Бағдарламасы (Syllabus) Дәрістердің қысқаша мазмұны Зертханалық жұмыстарды орындауға әдістемелік нұсқаулар

7. 
   Дұрыс параметрлерді таңдап, OK шертіңіз. Осымен бағдарламалық жасауды орнату аяқталады және экранда Network Settings терезесі ашылады. Назар аударыңыз: 3Com EtherLink II Adapter платасы Installed Adapter Cards өрісінде пайда болды.
   
8. 
   Intel EtherExpress^TM 16 LAN Adapter адаптерлерін келесі орнатулармен қосыңыз:
   

Параметр	Мағынасы
Interrupt Number	5
I/O Port Address	0x300
I/O Channel Ready	Late
Transceiver Type	Twisted-Pair (TPE)

Назар аударыңыз: Installed Adapter Cards тізімінде екі платалар – 3Com EtherLink II Adapter и Intel EtherExpress 16 LAN Adapter бар

1. 
   1. Network Settings терезесінде Installed Adapter Cards тізімінен 3Com EtherLink II Adapter адаптерін таңдаңыз. .
   
2. 
   Remove батырмасын шертіңіз. Назар аударыңыз: «3Com EtherLink II Adapter» жазуы желілік адаптер платалары орнатылған тізімдерінен.
   
3. 
   File менюінде Exit Lab командасын шертіңіз.
   

№6 зертханалық жұмыс.

«Өткізгішсіз орта» сөз тіркесі желідегі өткізгіштердің мүлдем болмайды дегенді білдірмейді. Әдетте өткізгішсіз әрекеттер беру ортасы ретінде кабель пайдаланылатын желімен әрекеттеседі. Мұндай аралас компонентті желілер гибридті деп аталады.

Өткізгішсіз ортаның компоненттері:

• 
  жұмыс істеп тұрған кабельді желіге уақытша қосылуды қамтамасыз етеді;
  
• 
  жұмыс істеп тұрған кабельді желіге резервті көшіруді ұйымдастыруға көмектеседі;
  
• 
  жылжымалылықтың белгілі деңгейіне кепіл береді;
  
• 
  желінің мыс немесе тіпті оптикалық талшықты кабельдермен салынатын максималды созылуына шектеуді жоюға мүмкіндік береді.
  

• 
  адамдар лық толған ғимараттарда (мысалы, кіре берісте немесе қабылдау бөлмесінде);
  
• 
  бір орында жұмыс істемейтін адамдар үшін (мысалы дәрігерлер немесе медбибілер үшін);
  
• 
  оқшауланған мекемелермен ғимараттарда;
  
• 
  жобалауы жиі өзгеретін мекемелер;
  
• 
  кабельді орнатуға болмайтын құрылыстарда (мысалы, тарих немесе сәулет ескерткіштерінде).
  

Технологияларына байланысты өткізгішсіз желілерді үш типке бөлуге болады:

• 
  жергілікті есептеу желілері;
  
• 
  кеңейтілген жергілікті есептеу желілері;
  
• 
  жылжымалы желілер (тасымалданатын компьютерлер).
  

Әдеттегі өткізгішсіз желілердің беру ортасынан басқасы түрі мен қызметі жағынан қарапайым сияқты. Трансивері бар өткізгішсіз желілік адаптер әрбір компьютерде орнатылған, және пайдаланушылар олардың компьютерлері кабельмен қосылған сияқты жұмыс істейді.

Кейде қатынау нүктесі (access point) деп аталатын трансивер компьютерлермен өткізгішсіз қосылған компьютерлермен қалған желілердің арасында сигналдар мен алмасуды қамтамасыз етеді (сурет16).

ЛВС өткізгішсіздерде шағын қабырға трансиверлері пайдаланылады. Олар тасымалданатын құрылғылар арасында радио байланысты орнатады. Мұндай желіні осы трансиверлерді пайдаланғандықтан толықтай өткізгішсіз деп атауға болмайды.

• 
  инфрақызыл сәуле шығару;
  
• 
  лазер;
  
• 
  тар спектрдегі радиоберу (бір жиілікті беру);
  
• 
  шашыраңқы спектрдегі радиоберу.
  

Сурет 16. Өткізгішсіз тасымалданатын компьютер қатынау нүктесіне қосылады.

Барлық инфрақызыл өткізгішсіз желілер мәліметтерді беру үшін инфрақызыл сәулелерді пайдаланады. Мұндай жүйелерде өте күшті сигнал генерациялау қажет, әйтпесе маңызды әсерді басқа көздер, мысалы, терезелер көрсетеді. Мұндай тәсіл сигналдарды жоғары жылдамдықпен беруге мүмкіндік береді, өйткені инфрақызыл жарық жиіліктің кең диапазонды болады. Инфрақызыл желілер 10 Мбит/с жылдамдығында ойдағыдай жұмыс істеуге қабілетті. Инфрақызыл желілердің төрт типі бар.

• 
  Тікелей көру желісі. Мұндай желілерде беру берумен қабылдағыштың арасында тікелей көру жағдайында ғана мүмкін.
  
• 
  Шашыраңқы инфрақызыл сәуле шашуындағы желілер. Бұл технологияда сигналдар қабырғамен төбеде бейнеленіп, соңында қабылдағышқа жетеді. Тиімді аумағы шамамен 30 м шектеледі (100 фут) және беру жылдамдығы үлкен емес (өйткені барлық сигналдар бейнеленген).
  
• 
  Инфрақызыл сәуле шашуда бейнеленген желілер. Бұл желілерде компьютер жанында орналасқан оптикалық трансиверлер тиісті компьютерге берілетін сигналдардың нақты орнын береді.
  
• 
  Кең жолақты оптикалық желілер. Бұл инфрақызыл өткізгішсіз желілер кең жолақты қызмет ұсынады. Олар мультимедиялық ортаның қатаң талаптарына сай келеді және кабель желілеріне дес бермейді.
  

Сурет 17. Тасымалданатын компьютер баспаға шығару кезінде инфрақызыл сәулені пайдаланады.

Лазерді технология инфрақызыл технологияға ұқсас ол берумен қабылдағыш арасында тікелей көруді талап етеді. Егер де қандай да болмасын себептермен сәуле үзілсе, бұл беруді де үзеді.

Бұл тәсіл қарапайым радиостанция хабарын еске түсіреді. Пайдаланушылар беру мен қабылдағыштарын белгілі жиілікке баптайды. Бұл кезде тікелей көру міндетті емес, хабар аумағы шамамен 46500 м² (500 000 шары фут). Пайдаланылатын жоғары жиілікті сигнал металл немесе темір бетонды бөгеттер арқылы өтпейді.

Мұндай байланыстың тәсілін қатынауды қызмет көрсетушілер арқылы іске асырылады. Байланыс ақырын (4,8 Мбит/с шамамен).
Шашыраңқы спектрдегі радиоберу

Бұл тәсіл кезінде сигналдар бірнеше жиілік жолақтарында беріледі. Бұл бір жиілікті беруге тән байланыстағы проблемаларды болдырмауға мүмкіндік береді.

Қатынау жиіліктері екі каналға, немесе интервалдарға бөлінген. Адаптерлер белгіленген уақыт аралығында орнатылған интервалға бапталады, содан кейін басқа интервалға ауысады. Желілердегі барлық компьютерлердің ауысып қосылуы синхронды түрде өтеді.

Мәліметтерді санкцияланбаған қатынаудан қорғау үшін кодтауды қолданады.

250 Кбит/с беру жылдамдығы осы тәсілді ең ақырындардың санатына жатқызады. Бірақ оның негізінде құрылған желілер бар, олар ашық кеңістікте мәліметтерді 3,2 км дейінгі қашықтықта жылдамдығы 2 Мбит/с дейін – және ғимарат ішінде 120 м дейін береді.

Бұл нағыз өткізгішсіз желі. Мысалы Microsoft Windows 95 немесе Microsoft Windows NT операционды жүйе типінің Xircom CreditCard Netware адаптерларымен жабдықталған екі (немесе одан да көп) компьютер бір ранкті желі ретінде кабельсіз жұмыс істей алады. Осы уақытта егер желі Windows NT Server негізінде жұмыс істеп жатса. Сіз осы желілерді Windows NT-компьютерлерінің біреуіне Netware Access Point желі құрылғысын қосу арқылы байланыстыра аласыз.

Өткізгішсіз компоненттердің кейбір типтері кеңейтілген жергілікті есептеу желілерінде, олардың ұқсасы – кабельді желілерінде сияқты қызмет етуге қабілетті. Өткізгішсіз көпір, мысалы бір бірінен үш милге дейінгі қашықтықта орналасқан желілерді байланыстырады (сурет 18).

С
урет 18. Екі жергілікті желіні байланыстыратын өткізгішсіз көпір

Өткізгішсіз жылжымалы желілерде телефонды жүйелер мен қоғамдық қызметтер беру ортасы ретінде ықзмет атқарады. Осы кезде пайдаланылады:

• 
  пакетті ажырату;
  
• 
  ұялы желілер;
  
• 
  спутник станциялары.
  

Мұндай байланыс түрі қолайлы, бірақ ақырын. Беру жылдамдығы – 8 Кбит/с-ден 28,8 Кбит/с –ке дейін. Ал егер қателерді түзеу жүйесі қосылса, жылдамдық одан да азайады.

Тасымалданатын компьютерлерді негізгі желілерге қосу үшін ұялы байланыс технологиясын пайдаланатын өткізгішсіз адаптерлерді қолданады. Тасымалданатын компьютерге орнатылған кішкентай антенналар оларды қоршаған радиорентрансляторлармен байланыстырады.

Пакетті радиоқосумәліметтер келесі ақпрат

Пакетті қосуда мәліметтер келесі ақпраттар болатын пакеттерге (желілік пакеттерге ұқсас) бөлінеді:

• 
  ақпарат адресі;
  
• 
  қабылдау адресі;
  
• 
  қателерді түзеуге арналған ақпарат.
  

Мәліметтердің ұялы санды пакеттері (Cellular Digital Packet Data - CDPD) ұялы телефондар пайдаланатын технологияны пайдаланады. Олар мәліметтерді сөйлесуді беруге арналған желі бойынша осы желіліер бос болған жағдайда береді. Бұл секундтың жартысына ғана бөгелетін байланыстың өте жылдам технологиясы, бұл оны берудің ең қолайлы әдісі қылдырады.

Ұялы желілерде, басқа да өткізгішсіз желілер сияқты жұмыс істеп тұрған желіге қосылуға мүмкіндік беретін тәсілді тауып алу керек. Nortel out of Mississauga (Онтарио, Канада) компаниясы–осы мақсатқа арналған Ethernet (Ethernet Interface Unit – EIU) интерфейстік блокты шығарады.
Микротолқынды жүйелер

Микротолқынды технологиялар кішкентай ғимараттар арасында шағын жүйелерде, мысалы, университет қалашықтарында, әрекеттестікті ұйымдастыруға көмектеседі.

Бүгінгі таңда микротолқынды технология – Құрама Штаттарында мәліметтерді алыс қашықтарға беру әдісінің кең тараған әдісі. Ол тікелей көрінетін мынадай екі нүктенің:

• 
  спутник және жер станциясы;
  
• 
  екі ғимарат;
  
• 
  үлкен ашық кеңістікті бөлетін кез келген обьектілердің (мысалы, су үсті немесе шөл) өзара әрекеттестігіне тамаша келеді.
  

