Б. К. Копжасаров «Өсімдік коргау жоне карантин» кафедрасынын

3. 
Арамшөптерге қарсы күресу үшіи қолданылатын табиги
жаулар.
Биологиялық күресу тәсілімен құртуға жоспарланған эрбір 
арамшөптіц морфологиялык құрылысын, даму ерекшеліктерін, 
биоэкологиясын, 
таралу 
ортасын 
білуіміз 
жэие 
жан-жақты 
зерттеуіміз 
керек. 
Сонымен 
қатар, 
олардыц 
зияндылығын, 
жануарларға немесе адамдарға қауіптілігін, түрлі аурулар гаратуға 
бейімділігін білу өте маңызды.
Сүңгыла фитомизасы-
сүцғыла өсімдіктерінің ец негізгі табиғи 
зиянкесі. Бұл шыбыи еліміздіц Орта Азия ресиубликаларында, 
Еуропа бөліғінде таралған. Шыбынның ариайы мамыктарға оранған 
куыршактары 
қыстаи 
шығады. 
Көктемде 
ауа-райыныц 
температурасы 20(1С-тен жоғары болған кездс шыбыидар шыға 
бастайды. Ересек шыбындар үшып шығысымеи, белсенді коректене 
отырып, жұмыртка салуға дайындала бастайды. Жүмыртқаларыи 
салу мерзімі, сүңғыланыц ғүл ашу кезецімен дэл келеді. Осығам 
байланысты 
шыбындар жұмыртқаларын өсімдіктің ғүлдеріне 
салады. Аналық шыбышіыц жұмыртка салу қабілеті өте күшті. Бір 
шыбын 200-ғе дейін жұмыртқа салады. Бір пемесе екі күннен кейін 
жүмырткадан шыккан дернэсілдер түкым кауыздарын тесіп, 
сүттену кезеңіндегі жас дэндермен қоректене бастайды. Өздерінің 
толық 
даму 
кезеңін 
осында 
аяқтаған 
дернәсілдер 
гүқым 
кауашықтарына еніп, куыршакка айналады. Белгілі уакыт өткен соц 
шыбындар куыршактардан шығады да, олі жетіле қоймаған кейбір 
дернэсілдер гүл сағактарын зақымдай отырып, сабакка карай 
жылжиды. Бүлар өсімдіктің осы сабак бөлімінде кінікене ойыстарда 
куыршактык кезецді аяқтап 
шығады. Осындай зақымданған 
сүцғыла сабақтарының шүрык-тесік болып қалғанын жиі көруғе 
болады. Дернәсілдердің, жалпы шыбынның даму мерзімдерініц 
үзактығы сырткы ортаныц температурасына тікелей байлапысты. 
Мысалы, дернэсілдің даму үзақтығы 14-20 күн, куыршактарыпыкі 
7-8 күн, ал ересек шыбындардыц тіршіліғі 40 күиғе созылады. 
Фитомиза шыбыны бір ұрпағының толык өсіп-өну үзактығы 20-36 
күн. Шыбындар ТМД-ныц Еуропалық бөліктерінде жылына 2-3 
ұрпак, ал Орта Азия республикаларында 5-6, оныц ішінде 
Қазаксганда 2-3 үрпак бсріп көбейе алады. Табиғатта фитомиза 
шыбындарыныц мацызы өте зор. Олар өзінің даму сатыларын 
өсімдіктің генеративті жэне вегетативті мүшелерінде өткізе отырып,
213

тікелей оларды закымдайды. Закымдалған өсімдік әлсіз өсіи, тез 
кураи, гұкым беру қабілетінен толык айырылады. Фитомизаның 
климаттық аймактарда кец таралуына, олардыц табиғи жаулары меп 
аурулары 
айтарлықтай 
кедергі 
жасайды. 
Жер 
бетіндегі
куыршактары көктемде егістікті жыртқан кезде кұрыи кетеді.

жүктеу 16,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: