Present Perfect құрылымы:
Present Perfect-тің құрылымдық формуласы: have/has + V3 мұндағы V3 - маңызды етістіктің үшінші формасы (өткен шақ). Болымды етістіктер үшін - және олардың көпшілігі - V3 формасына -ed жалғану арқылы жасалады. Көмекші have\has етістікті толық немесе қысқартылған түрде қолдануға болады.
Past Simple және Present Perfect шақтарын қолданудағы негізгі айырмашылықтар
Тиісті және тиімді аударманы жүзеге асыру үшін ағылшын тілінде Past Simple мен Present Perfect-ті қолданудағы айырмашылықты нақты түсіну керек. Ең алдымен, осы уақыттық формаларды қолданудағы негізгі айырмашылықтар олардың семантикасына байланысты екенін атап өткен жөн: Past Simple (өткен жай шақ) өткен уақытта жасалған, бірақ қазіргі уақытпен ешқандай байланысы жоқ әрекетті көрсету үшін қолданылады. Ал Present Perfect шағында іс-әрекет бұрын жасалған, бірақ қазіргі уақытпен қандай да бір байланысы бар жағдайларда қолданылады. Осылайша, біз осы екі шақтың бірдей ерекшелігі - бұл өткен кез-келген әрекетті білдіреді, бірақ айрықша ерекшелігі - қазіргі уақытқа тек Present Perfect шағы ғана байланысы [23,85].
She broke a plate - ол тәрелкені сындырды. Сөйлеушінің "break" етістігін өткен шақта қолдануы оның өткен уақытта болғанын білдіреді, бірақ қазіргі уақытпен ешқандай байланысы жоқ.
She has broken a plate - ол тәрелкені сындырды - және бұл жағдайда "break" етістігін Present Perfect уақытында қолдану сөйлеушінің бұл әрекеттің өткен уақытта болғанын, бірақ қандай-да бір жолмен байланысты екенін білдіреді, мысалы, бұрын тәрелкені сындырды, бірақ қазір табақтың бөліктері қалды — бұл қазіргі уақытпен байланысты.
Сондықтан біз келтірген мысалдарда сөйлеушінің айтқысы келетін нәрсеге байланысты бір немесе басқа уақытты қолдануға болады:
Did you see Kate? - Сіз Кейтті көрдіңіз бе? - бұл жағдайда сөйлеуші тыңдаушыдан сұрайды Кейтті бұрын, 2 немесе 3 сағат бұрын, таңертең немесе кеште көрдіңізбе деп.
Have you seen Kate? - Сіз Кейтті көрдіңіз бе? - бұл жағдайда сөйлеуші Кейттің қайда екенін білгісі келеді, сондықтан қазіргі уақытпен байланысты көрсету үшін Present Perfect уақытында сұрақ қояды.
Айта кету керек, Past Simple және Present Perfect уақыттарын қолдануда американдық және британдық ағылшын нұсқаларында айырмашылық бар [2,68]. Сонымен, егер Британдық ағылшын тілінде қажет болған жағдайда Present Perfect-ті қолдану жалпыға бірдей қабылданған болса, Американдық ағылшын тілінде мұндай жағдайларда қарапайым өту уақытын да қолдануға болады.
* Сіз көлік сатып алдыңыз ба? — Have you bought the car? (Британдық ағылшын тілінде қолдану — сөйлеушіні қазіргі кездегі байланыс қызықтырады, яғни сізде қазір бар ма?).
* Сіз көлік сатып алдыңыз ба? — Did you buy the car? (=Have you bought the car?) (Американдық ағылшын тілінде қолдану).
Present Perfect уақытын пайдалану жағдайларының бірі - оны аяқталмаған уақыт кезеңін көрсететін уақыт кезеңдері бар сөйлемдерде қолдану: : бүгін «today», бұл апта «this week», бүгін таңертең «this morning», осы күні «this afternoon», осы кеште «this evening», осы айда «this month», осы жылы «this year» және т.б. Бұл жағдайда дұрыс уақытты таңдау келесіге байланысты:
а) егер берілген уақыт кезеңі әлі аяқталмаған болса, онда сұрақ сөйлеушінің нені білдіретініне байланысты қойылады: егер бұл әлі аяқталмаған уақыт кезеңінде әрекет етуді білдірсе, онда сөйлем Present Perfect уақытының көмегімен жасалады, бірақ егер ол осы кезеңде одан әрі әрекет жасауды білдірмесе-онда Past Simple шағы қолданылады [12,64].