• 
  Екі трансиверлерден. Біреуі сигналдарды генерациялау (беретін станция) үшін, ал басқасы – қабылдау үшін (қабылдау станция).
  
• 
  Екі бағытталған антенна. Олар трансиверлер беретін сигналдарды қабылдауды іске асыру үшін бір- біріне бағытталған. Бұл антенналар үлкен қашықа жету үшін жоғарыға орналастырылады.
  

Тапсырма №1:

1. 
   Берілген зертханалық жұмыстағы теориялық материалды мұқият оқыңдар.
   
2. 
   Жоғарыда суреттелген кабель типтернің салыстырмалы мінездемесін құрастырыңдар.
   
3. 
   Қорытынды шығарыңдар: қай кабель жақсы, қай кабель нашар, неліктен.
   
4. 
   Бақылау сұрақтарына жауап беріңдер.
   

1. 
   Өткізгішсіз желілер.Өткізгішсізортаны пайдалану. Өткізгішсіз желілер типтері.
   
2. 
   Жергілікті есептеу желілері. Мәліметтерді беруде пайдаланылатын тәсілдер.
   
3. 
   Жергілікті есептеу желілері. Инфроқызыл сәуле шығару. Инфроқызыл желілер типі. Лазер.
   
4. 
   Кеңейтілген жергілікті желілер. Өткізгішсіз көпірлер.
   
5. 
   Жылжымалы желілер (пакетті радиоқосу, ұялы желілер, микротолқынды жүйелер).
   

Желілік архитектура типтері. Желілік стандарттар.

“ETHERNET” желілік архитектура

Бүгінгі күні ең белгілі желілік архитектура –– Ethernet. Берілген архитектура Данная архитектура 10 Мбит/с жылдамдықты тар жолақты беруді, «шина топологиясын, коллизияны анықтайтынкөптеген қатынау әдісін пайдаланады. (CSMA/CD). 100 Мбит/с жылдамдығымен жұмыс істейтін Ethernet желісі, Fast Ethernet деп аталады.

IP и IPX хаттамасын пайдалану кезінде Ethernet (мәліметтер пакеті) кадр форматы келесі:
Пакета өлшемі 46-1500 байттан

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Сурет 1. Мәліметтер пакетінің құрылымы
Кіріспе (кадрдың басын көрсетеді)

Қабылдағыш ( Қабылдағыш РС адресі )

Түптек (беретін РС адресі)

Хаттама типі ( ІР немесе ІРХ)

Берілетін бағдарламаның идентификаторы ( мысалы, ойын, бағдарлама аты, және т.б…)

Мәліметтер

CRC – қатені тексерудің циклдік коды (қабылдау дұрыстығы )

Желілік архитектура Ethernet бірнеше түрі бар (спецификациясы бойынша):

100BaseT (бірінші сан берудің жылдамдығын білдіреді)

10Base2 («Base» -тар жолақты беруді білдіреді)

10Base5
Fast Ethernet 100BaseT стандарты экрандалмаған бұралған жұпты (UTP), мәліметті тар жолақты беру, 100 Мбит/с жылдамдымен беруді және жұлдыз топологиясы немесе шипа жұлдызын концентраттарды (хабтар) пайдаланумен қолданады. 100BaseT желісінде барлығы 1024 PC дейін, соңында RJ-45 айыруы бар UTP өткізгіші компьютер хабына қосылады. Әрбір хаб жұлдыз – шина топологиясын жасау үшін сырқы шинаға қосу BNC бар (10 Мбит/с). Кабельдің максималды ұзындығы 100 м., минималды - 2.5 м.

Сурет 2. «Жұлдыз шина» топологиясы бұралған жұптағы хабтарымен.

10Base2 стандартты берудің 10 МБит/с максимальды жылдамдығымен RJ-58 жіңішке коаксиалды кабельді пайдалануға есептелген. Берілген топологияда BNC-Barrel-Connector, BNC-T-Connector и BNC-Terminator коннекторлары желілік платаның ішкі трансиверы пайдаланылады.

10Base2 стандарт желісі репитерлерді пайдаланған кезде «5-4-3» ережелеріне сай болу керек, 4 репитерлермен қосылған кабельдің 5 сегменттерінен тек 3 ғана жұмыс станциялары қосыла алады, ал 2 басқа сегменттерді желінің жалпы ұзындығын үлкейтуге пайдаланылады.Сегменттердің ұзындығы 2,5 – 185 метр, желінің максималды ұзындығы – 925 м., сегменттегі компьютер саны – 30 жетеді.

РС (30 данаға дейін)

Сегменттер ( 0,5- ден 185 метрге дейін)

1. 2. 3. 4 .

Репитерлер

10Base5 база спецификациясындағы желі жуан коаксиалды кабельді, «зуб вампирамен» сыотқы трансиверлерді және AUI-коннекторларын пайдаланады, сонымен қатар «5-4-3» ережесіне сай келеді. Сегменттің ұзындығы 2,5 – 500 м, желінің максималды ұзындығы – 2,5 км, сегменттегі компьютерлер саны 100-ге дейін, компьютерлермен және сыртқы трансивердің ара қашықтығы 50 м-ден астам.

Қазіргі уақытта 100 Мбит/с-ке Ethernet-ке арналған жаңа стандарттар пайда болды:

100BaseVG (100VG – Any-Lan) – топология – жұлдыз, қатынау тапсырыстың приоритеті бойынша, кабель UTP

100BaseX – топология – шина жұлдыз, қатынау CSMA/CD, кабель – оптикалды талшықты

Ethernet желісінің өндіргіштігін жоғарылату үшін сегменттер көпірлер мен маршрутизаторлардың көмегімен екі бөлікке бөлінеді. Сегиентті бөлу кезінде желіні жүктеу азайады, өйткені бір сегменттегі компьютерлер екінші сегменттегі компьютерлерден сегменттер арасында мәліметтерді беруді іске асыру қажеттілігі болмайынша оқшауланып тұрады.

