Техникалық нормалау жұмысының мазмұны

Өзен көлігі жұмысының техникалық нормалары, тұтас алғанда, флот жұмысын жоспарлауды ұйымдастырудың негізі болып табылады, олар жүзу сапарына шығатын жағалауда еңбек ететін қызметкерлер контингентінің жоғары өнімді еңбек етуін ұйымдастыру, саладағы еңбек және материалдық ресурстар шығынын жоспарлау үшін қажет болады. Жалпы алғанда, пайдалануға, белгілі бір мақсатқа жұмсауға арналған белгілі бір қорлардың ең аз немесе шекті мөлшерін норма деп түсінуіміз керек.

Техникалық норма дегеніміз – бұл өнім бірлігін өндіруге жұмсалатын еңбек, уақыт, материалдар шығынының өлшемі немесе белгілі бір техникалық құралдарды пайдалану, өндірістің энергиямен жарақтануын ұйымдастыру жағдайында өндірілетін өнім мөлшерінің өлшемі болып табылады.

Көлік флотын пайдалану саласында жүк кемелері жүктемесінің, тіркеп сүйрейтін (буксирлеп) кемелер салдарының (плот) құрамы мен көлемдері массасының, кейбір көлік операцияларын атқару жылдамдығы мен уақытының нормалы белгіленеді.

Техникалық нормалар үдемелі болуы, өндіріс озаттарының, ең алдымен, кеме экипаждарының, кемежай-айлақ қызметкерлерінің жетістіктерін ескере отырып, жаңа техника мен озық технологияларды пайдалануы тиіс.

Пайдалану жұмыстары тәжірибесінде техникалық нормалар пайдаланылатын техникалық құралдарға, еңбектің ұйымдастырылуына, оның энергиямен жарақтануына, қызметкерлердің мәдени және біліктілік деңгейіне сәйкес өндірілетін өнім бірлігіне жұмысалатын уақыт, жанар-жағармай, материалдар мен шикізат шығынын айқындайды.

Флот жұмысын техникалық нормалау оның жұмысын басқару негізін құрайды, еңбек және сала шығындарын жоспарлау үшін қажетті алғышарттар түзеді. Ол сондай-ақ жүзу сапарындағы құрам мен кемежай-айлақтар қызметкерлерінің барынша өнімді жұмыс істеуі, ұтымды технологиялық процестерді негіздеу, озат тәжірибе мен ғылыми-техникалық прогресті енгіру үшін қахет болады.

Техникалық нормалау кеме шаруашылығының пайдалану жұмыстарының жоспарын жасау үшін бастапқы негіз болып табылады.

Техникалық нормалар флоттың түрлеріне (жүк-жолаушылар тасымалдайтын және өздігінен жүре алмайтын, құрғақ және үйілген жүк тасымалдайтын, мұнай құятын; тіркеп-сүйретіп – құрғақ және үйілген жүк тасымалдайтын, мұнай құятын және салмен тасымалдайтын); кемелердің түрлеріне (жүк көтерімділігі мен қуаты жөнінен белгілі бір аралықта жұмыс істейтін жобалар мен топтардың нормалары бойынша); жүзу маусымы – навигация кезеңдеріне (су тасқыны, көктем, қайырлау, күз, ал ауа жастығындағы кемелер пайда болатын және мұзжарғыштар кеңінен пайдаланатын – қысқы кезеңде); жүк тасымалының құрамына (транзиттік, жергілікті, ал жолаушылар кемелері үшін – қаламаңындағы және қала ішіндегі) және т.с.с, қарай белгіленеді.

Жоспарлы құжаттарды (кеме шаруашылығын пайдалану жұмысының жоспарын, флот жүрісінің графигін, кеменің өндірістік-қаржы жоспарын, кемежай-айлақтың техникалық жұмыс процесін және т.с.с.) жасау негізіне алынған техникалық нормаларды орындау өзен көлігінің барлық бөлімшелері, пайдалану аппаратының барлық қызметкерлері үшін міндетті болып табылады.

Орындалған жұмыстарды талдау көлік конвейерінің жұмысындағы кемшіліктерді, оның ішкі резервтерін анықтауға, анықталған резервтерді тиімід пайдалану жолдарын енгізуді қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Флотты пайдалану жөніндегі нормаларды белгілеудің әдістері

Талдау жүргізу әдісі флотты пайдалану жөніндегі нормаларды белгілеудің негізгі әдісі болып есептеледі. Бұл әдісті қолдануда нормалар нормаланатын операцияларды орындау тәсілдерін, элементтер бойынша есеп жүргізу жолымен техникалық құралдарды пайдалану тиімділігін зерттеу және талдау негізінде жобаланады.

Есеп беру құжаттарынан алынған нормаланатын шаманың әлде неше рет қайтанаған іс жүзіндегі мәнін пайдалануға негізделген тәжірибелік-статистикалық әдіс флотты пайдалану жөніндегі нормаларды негіздеудің келесі әдісі болып есептеледі.

Әр түрлі нормаларды дәлелдеу үшін сонымен қатар тікелей бақылау жүргізу әдісі қолданылады. Осының негізінде зерттелетін шаманың орташа мәні (нормасы) туралы нанамды пікір айтуға болады, 0,95 ықтималдықпен 5%-дан аспайтын қателік жіберу мүмкін белгілі бір шаманы тікелей бақылауға қажетті сан мынадай болады: