142
28x28, 24x36, 40x40 мм болып келіп, әрбіреуі –арнаулы рамкаға салынады.
Соңғы жылдарыфото-құжаттандыру процесі сандық (цифр) түрге көшірілуде.
Алғашқы фотографияның электрондық жүйесін 1981 жылы жапонның Sony
фирмасы іске асырды.Әрине құжаттаудың мұндай әдісінің артықшылығы мол.
Кадрдағы бейненің түсін өзгертуге,оның өлшемін кішірейтуге немесе үлкейтуге
болады. Сандық фотоаппаратты компьютерге қосуға,бейнелерді,интернет
жүйесі арқылы басқа да пайдаланушылардың игілігіне айналдыру мүмкіншілігі
бар.
Киноқұжаттар
Кино өнері – өнердің бір түрі, әдебиет пен театрдың, бейнелеу өнері мен
музыканың көркемдік қасиеттерін өзінің ерекшелігіне орай пайдаланатын
синтезді өнер. Фильмді жасауға әр алуан мамандықтағы творчество
қызметкерлері: кинодраматург, режиссер, актер, оператор, суретші, композитор
қатысады. Сондай-ақ кино жасау ісіне техника саласындағы мамандар,
лаборанттар мен жұмысшылар да үлес қосады, алуан түрлі күрделі аппарату-
ралар мен аспаптар қолданылады.
Кино өнері – өзіне тән мәнерлеу амалдары, көркемдеу тәсілдері, эстетикалық
заңдары мен шығармашылық дәстүрлері бар дара өнер. Көріністі әр тұстан
қамти бейнелеу, адам өмірі мен табиғат құбылыстарын нанымды көрсете алу,
сондай-ақ кадрларды үйлестіре құрау тәсілінің тиімділігі кино өнерінің
ақпараттық мүмкіндігін кеңейте түсуде. Фильмді бірден миллиондаған адамдар
көреді. Көрермендер білімін толықтырып, эстетикалық ләззат алады, тәлім-
тәрбие – жақсыдан өнеге, жаманнан сабақ алады.
Кино өнерінің тарихы ХІХ ғасырдан бастау алады. Қозғалыстағы бейнелерді
бір жүйеге келтіріп экранға шығару үшін өнертапқыштар ұзақ жылдар тер
төкті. Бүгінде тарихшылар алғашқы кино шығарманың авторлары ағайынды
Луи және Огюст Люмьерлер деп есептейді. Олардың жасаған аппараты киноны
әрі түсіріп, әрі үлкен экранға шығаруға өте ыңғайлы болды. Бұл өнер кейін
«Кинематограф» (немесе «синематограф») – деп аталды.
Алғашқы фильм «Выход рабочих с фабрики». «Прибытие поезда» деп аталатын
фильмдер1895 жылдың наурызындаПариждегі Капуцин бульварындағы
жертөледе орналасқан «Гран Кафесінде» қойылды. Әрбіреуінің ұзақтығы
небары 50 секундтан еді.
Қазақ жеріне алғашқы хроникалық фильмдер 1928 жылдан түсіріле бастады.
Сол жылы РСФСР Халық Комиссарлары Советі жанынан «Восток-фильм»
киноқоғамы құрылды. 1929 жылы Алматыда қоғамның өндірістік бөлімі
ашылды да, ол Қазақстанның өмір-тұрмысы туралы «Соңғы хабар» атты
киножурнал шығарып тұрды. Режиссер В.А.Турин Түркістан-Сібір Теміржол
магистралі жайлы «Турксиб» атты деректі фильм қойды. 1930–32 жылдары
қазақ өмірінен «Дала әндері», «Жұт», «Қаратау қазынасы» фильмдері қойылды.
