Б. К. Копжасаров «Өсімдік коргау жоне карантин» кафедрасынын

аналықтар көбелектердің ересек жұлдызқүрттарын залалдайды. 
Аналықтар жұмыртқасын кеміргіш көбелектің төртінші, сиректеу 
жагдайда бесінші-алтыншы жастагы жұлдызқүрттарына салады. 
Иесінің қуыршақтануына дейін паразит нашар қоректенеді және 
баяу 
дамиды. 
Паразиттің 
қоректену 
және 
дамуы 
иесінің 
қуыршагында өтеді, және ол да қуыршақтанады. Жазгы ұрпақтың 
дамуы мақта егістіктерінде өтеді. Қуыршақтанган көбелектердің 
паразителуі 24-31 %жетеді.
Апантелес Теленги - 
Apanteles telengai
Tob., тұқымдасы 
Braconidae
, тобы 
Hymenoptera.
Күздік және басқа кеміргіш 
көбелектердің ішкі паразиттері, Өзбекстанда жиі кездеседі. Әдетте 
жоңышқа алқаптарында топырақта 
қыстайтын 
көбелектердің 
бірімші-екіиші жастағы жұлдызқүрттарында дернәсілдері қыстайды. 
Ересегі мамырда үшып шыгады, жұмыртқасын мақта егістігіндегі 
кіші және орташа жастагы көбелек жұлдызқүрттарына салады. 
Аналықтары 500 жұмыртқа салады. Бір жұлдызқұртта паразиттің 
орташа есеппен 40-55 дернәсілдері дамиды. Қоректеніп болган 
дернәсіл, топырақта жатқан жүлдызқүрттан шыгады. Әр қайсысы ақ 
жібектей піллә өрігі, сонда қуыршақтанады. Апантелестің дамуы 
температурага байланысты 
17-32 күнге созылады. Апантелес 
мақтадан кейін бақша дақылдарына ауысады, ал содан соң екінші 
жастагы 
жүлдызқүрттарга 
қоныстанып 
жоңышқага 
ауысады. 
Маусымда 6-7 үрпақ беріп дамиды.
Микроплитис 
- 
Microplitis 
spectabilis
Hal., 
түқымдасы 
Braconidae
, тобы 
Hymenoptera.
Мақтадагы күздік көбелектің 
паразиті. Өзбекстанда тиімділігі жагынан Апантелес Теленгидан 
кейінгі екінші орын алады. Жогарыда айтылган паразитке дамуы 
ұқсас. Аналықтары 400 жүмыртқага дейін, маусымда 5-6 үрпаққа 
дейін дамиды. Микроплитистың ересегі вегетациялық кезеңнің 
барысында эртүрлі жерлерде кездеседі. Бүл паразиттер күздік 
көбелек мекендейтін жас өсімдіктері бар егістіктерді жақсы көреді.
Пелетиерия - 
Peletieria nigricornis
Mg., түқымдасы 
Tachinidae
, 
тобы 
Diptera.
Күздік көбелектің солтүстік бөліктерінде таралган. 
Зиянкестің ересек жүлдызқүрттарының денесінде екінші жастагы 
дернәсілдері қыстайды. Дамуын көктемде аяқтайды жэне тіршілігін 
тоқтатқан 
жұлдызқүрттыц 
сыртқы 
жамылғысының 
ішінде 
пупарииде қуыршақтанады. Ересегі шілденің бірінші жартысына 
үшып шыгады. 10-15 күн ішінде шатыршагүлділер дақылдарында
88

және пияз ұрықтарында қосымша қоректенеді. Аналықтары тірі 
туатын 
дернәсілдерін 
алаботада, 
шырмауықта, 
тагы 
басқа 
өсімдіктерде немесе күздік кобелектің жұлдызқұрттары топталган 
жерге жақын орналастырады. Дернәсіл жұлдызқұрттың денесіне 
еніп, артқы үшымен жұлдызқұрт жамылғысына бекітеді. Көбелек 
жүлдызқүрттарының 10%-ын залалдайды.

жүктеу 16,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: