Бағдарламасы (Syllabus) Нысан пму ұс н 18. 8/37

Механика курсында денелердің және олардың бөліктерінің кеңістікте уақыт өте болатын салыстырмалы қозғалысы қарастырылады. Механика заңдары көптеген эксперименттік мәліметтерге негізделеді. Механика дегеніміз бақылаулардың, күнделікті өмірдегі тәжірибелердің және арнайы жасалған экспиременттердің жалпылама қортындысы екенін көрсету. Механика-эксперименттік ғылым болғандықтан студенттерді бақылау, физикалық шамаларды өлшеу және эксперимент жасаудың негізгі әдістерімен таныстыру қажет, пәнді оқыту физикалық демонстрациялар көрсетумен және жалпы физикалық практикумның лабораториялық жұмыстарын жасатумен қоса жүргізілуі қажет.

Механика адекватты математикалық түрде түжырымдалған физикалық теория болғандықтан студенттер алған теориялық білімдерін механиканың практикалық есертерін шығаруға пайдалана білуді игеруі қажет. Сондықтан лекциялар жеткілікті түрде математикалық аппаратты пайдаланып оқылуы қажет және физикалық есептерді шығаруды үйрету үшін есеп шығаратын практикалық сабақтар қоса жүргізіледі.
10 Курстың компоненттері

10.1 Дәрістердің мазмұны

1 тақырып. Кинематика.

Кіріспе. Физика ғылымы. Физиканың құрылымы және мазмұны, басқа ғылымдармен байланысты. Механиканың есебі. Кеңістік және уақыт туралы ұғым. Материялық нүкте, санақ жүйесі, қозғалыстың салыстырмалылығы. Ұзындық және уақыт эталондары. SI бірліктер жүйесі.

Ілгермелі қозғалыстың кинематикасы. Қозғалыс заңы, траектория, жол, орын ауыстыру. Жылдамдық және үдеу. Галилей түрленулері. Тангенциялдық және нормалдық үдеу. Түзу сызықты және қисық сызықты қозғалыс.

Айналмалы қозғалыстың кинематикасы. Шеңберлі қозғалыс. Бұрыштық орын ауыстыру, жылдамдық, үдеу. Бұрыштық және сызықтық шамалардың байланысы.

Ньютон заңдары. Инерциалды санақ жүйелері. Күш. Масса. Импулсь. Күштердің суперпозициясы. Галилей салыстырмалылық принципі.

Іргелі әсерлесулер. Гравитация. Ауырлық күші және салмақ. Серпімділік күші. Үйкеліс күштері.

Материялық нүктелер жүйесі. Ішкі және сыртқы күштер. Тұйық жүйе. Массалар орталығы, оның қозғалысы. Импульс сақталу заңы. Реактивті қозғалыс. Мещерский және Циолковский теңдеулері.

Күш моменті және жүйенің импульс моментінің өзгерісі. Импульс моментінің сақталуы.

3 тақырып. Сақталу заңдары.

Материялық нүктелер жүйесінің энергиясы. Консервативті және диссепативті күштер. Соқтығыстар. Серпімді және серпімсіз соқтығыстар.

Жұмыс және қуат. Кинетикалық энергия. Потенциалдық энергия және оның күшпен байланысы. Гравитациялық және серпімді күштердің потенциалдық энергиясы.

Үйкеліс күшінің жұмысы және энергияның шашырауы.

Абсолют қатты дене. Ілгермелі және айналмалы қозғалыс. Еркіндік дәрежелері. Күш моменті, күштер жұбы. Әр түрлі денелердің инерция моменттері. Штейнер теоремасы.

Импульс моменті, тұйық жүйеде оның сақталуы. Айналмалы қозғалыстағы энергия және жұмыс. Гироскоп қозғалысы.

Қатты денелердің серпімділігі. Диформациялар түрі. Гук заңы. Серпімділік модулдері. Серпімді диформацияланған денелердің энергиясы.

Эйнштейн постулаттары. Лоренц түрленулері. Ұзындық және уақыт аралығының салыстырмалығы. Жылдамдықтардың релятивистік қосылу заңы.

Релятивистік импульс және энергия. Масса, импульс және энергия байланысы. Толық энергия.

Инерциалды емес санақ жүйелеріндегі қозғалыс. Инерция күштері. Ортадан тепкіш күш. Кориолис күші. Фуко маятнигі.

Сұйықтар және газдардың статикалық күйлері. Қысым және оның газдар, сұйықтарда үлесуі. Паскаль заңы. Архимед күші.

Идеал сұйық және оның ағу (Бернули) теңдеуі. Торичелли формуласы.

Тұтқырлы сұйық, оның ағуы. Ішкі үйкеліс. Ламинарлы және турбулентті ағындар. Рейнольдс саны. Газдарда және сұйықтарда денелердің қозғалысы. Стокс және Пуазель формулалары. Мандайлық кедергі, көтеруші күш. Магнус эффектісі.

Тербеліс. Гармониялық тербеліс, оның амплитудасы, жиілігі, фазасы. Векторлық диаграмма. Гармониялық тербелістердің қосылуы. Соғу.

Осциляторлар: серіппелі, математикалық, физикалық, бұрандалы. Тербелістің кинетикалық, потенциалдық және толық энергиясы.

Өшетін тербеліс, оның периоды. өшу коэфициенті, логарифмдік декремент, сапалық. Мәжбүрленген тербеліс. Резонанс.

Серпімді ортадағы механикалық толқын. Бойлық және көлденен толқындар. Қума толқын теңдеуі.