Әрбір трафик қомақты түрде азайады, өйткені бір сегментте беруді жүзеге асыруға тырысатын РС саны азайады, сондықтан кабельге қатынау уақыты қысқарады және коллизия саны азайады.

Ғимараттың жобасын, желінің топологиясын және принципиалды сұлбасын салу.

Кабельдің типін және өлшемін анықтау.

Хабратдың саны мен орналасу орны

Коннекторлардың саны мен орналасу орны

Жобаның жалпы құнының шығыны көрсетілген:

Желілік карттардың құны

Коннекторлардың құны

Хабтардың құны

Кабельдің құны

Кабельдің төсемі

Әрбір компьютердегі желінің бағдарламалық баптауы

Бір компьютерге бөлінген жобаның құнын анықтау
Тапсырманы дұрыс орындаудың крийтерилері

Шығын минимумы

Сенімділік

Оптималдылық және рационалдылық

Тапсырма:

Шартты белгілер:

Шешуі:

Құндары:

BNC – коннекторлар: 1$ * 4 = 4$

Коннекторлар RJ-45: 1$ * 24 = 24$

BNC-T– коннекторлары: 1$ * 3 = 3$

Желілік плата: 10$ * 12 = 120$

Жіңішке коаксиалды кабель: 45м * 0,5$ = 22,5$

UTP кабелі (бұралған жұп): 190м * 0,5$ = 95$

Кабель төсемі (жалпы): 235м * 3 = 705$

Әрбір компьютерде ПО- баптау: 10$ * 12 = 120$

Желі төсемінің құны, алынған құрылғының орнатуын ескере отырып және әрбір РС бағдарламалық қамсыздандыруды баптау, жалпы, 1243,5$-ға тең.

Жобаның –бір компьютерге бөлінген құны: 103,6$.

№8 зертханалық жұмыс

Желілік утилиттер және оларды ipconfig.утилиттерін пайдалана отырып жергілікті желілер мен Internet желілеріне қосылу үшін баптауларын Анықтауда пайдалану. Internet желісінің мүмкін – уақытша мінездемелерін ping утилиттерін пайдалану арқылы зерттеу. Internet желісінің топология фрагменттерін tracert. утилиттерін пайдалану арқылы зерттеу. ІР территориялық желілерін Smart Whois бағдарламалық өнімінінің көмегімен табу.

HTTP тапсырыстарын - GET, HEAD және POST әдістерімен қалыптастырып, сонымен қатар алынған HTTP жауаптарын саралауға үйрену.
2. Зертханалық жұмысты орындауға арналған әдістемелік нұсқау
2.1. ІР желілеріндегі адресация

2.1.1. Адрес типтері: физикалық (МАС- адреа), желілік ( ІР – адрес) және белгілік (DNS-атауы)

TCP/IP желісіндегі әрбір компьютердің үш деңгейлі адресі бар:

Түйнектің жергілікті адресі, технологиямен анықталатын, оның көмегімен жеке желі құрастырылған, берілген түйін осыған енеді. Жергілікті желіге ентін түйіндер үшін, бұлар МАС – желілік адаптер адресі немесе маршутизатордың портының адресі, мысалы, 11-А0-17-3D-BC-01. Бұл адрестер құрылғының өндірушілері болып тағайындалады және ерекше адрестер болып саналады, өйткені бір ортатан басқаралады. Барлық жергілікті желілердің технологиялары үшін МАС- адрес 6 байт форматы бар: үлкен 3 байт - өндіруші фирманың идентификатор, ал кішкентай 3 байт ерекше түрде банктің өзімен тағайындалады.

ІР – адрес, 4 байттан тұрады, мысалы, 109.26.17.100. Бұл адрес желілік деңгейде пайдаланылады. Ол әкімшілікпен компьютен мен маршрутизаторлар кезінде тағайындалады. ІР – адрес екі бөлікиен тұрады: желінің номері мен түйнектің номері. Желінің номерін егер Internet құрама бөлігі ретінде жұмыс істеуі керек болса, әкімгер өзі еркін түрде таңдалуы тиіс, немесе Internet (Network Information Center, NIC) арнайы бөлімшесінің ұсынуымен тағайындалады. Әдетте Internet қызметінің провайдерлері NIC бөлімшелерінен адрестер диапазонын алады, ал кейін оны өзінің абоненттерінің арасында бөледі. ІР хаттамасындағы түйнек номері түйнектің жергілікті адресінен тәуелсіз тағайындала береді. ІР – адрестің желінің номері және түйнектің номеріне бөлінуі – иілгіш, және бұл өрістер арасындағы шекаралар еркін түрде тағайындала алады. Түйнек ІР – желілерге ене алады. Бұндай жағдайда түйнек желілік байланыс саны бойынша бірнеше ІР - адрестері бола алады. Осылайша, ІР- адрес жеке компьютерді немесе маршрутизаторды емес, бір желілік қосқышты сипаттайды.

Белгілік иденфикатор – атауы, мысалы, SERV1.IBM.COM. Бұл адрес әкімгермен тағайындалып, бірнеше бөліктерден тұрады, мысалы, машинаның атауы, ұйымның атауы, доменнің атауы. Бұндай адрес, DNS- атауы деп те аталып, қолданбалы деңгейде қолданылады, мысалы, FTP немесе telnet хаттамаларында.

2.1.2. IP-адрестерінің негізгі үш класы

ІР – адрес 4 байт ұзындығы бар және әрбір байттың мәнін нүктемен бөлінген ондық формасында ұсынатын төрт сан түрінде жазылады, мысалы:

10000000 00001010 00000010 00011110 – осы адресті ұсынатын қосаралнған формасы.

