терезесінің  Сұранымдар  қосымша  бетіне  өтеміз  және 
Сұранымды  шебердің  көмегімен  жасау  позициясын  таңдаймыз  (3.90-
сурет). Сұраным бланкісінің сол жақ бөлігінде сәйкес кестенің өрістер  
 
 
 
 
3.90-сурет. Тапсырысты қалыптастыру 

202 
 
тізімі  бар  терезе  пайда  болады.  Мысалы,  электрондық  каталогта 
сұранымды  жасау  үшін  Автор,  Шығару  жылы  және  Басылым  түрі  және 
т.б. кестелер таңдалады.   
Сұрыптау  жолы  нәтижелі  кестеде  мәндерді  енгізу  режимін  таңдауға 
мүмкіндік  береді.  Үш  нұсқа  қолжетімді:  өсуі  бойынша,  азаюы  бойынша, 
жоқ.  
Ө с у   б о й ы н ш а   –  өрісте  төменірек  мәні  бар  жазба  үлкен  мәні  бар 
өрістің  алдына  шығарылады.  Жазбалар  алфавиттік  тәртіпте  A-дан  Я-ға 
және A-дан Z-ке дейін сұрыпталады.  
А з а ю ы   б о й ы н ш а   –  өрісте  үлкен  мәні  бар  жазба  аз  мәні  бар 
өрістің  алдына  шығарылады.  Жазбалар  алфавиттік  тәртіпте  Я-дан  А-ға 
және Z-тен A-ға дейін сұрыпталады.  
Ж о қ   —  сәйкес  кестеде  сұрыптау  жүргізілмейді  және  жазбалар 
олардың ілесу тіртібінде шығарылады. 
Экранға  шығару  жалауы  пайдаланушыдан  кейбір  өрістерді  жасыруға 
мүмкіндік  береді.  Бұл  бір  сұраным  басқа  нысандар  (мысалы,  пішін)  үшін 
сұрным ретінде де, ақпарат көзі ретінде пайдаланылатын жағдайда, немесе 
бұл  сұранымда  мәндерін  көрсетуге  болмайтын  жасырын  өріс  бойынша 
сұрыптау  немесе  іріктеуді  орындау  қажет  болған  жағдайда  мүмкін. 
Сондықтан  өрісті  жасыру  үшін  тиісті  жалаушаны  алып  тастаңыз.  Іріктеу 
шарты  жиынтық  кестеге  қосу  үшін  жазбалар  таңдалатын  критерийді 
көрсетуге  мүмкіндік  береді.  Әрбір  өріс  үшін  өзіңіздің  іріктеу  шартын 
құруға  болады.  Содан  кейін,  егер  іріктеудің  көрсетілген  шарттарымен 
сәйкес 
келетін 
өрістердің 
барлық 
мәндері 
осы 
шарттарды 
қанағаттандыратын  болса,  жазбалар  сұранымды  қанағаттандыратын 
ретінде қарастырылады.  
Сұранымның  барлық  өрістерін  жасаңыз  және  сәйкес  сұрыптау 
параметрлері  мен  іріктеу  шарттарын  көрсетіңіз.  Егер  қажет  болса,  онда 
жиектерді сүйреу әдісмен кестедегі өрістердің енін орнатыңыз. Айналдыру 
жолағының көмегімен егер ағымдағытар толтырылған болса, бос өрістерге 
қол жеткізуге болады. 
Сұранымның  жұмысқа  қабілеттілігін  тексеру  үшін  бағдарлама 
терезесінің жоғарғы жағындағы  Құралдар панелі Іске қосу батырмасының 
көмегімен  оныорындауды  іске  қосыңыз.  Экранда  осы  сұранымды 
қанағаттандыратын, жазбалармен толтырылған нәтиже беретін кесте пайда 
болады.  Конструктор  режиміне  кері  оралу  үшін  Көрініс  батырмасын 
пайдаланыңыз.  
Сұранымды  сақтау  үшін  Құралдар  панелінде  Сақтау  батырмасын 
басыңыз.  Сақтау  терезесінде  деректер  қорының  негізгі  терезесінің 
Сұранымдар қосымша бетінде сақталатын сұранымның атауын көрсетіңіз. 
Содан  кейін  сұранымның  терезесін  жабыңыз  және  оны  негізгі  терезеден 
орындалуын іске қосыңыз. 
Бақылау сұрақтары 
1.  Деректер қоры деген не, олар не үшін қызмет етеді?