Толқынның энергиясы, қарқындылығы және энергия ағыны. Умов векторы.

Толқындар қосылуы. Тұрғын толқын. Фазалық және топтық жылдамдықтар. Толқындар дисперциясы.

Дыбыс және оның сипаттамалары. Әр түрлі ортадағы дыбыс жылдамдығы. Доплер құбылысы. Ультра - және инфрадыбыс, оларды қолдану.

Талаптар жүйесі:

• 
  оқу барысына белсенді қатысу;
  
• 
  үй тапсырмасын уақытында және толығымен орындау;
  
• 
  ішкі тәртіп ережелерін бұзбау;
  
• 
  сабақтарды босатпау және кешікпеу.
  
• 
  босатқан сабақтарды мұғалімнің орнатқан уақыты бойынша қайтадан тапсыру;
  
• 
  курстастары мен мұғалімдерімен адамгершілік қарым-қатынаста болу.
  

1. Семестрдің ортасы мен соңында 100 балдық шкала бойынша пәннің оқылған модулі бойынша студенттің ағымдағы үлгерім (АҮ) бағасы анықталады. АҮ бағасы – бұл келесі жинаған балдардың қосындысы:

- сабаққа дайындалу, топтағы белсенді жұмыс және сабақтағы бақылау шараларына қатысу:

- зертханалық және өздік жұмыстарды мерзімінде, сапалы қорғау және орындау:

СӨЖ түрлерінің тізімі, тапсырмаларды тапсыру мен орындаудың күнтізбелік жоспары, оқытушының талаптары, әрбір пән бойынша баға қоюдың критериялары мен ережелері САБ-та сипатталған:

Ағымдағы үлгерімдегі балдардың бақылау түрлеріне бөлу мысалы.

2. Межелік бақылау да (МБ) 100 балдық шкала бойынша анықталады.

Пән бойынша межелік бақылауға АҮ балдары келесідей студенттер жіберіледі:

3. Студенттің пән бойынша (Р1 және Р2) рейтингтері АҮ және МБ бағаларының қорытындысы бойынша анықталады

Р1(2)=АҮ1(2)*0,7+МБ1(2)*0,3.

Егер оқу жоспарында емтихан және сынақ қарастырылса, онда Р2-ні анықтаған кезінде сынақты екінші межелік бақылау ретінде қарастыру қажет.

4. Пән бойынша студенттің рұқсат рейтингісінің бағасы семестр бойынша мынаған тең:

РР=(Р1+Р2)/2.

Пән бойынша қорытынды бақылауға (ҚБ) жұмыс бағдарламасының барлық талаптарын, курстық проектті қорғау бойынша оң баға алған және рұқсат етілген рейтинг (50 балл) жинаған студенттер жіберіледі.

5. Студенттердің әрбір пән бойынша оқу жетістіктерінің деңгейі қорытынды бағамен (Қ) анықталады. Қорытынды баға салмақтық үлестерін (РРСҮ және ҚБСҮ) ескерумен РР және ҚБ бағаларының қосындысынан құралады

Қ=РР*РРСҮ+ҚБ*ҚБСҮ

Салмақтық үлестер жыл сайын университеттің ғылыми кеңесімен бекітіледі және ол РР үшін 0,6-дан кем, ал ҚБ үшін 0,4-тен кем болмау қажет.

Ескерту: АҮ – ТУ; МБ – РК; РР – РД; КЖ – КР; СӨЖ – СРС; СӨЖО – СРСП; ҚБ – ИК; Қ – И; РРСҮ – ВДРД; ҚБСҮ – ВДИК.

Пән бойынша қорытынды рейтинг 1 кестеге сәйкес сандық, әріптік және дәстүрлік бағаға айналдырылып, «Студенттердің оқу жетістіктерінің журналы» мен «Рейтинг парағына» енгізіледі.

Кесте 1

«Механика» пәнінен СӨЖ тапсырмаларын және басқа да жұмыстарды орындау мен тапсыру туралы күндізгі оқу түрі бойынша оқитын 5В060400 Физика күндізгі оқу нысанының студенттеріне арналған

Қ-сабаққа қатысу; ҮТ- үй тапсырмасы

ФжАЖ кафедрасының меңгерушісі _________ Биболов Ш.Қ. «___»__2010ж.


12 Әдебиеттер тізімі

Негізгі:

2. Қойшыбаев Н. Механика: Оқулық-Алматы: Зият Пресс, 2005.-498 б.

3. Механика: зертханалық жұмыстарды орындауға методикалық нұсқаулар. Б. 3. – Павлодар, 2006. – 32 б.

4. Механика. Молекулалық физика және термодинамика: Сырттай білім алатын студенттер үшін физикадан бақылау жұмыстарын орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар / құраст. Биболов Ш.К., Ильясова Г.С., Жукенов М.К., Досумбеков К.Р., Билялова А., Ботаева А.С. – Павлодар, 2006. – 75 б.

Қосымша:

1. Савельев И.В. Жалпы физика курсы. Т.1., Механика. Молекулалық физика, Алматы, 2004, 508 б.

2. Сивухин Д.В. Общий курс физики. Том I. Механика.- М.: Наука, 1989.- 567 с.

3. Стрелков С.П. Механика.- СПб.: Лань, 2005.- 560 с.

4. Бабаджан Е.И. и др. Сборник качественных вопросов и задач по общей физике.- М.: Наука, 1990. – 396 с.

5. Иродов И.Е. Задачи по общей физике.- М.: Наука, 2004.- 416 с.