Ары қарай желінің класына байланысты ІP-адресі көрсетілген. .

Класс А

Адрес екі логикалық бөліктен тұрады – желінің номері және желідегі түйнектің номері. Адрестің қай бөлігі желінің номеріне, ал қай бөлігі түйнектің номерне жататынын адрестің бірінші биттернің мәнімен анықталады:

Егер адрес 0 басталса, онда желі А класына жатады, және желінің номері бір байтты қамтиды, қалған үш байт желідегі түйнектің номері ретінде интерпретацияланады. А класының желілері 1-ден 126 дейін номерлері болады.( 0 номері қолданылмайды, ал 127 арнайы мақсаттар үшін қалдырылған, бұл туралы төменіректе айтылған.) А класының желілерінде түйнектер саны 2¹⁶ көп болуы тиіс, бірақ 2²⁴ аспауы тиіс.

Егер адрестің екі биті 10 тең болса, онда В класына жатады және 2⁸ - 2¹⁶ санды түйнекті орташа өлшемді желі болып келеді. В класының желілеріне және түйнектің адресіне 16 биттен, яғни 2 байттан бөлінеді.

Егер адрес 110 тізбектемесінен басталса, онда бұл түйнегінің саны 2^{8 аспайтын С} класының желісі. Желінің адресіне 24 бит, ал түйнектің адресіне 8 бит бөлінеді.

Егер адрес 1110 тізбектемесінен басталса, онда ол D класының адресі болып келіп,ерекше multicast топтық адресін білдіреді. Егер плакатта тағайындау адрес ретінде D класы көрсетілсе, онда бұндай пакетті осындай адрес берілген түйнектер алуы тиіс.

Егер адрес 11110 тізбектемесінен басталса, онда ол Е класының адресі, ол болашақ қолданыстар үшін сақталған.

Сызбада әрбір желінің класына сай келетін желі номерлерінің диапазондары келтірілген.

Класс	Ең кішкентай адрес	Ең үлкен адрес
A	01.0.0	126.0.0.0
B	128.0.0.0	191.255.0.0
C	192.0.1.0.	223.255.255.0
D	224.0.0.0	239.255.255.255
E	240.0.0.0	247.255.255.255

2.1.3. IP-адресіндегі белгілік адрестердің суреттелуі:DNS қызметі

DNS (Domain Name System) – бұл Internet желісіндегі түйнектерді идентификациялау үшін иерархиялық жүйені қолдайтын бөлінген мәліметтер базасы. DNS қызметі ІР – адресін түйнектің белгілі белгілік атауы бойынша автоматты іздеу үшін арналған. DNS спецификациясы RFC 1034 және 1035. стандарттарымен анықталады. DNS өзінің ІР адресіндегі компьютерлердің атауларын көрсететін өзінің сұлбаларының статистикалық конфигурацияларын талап етеді.

DNS хаттамасы қолданбалы деңгейдің қызметтік хаттамасы болып келеді. Бұл хаттама симметриялық емес – онда DNS серверлері және DNS клиенттері анықталады. DNS серверлері белгілік атаулар және ІР адрестерінің сәйкестігі туралы мәліметтер базасының бөлінген бөлігін сақтайды. Бұл мәліметтер базасы Internet желісінің әкімшілік домендері бойынша бөлінген. DNS серверінің клиенттері өзінің әкімшіілк домені DNS серверінің ІР адресін біледі және ІР хаттамасы бойынша тапсырыс береді, онда белгілі белгілік атауларды хабарлап, және оған сәйкес ІР адресін қайтаруды сұрайды.

Егер сұралған сәйкестік туралы мәліметтер берілген DNS сервер базасында сақталса, онда ол дереу клиентке жауап жібереді, егер жоқ болса, онда ол басқа доменнің DNS серверіне тапсырыс жібереді. Ол өзі тапсырысты өңдейді немесе оны басқа DNS серверге бере алады. Барлық DNS серверлер иерархиялық түрде қосылған, Internet желісінің домендер иерархиясына сәйкес. Клиент осы серверлер атауын керекті суреттеулерді тапппайынша сұрауын тоқтатпайды. Бұл үрдіс атау серверлерінің тапсырыстың ұсынған ақпараттарын кэшерлеу арқылы жылдамдатылады. Клиенттік компьютерлер өзінің жұмыстарының сенімділігін жоғарылату үшін ІР адрестерінің бірнеше DNS серверлерін пайдалана алады.

DNS мәліметтер базасының құрылымы ағаш сияқты, онда әрбір доменнің (ағаш түйнегі) өзінің атауы және доменшелері болады, оны домендік атаулар кеңістігі деп атайды. Доменнің атауы оның осы мәліметтер базасында ата – аналық доменге қатыстының жағдайынт иденфикациялайды, және атаулардағы нүктелер доменнің түйнектеріне сай келетін бөліктерді бөледі.

DNS мәліметтер базасының түбірі Internet Network Information Center орталығымен басқарылады. Жоғары деңгейдің домендері әрбір ел үшін, сонымен қатар ұйымдастырушылық негізде тағайындалады. Бұл домендердің атаулары ISO 3166 халықаралық стандартты ұстану керек. Елдерді белгілеу үшін үшәріптік және екіәріптік аббревиатуралар пайдаланылады, ал әртүрлі ұйымдар үшін келесі аббревиатуралар пайдаланылады:

com – коммерциялық ұйымдар (мысалы, microsoft.com);

• 
  edu – білім беру (мысалы, mit.edu);
  
• 
  gov – үкімет ұйымдары (мысалы, nsf.gov);
  
• 
  org – коммерциялық емес ұйымдар (мысалы, fidonet.org);
  
• 
  net – желілерді қолдайтын ұйымдар (например, nsf.net).
  

Әрбір DNS домендер жеке ұйыммен әкімшілік етіледі, олар әдетте өздерінің домендерін доменшелерге бөледі және бұл доменшелерді әкімшілік ету қызметін басқа ұйымдарға береді. Әрбір доменнің өзіндік ерекше атауы болады, ал әрбір доменшелер өздерінің домендерінің ішінде ерекше аталады. Доменнің атауы 63 белгіге дейін жетуі мүмкін. Internet желісіндегі әрбір хост өзінің толық домендік атауымен анықталады, (fully qualified domain name, FQDN), онда барлық домендердің атауы хостан түбірге дейінгі бағыт бойынша енеді. DNS – атауының толық үлгісі:

server.aics.acs.cctpu.edu.ru

2.1.4. Желі түйнектерінің IP-адрестер – DHCP хаттамасы тағайындау үрдісін автоматизациялау.

IP-адрес желінің әкімгерімен қолмен тағайындала алады. Бұл әкімгер үшін жалықтыратын процедура. Жағдай пайдаланушылардың өздерінің компьютерлерін интер желіде жұмыс істеуі үшін конфигурациялауларына қажетті білімі болмағандықтан, әкімгерлердің көмегіне жүгінетіндіктен қиындатылады.

Dynamic Host Configuration Protocol (DHCP) хаттамасы әкімгерді осы мәселелерден босату үшін жасалынған. DHCP негізгі тағайындалуы ІР адрестерінің динамикалық тағайындалуы болып отыр. Әйтседе, динамикалықтан басқа DHCP адрестердің қолымен және автоматтық статистикалық тағайындалуының қарапайым тәсілдерін ұстана алады.

Адрестерді қолмен тағайындау процедурасында DHCP серверге ІР адрестердің физикалық адрестерге сәйкестігі немесе клиенттердің басқа идентификаторларына сәйкестігі туралы ақпаратты беретін әкімгер белсенді қатысады. Бұл адрестер клиенттердің тапсырысына жауаптары ретінде DHCP серверге хабарланады.

Автоматтық статистикалық тәсілде DHCP сервер оператордың көмегінсіз ІР адрестерінің құрамындағы жиынтықтарынан ІР адресін (клиенттің конфигурациясының басқа параметрлері мүмкін) тағайындайды. Тағайындалатын адрестер жиынтығының шекарасын әкімгер DHCP серверін конфигурациялау кезінде тапсырады. Клиенттің идентификаторымен және ІР адресінің арасында, қолмен тағайындау кезіндегідей, тұрақты сәйкестілік бар болады. Ол клиенттке ІР адресінің DHCP сервермен алғаш тағайындалған кезінде орнатылады. Барлық келесі тапсырыстарда сервер сол баяғы ІР адресті қайтарады.

DHCP сервер адрестерді динамикалық бөлген кезде клиентке адресті шектелген уақытқа береді, бұл ІР адресті басқа компьютерлердің қайта падалануына мүмкіндік береді. Адрестерді динамикалық бөлу ІР – желіні құруға мүмкіндік береді, ондағы түйнектер саны ІР адрестер әкімгерінің тағайындауындағы түйнектер санын әлдеқайда жоғары.

2.2. Желілік диагностиканың жүйелік утилиттері

2.2.1. ipconfig утилиты

ipconfig (IP configuration) утилиті Windows операциондық жүйесі үшін ІР хаттамасын баптауға арналған. Берілген зертханалық жұмыста осы утилит тек жергілікті желі бойынша қосу туралы ақпаратты алу үшін ғана пайдаланылады. Осы ақпаратты алу үшін «Пуск» ® «Выполнить» ® cmd орындаңыз және бұйрықтық жолда енгізіңіз:

ipconfig /all

«Адаптер Ethernet Подключение по локальной сети» бөлімінде берілген зертханалық жұмыс үшін «DHCP», «IP-адрес» және «DNS-серверлер» өрістері қажет болады.

2.2.2. ping утилиті

ping (Packet Internet Groper) утилиті желіні соңына қалдыру үшін пайдаланылатын, және нақты машинаның жауап беруін еркінен тыс жасатуға қызмет ететін ең негізгі құралдардың бірі. Ол ТСР/ІР бағдарламаларының жұмыстарын жойылған машиналарда, жергілікті желідегі құрылғылар адресін, жойылған желілік құрылғының адресімен маршрутын анықтауға мүмкіндік береді. ping командасында маршрутизациялау жүйесі адрестерді кеңейту сұлбалары және желілік шлюздер қатысады. Бұл зондирленетін машинада серверлік үрдістердің болуын талап етпейтін төмен деңгейлі утилит, сондықтан тапсырыс беру кезіндегі сәтті нәтиже қандай да болмасын жоғары деңгейлі сервистік бағдарламалар орындады дегенді білдірмейді, бұл желінің жұмыс жағдайында тұрып, зондирленетін машинаның қорегі қосылып тұрғанын, машинаның жұмыс істемей қалғанын білдіреді.

Windows ping утилиті комплектінде жабдықтағыш (поставка) болады және бұйрықтық (командная строка) жолдан жіберілетін бағдарлама. ping утилитінің тапсырысы ICMP (Internet Control Message Protocol) хаттамасы бойынша беріледі. Осындай тапсырысты алып адресатта ІР хаттамасын іске асыратын бағдарламалық жасау дереу жаңғырық – жауап жібереді. Жаңғырық – тапсырыстар берілген санды бір рет жібереді (кілт - n). Аяқталған соң 4 тапсырыс беріледі, одан кейін статистикалық мәліметтер шығарылады. Назар аударыңыз: ping утилитінен хакерлік шабуыл басталатындықтан, кейбір серверлер қауіпсіздік мақсатында жаңғырық-жауаптарды жібермеуі мүмкін (мысалы, www.microsoft.com). Босқа күтпеңізде, үзу бұйрығын енгізіңіз (CTRL+C).

