72
Ә қосымшасы
Қазақ-орыс тілдеріндегі тұрақты тіркестердің баламалары
Қазақ тіліндегі кейбір тұрақты тіркестердің орыс тілінде баламалары
кездеседі:
Айдағаны бес ешкі ысқырығы жер
жарады
Живем не пышно, а далеко слышно
Айтқан сөз – атылған оқпен тең
Слово – не воробей, вылетит не
поймаешь
Айран ішкен құтылып, шелек жалаған
тұтылды
Зачинщик спасся, а зевака попался
Алдыңа келсе – атаңның құнын кеш
Повинную голову меч не сечет
Аузынан түсіп қалғандай
Как две капли воды
Аяз би, әліңді біл, құмырсқа,
жолыңды біл
Знай, сверчок, свой шесток
Біз де кісі болармыз, атқа кісен
салармыз
Будет и на нашей улице праздник
Бір құмалақ бір қарын майды шірітеді Паршивая овца все стадо портит
Екі баланың ортасындағы шал бала
болады, екі шалдың ортасындағы
бала дана болады
С кем поведешься, от того и
наберешься
Екі кеменің құйрығын ұстаған суға
кетер
За двумя зайцами погонишься, ни
одного не поймаешь
Екі қошқардың басы бір қазанға
сыймайды
Два медведя в одной берлоге не
уживутся
Ел құлағы елу
Земля слухами полнится
Жақсы сөз – жарым ырыс
Умные речи – полбогатства, доброе
слово – уже полсчастья
Жалғыздың үні шықпас, жаяудың
шаңы шықпас
Один в поле – не воин
Жел
тұрмаса,
шөптің
басы
қимылдамайды
Дыма без огня не бывает
Жолы болар жігіттің жеңгесі шығар
алдынан
На ловца и зверь бежит
Жұт жеті ағайынды
Беда никогда не приходит одна
Көзіне көк шыбын үймелету
Показать, где раки зимуют
Көрпеңе қарап көсіл
По одежке протягивай ножки
Күніне қырық құбылады екенсің
У тебя семь пятниц на неделе
Қасқалдақтың қанындай
На вес золота
Қой аузынан шөп алмас
И мухи не обидит
Қонақты
құр
сөзбен
тойдыра
алмайсың
Соловья баснями не кормят
Қуырдақтың көкесін түйе сойғанда
көрерсің
Это еще цветочки, а ягодки потом
73
Құда да тыныш, құдағи да тыныш
И волк сыты, и овцы целы
Құлан таза айықтым
Как рукой сняло
Майлы ішектей айналдыру
Без мыла влезть в душу
Маңдайының бағы бес елі
Семь пядей во лбу
Алтау ала болса, ауыздағы етеді,
төртеу түгел болса төбедегі келеді
Согласно стадо, волк не берет
Адам аласы ішінде – мал аласы
сыртында
Собака выдает злобу лаем, а человек в
себе таит
Адамға керегі тән азығы ғана емес
Не хлебом единым жив человек
Ағашы аласа болса да, алмасы
тамаша
Невелика птичка, да ноготок востер.
Деревца не густые, а плоды золотые
Ағайын
жақындасса
тістеседі,
алыстаса кісінеседі
Не увидит – душа умрет, а увидит – с
души прет
Алты қатын азаға барса, әркім өз
мұңын айтады
Что у кого болит, тот о том и говорит
Алыстан арбалағанша, жақыннан
дорбала
Лучше птица в руках, чем две в кустах
Асықпаған арбамен қоян алар
Тише едешь, дальше будешь
Бақаның тілін балық білер
Рыбак рыбака видит издалека
Баламен ойнасаң – күлесің, итпен
ойнасаң – үресің
С кем поведешься, от того наберешься
Басы қатты болса, аяғы тәтті болады
Все хорошо, что хорошо кончается
Болар бала боғынан
Видна птица по полету
Бөтен кісінің бергені ырыс болмайды Чужое добро впрок не Идет
Біз немене, тоқалдан туыппыз ба?
А что, мы лысые что ли?
Бір биеден ала да туады, құла да
туады
В семье не без урода
Дүние кезек
И на нашей улице будет праздник
Жаңа басшы – жаңа жол
Новая метла по-новому метет
Ине шаншар орын жоқ
Яблоку негде упасть
Ит арқасы қиянда
За тридевять земель
Көрешегіңді көрмей, көрге кірмейсің Жизнь прожить, не поле перейти.
Прежде смерти не помрешь
Қайда барсаң, Қорқыттың көрі
Куда не кинь – все клин
Қалауын тапса, қар жанар
И сырые дрова загораются
Құран сөзін шындай көру
Принимать за чистую монету
74
Б қосымшасы
Қазақ-орыс тілдеріндегі тұрақты тіркестердің баламалары
Екі тілдегі тұрақты тіркестерді салыстыра келе, орыс тіліндегі
тұрақты тіркестер бір компонентті болса, қазақ тіліндегі тұрақты
тіркестер екі компонентті болып келеді және керісінше:
Арыңды жасыңнан сақта
Береги честь – смолоду, а мундир –
снову
Жалғыз ұлы бардың шығар шықпас
жаны бар, екі ұлы бардың отын суы,
малы бар, үш ұлы бардың хан
болардай халы бар
Один сын – не сын, два сына – пол
сына, три сына – сын
Жапалақты таспен ұрсаң да жапалақ
өледі, таспен жапалақты ұрсаң да
жапалақ өледі
Что в лоб, что по лбу
Қасқырды аяғы, қойшыны таяғы
асырайды
Волка кормят ноги
Құдай бергенге құлай береді
Не светило не горело, а вдруг
припекло
Елден ерек, жұрттан бөлек болу
Быть белой вороной
Ақымақтың сөзі үлкен, қорқақтың көзі
үлкен
У страха глаза велики
Бақыт ақшада емес, бақшада
Не в деньгах счастье
Бақытты байлап ұстай алмайсың
Счастье не батрак: за вихор не
притянешь
Басшысы жоқ ел жетім, балығы жоқ
көл жетім
Сноп без перевясла – солома
Бидайдың кеудесін көтергені – дақылы
жоқтығы,
жаманның
кеудесін
көтергені – ақылының жоқтығы
Пустой колос голову кверху носит
Дайын тұрған жетеуі, күтпейді қалған
екеуін
Семеро одного не ждут
Диқан жерін мақтайды, балықшы
көлін мақтайды
Всяк кулик свое болото хвалит
Екі елі ауызға төрт елі қақпақ болу
Ешь пироги с грибами, да язык держи
за зубами
Ерте тұрған еркектің ырысы артық,
ерте тұрған әйелдің бір ісі артық
Кто рано встает, тому бог дает
Жабы емес, тұлпармыз, құладын емес,
сұңқармыз
Знай наших
Жау жоқ деме, жар астында, бөрі жоқ
деме, бөрік астында
не было печали, так черти накачали
Жұмыла көтерген жүк жеңіл
Дружно – не грузно, а врозь хоть брось
Достарыңызбен бөлісу: |