Мен бүгін таңертең газетті оқымадым — егер спикер осы кезең аяқталғанға дейін газетті әлі оқып жатқанын білдірсе, яғни "сол таң" болса, онда Present Perfect қолданылады. I haven ' t read the newspaper this morning.
Мен бүгін таңертең газетті оқымадым — егер спикер бүгін таңертең газетті бұдан былай оқымайды дегенді білдірсе, онда Past Simple-ды қолданамыз. осы таңертең newspaper-ді оқуға уақыт жұмсалады. I didn’t read the newspaper this morning.
Ол осы аптада туыстарына барды - She visited her relatives this week (және бұдан былай осы аптада оларға бармайды).
Ол осы аптада туыстарына қонаққа келді - She has visited her relatives this week (және тағы да осы аптада барады). егер берілген уақыт мерзімі өтіп кеткен болса, онда тек Past Simple уақыты қолданылады.
Осылайша, жоғарыда айтылғандардың бәрін қорытындылай келе, қарапайым Past Simple және Present Perfect шақтарын пайдаланудағы негізгі айырмашылықтарды тұжырымдай аламыз:
1. Present Perfect-тегі іс-әрекеттің нәтижесі қазіргі уақытқа әсер етеді және онымен тікелей байланысты, ал Past Simple әрекетінің нәтижесі тек өткенге қатысты.
I have lost my wallet. Мен әмиянымды жоғалттым (демек, қазір менде жоқ - нәтиже қазіргі уақытта).
He graduated from the university in 1985. Ол университетті 1985 жылы бітірді (өткен факт, қазіргі уақытта маңызды емес).
2. Past Simple қолданған кезде әрекеттің уақыты көрсетіледі. Егер сөйлемдегі әрекет белгілі бір уақытқа байланысты болса, оның нәтижесі қазіргі уақытқа әсер етсе де, Past Simple әрқашан қолданылады.
I lost my wallet yesterday. Кеше әмиянымды жоғалттым.
He came one minute ago. Ол бір минут бұрын келді.
I heard strange sounds several second ago. Бірнеше секунд бұрын мен біртүрлі дыбыстарды естідім.
3. Егер сұраулы сөйлем when (қашан) деген сөзден басталса, онда Past Simple қолданылады, өйткені ұқсас сұрақ өткеннің әрекетін байланыстырады.
When did you have your hair cut? Сіз шашыңызды қашан қидырасыз?
I didn't understand. Мен түсінбедім.
I didn't get it. Маған "жетпеді"./ Мен түсінбедім.
I didn't catch it. Мен "ұстамадым".
Өте жиі (әрдайым дерлік) Present Perfect нақты қолданылуы керек жағдайларда, американдық ауызекі ағылшын тілінде Past Simple қолданылады.
What have just you said? Сіз не айттыңыз? (Грамматика ережелеріне сәйкес уақытты дұрыс пайдалану.) What did you just say? (Американдық ауызекі ағылшын тілінде Present Perfect орнына Past Simple қолданылады) [19,95].
Ағылшын тіліндегі кез-келген әр түрлі уақыттарда Perfect tenses (жетілген немесе аяқталған) қазақ тілі грамматикасында сіз олардың аналогтарын таба алмайтындығыңызбен ерекшеленеді. Қатаң түрде, ағылшын тілінде тек екі шақ (tense) бар, онда тек семантикалық етістік бар: қазіргі (We walk -Біз жүреміз) және өткен (He left - Ол қалдырды). Ағылшын тіліндегі барлық қалған етістіктер және олардың шамамен отызы көмекші етістіктерді қолданады. Ағылшын етістіктерінің барлық уақытша құрылымын түсінуге болатын алты негізгі шақты ажыратуға болады:
Достарыңызбен бөлісу: |