Бұйрық форматы: ping [-t][-a][-n][-l][-f][-i TTL][-v TOS]

[-r][][имя машины][[-j списокУзлов]|[-k списокУзлов]][-w]

ping утилитінің параметрлері

Кілттер	Қызметі
-t	үзу бұйрығына дейін көрсетілген түйнекке пакеттерді жөнелту
-a	түйнектер аатулары бойынша адрестерді анықтау
-n	анықталатын сұраныстар саны
-l	жөнелту буферінің өлшемі
-f	пакетті фрагментациялауды болдырмайтын жалаушаны орнату
-i TTL	пакеттің өмір уақытын беру (өріс "Time To Live")
-v TOS	қызмет типінің тапсырмасы (өріс "Type Of Service")
-r	көрсетілген ауысулар санына арналған маршруттарды жазу
-s	көрсетілген ауысулар санына арналған уақытты мөрлеу
-j түйнектер тізімі	түйнектер тізімі бойынша маршрутты еркін таңдау
-k түйнектер тізімі	түйнектер тізімі бойынша маршрутты қатаң таңдау
-w интервал	әрбір жауапты миллисекундтарда күту интервалы

Тәжірибеде бұйрық форматындағы көптеген опцияларды түсіруге болады, онда бұйрықтық жолда болуы мүмкін: түйнектің ping атауы (қосылуы туралы ақпаратты шығару үшін опция – t пайдаланылады; n – рет ақпаратын шығару үшін опция n рет саны пайдаланылады).

Үлгі:

ping –n 20 peak.mountin.net

Обмен пакетами с peak.mountin.net [207.227.119.2] по 32 байт:

Превышен интервал ожидания для запроса.

Ответ от 207.227.119.2: число байт=32 время=734мс TTL=231

Ответ от 207.227.119.2: число байт=32 время=719мс TTL=231

Ответ от 207.227.119.2: число байт=32 время=688мс TTL=231

Ответ от 207.227.119.2: число байт=32 время=704мс TTL=231

Превышен интервал ожидания для запроса.

Ответ от 207.227.119.2: число байт=32 время=719мс TTL=231

Ответ от 207.227.119.2: число байт=32 время=1015мс TTL=231

Превышен интервал ожидания для запроса.

Ответ от 207.227.119.2: число байт=32 время=703мс TTL=231

Ответ от 207.227.119.2: число байт=32 время=688мс TTL=231

Ответ от 207.227.119.2: число байт=32 время=782мс TTL=231

Ответ от 207.227.119.2: число байт=32 время=688мс TTL=231

Ответ от 207.227.119.2: число байт=32 время=688мс TTL=231

Ответ от 207.227.119.2: число байт=32 время=688мс TTL=231

Превышен интервал ожидания для запроса.

Ответ от 207.227.119.2: число байт=32 время=687мс TTL=231

Ответ от 207.227.119.2: число байт=32 время=735мс TTL=231

Ответ от 207.227.119.2: число байт=32 время=672мс TTL=231

Ответ от 207.227.119.2: число байт=32 время=704мс TTL=231

 

Статистика Ping для 207.227.119.2:

Пакетов: отправлено = 20, получено = 16, потеряно = 4 (20% потерь),

Приблизительное время передачи и приема:

наименьшее = 672мс, наибольшее =  1015мс, среднее =  580мс

Назар аударыңыз: әрбір сұралған түйнектен жауап алуда TTL мәні шығарылады, бұл осы өрістің бастапқы мәніне тең, маршрутизаторлар санына азайтылған, осы арқылы пакет өтті. Маршрутизаторлардың сұралатын түйнектерге дейін санын анықтау үшін, TTL бастапқы мәнінен TTL алынған мәнін алу қажет. TTL-дың бастапқы мәні әртүрлі компьютерлерде әртүрлі болуы мүмкін, сондықтан сұралатын түйнекке дейін маршрутизаторлар санын анықтау үшін TTL мәнін рing бұйрығының параметрлерінде беру қажет.

Үлгі: ping –i 200 mail.ru

TTL-дың бастапқы параметрлерінің өзгеруі TTL-дың соңғы мағынасының өзгеруіне әкелмеген жағдайда, пакет өткен маршрутизатолардың санын анықтау үшін tracert утилитін пайдалану қажет.

ping –a mail.ru атты түйнегінің ІР – адресін анықтау үлгісі

mail.ru [194.67.57.23] 32 байт бойынша пакеттерімен алмасу: …
2.2.3. Tracert утилиті
Tracert утилиті өзінің тайғайындалған пунктіне жету жолында ІР – пакеттің өтетін шлюздердің тізбектелуін анықтауға мүмкіндік береді. Мұндай командалардың жүйелік әкімгерлермен өте сирек қолданылатын опциялары бар.

Команда форматы: tracert машина атауы

Әдеттегідей машина атауы белгілік немесе сандық формада беріле алады. Шығатын ақпарат бірінші шлюздан бастап, тағайындалған пукттен аяқталған машиналар тізімінен тұрады. Сонымен қатар, әрбір шлюздің өту уақыты толық көрсетілген.