1941
жылы
Алматыда
көркем
фильмдер
шығаратын
киностудия
ұйымдастырылды. Ол техникалық-өндірістік базасы жағынан ұлғайып, 1944
жылы Алматының көркем және деректі-хроникалық фильмдер студиясы (1960
жылдан «Қазақфильм») деп аталды. Қазақ киностудиясы алғашқы ұйымдасқан
143
кезінен бастап, 1975 жылдарға дейін 100-ден астам көркем фильм және 500-ге
жуық деректі фильм шығарды. Бұл фильмдер тақырыбы мен жанры жағынан әр
алуан.Сонымен қатар кинофильмдер зерттеушілер үшін таптырмас тарихи
дерек болып есептеледі. Киноқұжаттардың екі түрі бар.
Бірі
–бейнелеу-статикалық
(бейне
қозғалмайды-диафильм,эпифильм),
екіншісі – бейнелеу-динамикалық (бейне қозғалыс үстінде). Екеуі де бірнеше
қабатты полимерлі пленкаға түсіріледі.
Киноқұжаттардың диа-, кино-, видеофильм деп аталатын түрлері
бар.Диафильм (грек. Diа-арқылы және ағл.film – пленка) дегеніміз
фотопленкаға белгілібір тақырып бойынша түсірілген бірнеше кадлардың
жиынтығы. Пайдалануға ыңғайлы, күрделі аппаратураны, айрықша
дайындықты қажет етпейді. Диафильмнің негізгі реквизиттері: авторы,суретші
туралы мәлімет кімге арналғандығы жөнінде ақпарат, кадрлар саны және тақы-
рыбы.Кинофильм дегеніміз бірінен кейін бірін орналастырған бейнелер
жиынтығы.Олар белгілібір тақырып бойынша кинопроекциялық аппарат
арқылы үлкен экранда көрсету үшінпленкаға орналастырылған бейнелер
топтамасы.
Кинофильмдердің ақпараттық мүмкіншілігі зор. Оның үстіне адамның сезім
мүшелеріне тиімді әсер етеді. Олардың дыбысты және дыбыссыз, ақ-қаралы
және түрлі-түстісі болады.
Функциональдығына
(мақсатына)қарай
олар:
көркем
(игровые),
документальные,
ғылыми-көпшілік,
білім
беру
мақсатындағы,
мультипликациялық болып бөлінеді.
Деректік мүмкіншілігі молыхроникалды және монтажды болып екіге бөлінетін
документалды фильмдер. Олардың негізгі мазмұны өмірде болып жатқан
шынайы оқиғалар. Олар ақпаратқа бай, оператордың өз көзімен көрген
оқиғалары.
Ұзақтығына қарай кинофильмдердің қысқа метражды және толық метражды
түрлері бар.Кинодокументалистиканың алғашқы қадамдары: «Қазақстан өмірі
мен тұрмысы» (1927 жыл), «Түрксіб», «Алғашқы поез» (1929 жыл), «Алтын
жағалаулар», «Ұлттық полк», «Түрксібтің ұштасуы», «Түрксіб ашық» (1930
жыл). Бұл дыбыссыз, субтитрлері бар кинолар.
1935 жылы экранға «Советский Казахстан» киножурналының, отандық кино-
документалистикасының классикасы болып кеткен екі нөмірі шықты.
1941 жылдан басталатын кезеңге ерекше тоқталған жөн. Бұл кезең Орталық
Біріккен киностудиясының (ОБК) жұмыстарымен әйгілі: оларқазіргі уақытта да
өте қызықты, олардан қазіргі операторлар да көп нәрсе үйренеді; олар аттары
әлемге әйгілі: Дзига Вертов, Роман Кармен, Сергей Эйзенштейн, Эдуард Тиссэ,
Ирина Венжер, Яков Посельский, Михаил Слуцкий және т.б.киноөнердің
шеберлерін паш етті. Дәл осы жылдары ОБК шығаратын: «Союзкиножурнал»,
«Пионерия», «Советское искусство» атты одақтық кино-периодикаға
репортаждар жіберетін қазақстандық кинохабаршылар, документалистер
плеядасы қалыптасады. Бұл құжаттар Мемлекеттік кинофотоқұжаттар
мұрағатының 1943 жылы құрылған мұрағат қорының негізі болды.
Достарыңызбен бөлісу: |