Үлгі:

tracert peak.mountin.net

peak.mountin.net [207.227.119.2] маршрутын трассировкалау

смаксималды секіру саны 30:

if !supportEmptyParas]--> endif]-->

№	Пакет 1	Пакет 2	Пакет 3	DNS-түйнек аты және (немесе) оның IP-адресі
1	<10 мс	<10 мс	<10 мс	SLAVE [192.168.0.1]
2	<10 мс	<10 мс	<10 мс	gw.b10.tpu.edu.ru [195.208.164.2]
3	<10 мс	<10 мс	<10 мс	195.208.177.62
4	<10 мс	<10 мс	<10 мс	news.runnet.tomsk.ru [195.208.160.4]
5	<10 мс	<10 мс	16 ms	ra.cctpu.tomsk.su [195.208.161.34]
6	781 ms	563 ms	562 ms	spb-2-gw.runnet.ru [194.85.33.9]
7	547 ms	594 ms	578 ms	spb-gw.runnet.ru [194.85.36.30]
8	937 ms	563 ms	562 ms	20.201.atm0-201.ru-gw.run.net [193.232.80.105]
9	1125 ms	563 ms	547 ms	fi-gw.nordu.net [193.10.252.41]
10	906 ms	1016 ms	578 ms	s-gw.nordu.net [193.10.68.41]
11	844 ms	828 ms	610 ms	dk-gw2.nordu.net [193.10.68.38]
12	578 ms	610 ms	578 ms	sl-gw10-cop-9-0.sprintlink.net [80.77.65.25]
13	610 ms	968 ms	594 ms	sl-bb20-cop-8-0.sprintlink.net [80.77.64.37]
14	641 ms	672 ms	656 ms	sl-bb21-msq-10-0.sprintlink.net [144.232.19.29]
15	671 ms	704 ms	687 ms	sl-bb21-nyc-10-3.sprintlink.net [144.232.9.106]
16	985 ms	703 ms	765 ms	sl-bb22-nyc-14-0.sprintlink.net [144.232.7.102]
17	719 ms	734 ms	688 ms	144.232.18.206
18	891 ms	703 ms	734 ms	p1-0.nycmny1-nbr1.bbnplanet.net [4.24.8.161]
19	719 ms	985 ms	703 ms	so-6-0-0.chcgil2-br2.bbnplanet.net [4.24.4.17]
20	688 ms	687 ms	703 ms	so-7-0-0.chcgil2-br1.bbnplanet.net [4.24.5.217]
21	719 ms	703 ms	672 ms	p1-0.chcgil2-cr9.bbnplanet.net [4.24.8.110]
22	687 ms	719 ms	687 ms	p2-0.nchicago2-cr2.bbnplanet.net [4.0.5.242]
23	781 ms	703 ms	672 ms	p8-0-0.nchicago2-core0.bbnplanet.net [4.0.6.2]
24	672 ms	703 ms	687 ms	fa0.wcnet.bbnplanet.net [207.112.240.102]
25	734 ms	687 ms	688 ms	core0-s1.rac.cyberlynk.net [209.100.155.22]
26	1188 ms	*	890 ms	peak.mountin.net [207.227.119.2]

Трассировка аяқталды.
* белгісі пакеттің жоғалғанын білдіреді. Пакеттер үш – үштен әрбір түйнекке жіберіледі. Егер түйнек жауап бермесе, онда күту интервалын жоғарылату кезінде, «Тапсырыс беру үшін күту интервалы асырылған» деген хабарлама беріледі. Жауапты күту интервалы tracert командасының –w опция көмегімен өзгертіле алады.

Тracert командасы шығатын пакеттің өмір уақыты өрісін орнату арқылы жұмыс істейді, бұл уақыт пакеттің тағайындалу пунктіне жеткеніне дейін өтуі тиіс. Өмір уақыты өткен кезде ағымдағы шлюз қате туралы хабарламаны машина – түптекке (источник) жібереді. Әрбір өмір уақыты өрісінің өсуі пакетке бір шлюз артық өтуіне мүмкіндік береді.

Тracert командасы әрбір уақыты өрісінің мағынасына үш пакет жібереді. Егер аралық шлюз трафикті бірнеше маршруттар бойынша бөлсе, онда бұл пакеттер әртүрлі машинамен қайта алады. Бұндай жағдайда басылымға олардың барлығы шығарылады. Кейбір жүйелер өмір уақыты өтіп кеткен пакеттер туралы хабарлама жібермейді, ал кейбіреулері tracert командасымен күту уақыты өкенннен кейін ғана машина түптекке қайта хабарлама жібереді. Бұл шлюздер жұлдызшалар қатарымен белгіленеді. Егер нақты шлюзді анықтауға болмаса да, tracert жиіленген жағдайда өзінен кейінгі келесі маршрут түйнектерін көре алады.

Ескерту:

Ақпаратты файлға шығару үшін шығару ағымын қайта бағыттайтын белгіні «>» пайдаланыңыз. Бұл белгі ping және tracert утилиттері үшін де әділ.

Үлгі:

tracert 195.208.164.1 > tracert.txt

Маршруттың көрсетілген түйнекке дейінгі трассировкасы туралы есеп tracert.txt файлына орналастырылады.

2.2.4. Smart Whois бағдарламалық өнімі

Smart Whois бағдарламалық өнімі Internet желісінің бір желішелерінің біреуіне берілген ІР адресінің тәуелділігін пайдаланушы анықтай алуы үшін жасалынған. Сонымен қатар берілген өнім интернет қызметінің провайдерін, байланыс қызметін көрсетуге жауаптыны, оның адресін, сонымен қатар кейбір жеке ақпараттарды анықтауға мүмкіндік береді. Төменірек суретте Smart Whois бағдарламасының терезесі көрсетілген.

Жоғары жолда, ІР өрісінде DNS түйнек атауы, немесе оның ІР адресі енгізіледі. «Запрос» батырмасын басқаннан кейін өзінің ішкі мәліметтер базасын пайдалана отырып суретте көрсетілген ақпаратты генерирлайтын Whois серверімен автоматты қосылу іске асады. Терезенің сол жақ бөлігінде таңдалған компьютердің интернет желіше топтарына тәуелділігі туралы ақпарат бейнеленеді. Экранның оң жақ бөлігінде желінің берілген бөлімшесін иеленген ұйым туралы ақпарат, және осы желінің бөлімшесіне қызмет көрсететін әкімгер туралы ақпарат бейнеленеді.

1 сурет

жүктеу 2,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: