Қазақстанда жүріп жатқан құрылыстың дамып өркендеуі, көп мөлшерде құрылыс материалдарын пайдалануды қажет етеді

жүктеу 0,94 Mb.

бет	7/7
Дата	21.04.2022
өлшемі	0,94 Mb.
	#38262

1 2 3 4 5 6 7

Отчет практика керамдор

2.3 Керамдорға қойылатын талаптар

. Керамдор дәндерінің ірілігіне байланысты 20-40, 10-20 және 5-10 мм фракцияларға бөлінеді.

5-15, 10-15, 15-20, 25-40 мм фракциялардың керамдорын және екі және одан да көп фракциялардың қоспасы түрінде жеткізуге жол беріледі.

Керамдордың бөлшектері 5 мм-ден кем (керамдор Құмы) ірі дәндерді ұсақтау арқылы алынуы мүмкін.

Керамдордың сапасын көзбен және зертханалық сынақтар нәтижелері бойынша анықтайды.

Визуалды бағалау анықтаудан тұрады:

күйдірілу дәрежесі (керамдордың түсі бойынша);

дәндердің беті мен құрылымының сипаты (шынылау, сызаттар; "Қара орта", Кебу және т. б.).);

Беріктігі (ірі кесектерге қирау сипаты бойынша немесе ұсақ-түйектердің едәуір мөлшерін түзе отырып).

Зертханалық сынақтармен (МСТ 8269-64 әдістемелер бойынша): дәндердің көлемдік салмағы, су сіңірілуі, ұсақталуы, тозуы, аязға төзімділігі анықталады. [4]

14. Керамдор сапасының негізгі өлшемі көлемдік салмақ пен су сіңіру көрсеткіштерімен сипатталатын тығыздық болып табылады; осы шамаларға байланысты керамдор маркаларға бөлінеді (кесте. 1).

Кесте 1 - Керамдордың маркалары

Керамдордың маркалары	көлемді салмағы, г/см	су сіңірушілік, %
I	2,2 артық	7-ден кем
II	2,2-2,0	Бұлда солай
III	2,0-1,8	-

Дәндердің беті балқытылған, шыныланған болмауы тиіс, Керамдорда ластаушы қоспалар болмауы тиіс; әлсіз дәндердің саны 10% - дан аспауы тиіс.

Әлсіз деп дәндер жеткіліксіз күйдірілген, материалдың негізгі массасынан түсі, сыну түрі (кеуектілік, "Қара орта" және т.б.) және беріктігі (көзбен шолып) бойынша айтарлықтай ерекшеленетіндерді атауға болады..

Қолданылуына байланысты керамдор кестеде келтірілген талаптарды қанағаттандыруы тиіс.

Кесте 2 - Керамдорға қойылатын талаптар

Керамдорды қолданылуы	Керамдор маркасы	Ұсақталуы, %, артық емес	Тозу, %, артық емес	Аязға төзімділік, циклы, артық емес
Ыстық және жылы асфальт-бетон қоспалары үшін:
жоғарғы қабаты	I – II	15	25	50
төменгі қабат	I – II	25	45	25
Битумоминералды қоспалар үшін:
жоғарғы қабаты	I – II	25	45	25
төменгі қабат	I – III	30	50	25
Цемент-бетон жабындары мен негіздер үшін:
бір қабатты жабын және екі қабатты жабынның жоғарғы қабаты	I – II	20	35	150
екі қабатты жабынның төменгі қабаты	I – II	25	45	50
жетілдірілген жабындардың негіздері	I – III	35	55	50
Өңделмеген қиыршық тас негізіндегі жол бетінің негізіне	I – II	20	35	50
Битуммен, цементпен немесе басқа да тұтқыр заттармен өңделген қиыршықтас материалдан жасалған жол жамылғысының негіздері үшін	I – III	35	55	50

Ұсақтылық және тозу көрсеткіштері сәйкес келмеген кезде керамдорды қолдану мүмкіндігі ұсақтылық көлемі анықтайды.

2.4 Керамдорды қолдану

Керамдорды I-V санаттағы автомобиль жолдарында күрделі, жетілдірілген жеңілдетілген және өтпелі типтегі негіздер мен жабындарды салу кезінде жол жұмыстарының барлық түрлері үшін табиғи қиыршық тас (қиыршық тас) орнына қолдануға болады.

Керамдор табиғи қиыршық тасты (қиыршықтасты) алмастырғыш ретінде негізінен Асфальтбетонды және битумоминералды қоспаларда, цемент-бетонда, жол негіздерін орнату кезінде қолданылады.

Керамдорды сондай - ақ кедір-бұдырлы жұқа қабатты жабындарды орнату кезінде, оның ішінде полимерлі тұтқыр материалдарды қолдану арқылы, ал II-III маркалы керамдорды мұздан қорғайтын қабаттарды орнату үшін пайдалануға болады.

Органикалық байланыстырғыш материалдар бар қоспаларда керамдорды Асфальтбетонды және битумноминералды қоспалардан қабаттар салу кезінде, сондай-ақ байланыстырғышпен өңделген қиыршық тас түрінде ("қара қиыршық тас") қолданған жөн. [6]

Асфальтбетонды және битум-минералды қоспалардағы Керамдор пайдаланылады:

Минералды құраушы ретінде (түйіршік өлшемдері 20-0,071, 15-0,071 мм және т. б.).

Қиыршық тасты минералды құраушы ретінде (түйіршік өлшемдері 25-5, 15-5 мм және т. б.).

қажетті гранулометриялық құрамды алу мақсатында қосымша түрінде (20-15, 15-10 мм және т. б.).

Физикалық-механикалық қасиеттер мен гранулометриялық құрамдар көрсеткіштері бойынша: Асфальтбетонды және битумоминералды қоспалары мен керамдор ГОСТ 9128-67 және ГОСТ 17060-71 талаптарына сай болуы тиіс.

Ыстық қоспаларды дайындау үшін тұтқыр материалдар ретінде БНД-60/90 және БНД-90/130 кәдімгі тұтқыр битумдарын, жылы қоспаларды дайындау үшін БНД-130/200 және БНД-200/300 тұтқыр битумдарын қолданған жөн.

Асфальтбетонды қоспаның құрамында жол жамылғысының жоғарғы қабаты үшін 5% - дан аспайтын су сіңіретін керамдорды қолдану қажет.

Битум керамдордың бетіне ілінісуі ГОСТ 12801-71 бойынша анықталады. Қалдық ілінісу болмаған кезде беттік-белсенді заттар мен активаторларды ВСН 59-68-ге сәйкес қолдану керек.

Ұсақталған керамдорды (5-10 мм фракциялар немесе керамдор құмы) табиғи материалдардың орнына қолдану асфальтобетонның физикалық-механикалық қасиеттерін жақсартуға мүмкіндік береді. Бірақ бұл зертханалық сынақтармен тексерілуі тиіс.

Керамдоры бар Асфальтбетонды және битумоминералды қоспаларда (құм, минералды Ұнтақ және битум) қолданылатын материалдар МЕМСТ 9128-67 немесе МЕМСТ 17060-71 талаптарына жауап беруі тиіс.

Керамдор шындығында нағыз табиғи өнім,еш зиянсыз,қауіпсіз ауаға зиянды заттар бөлмейтін, адам денсаулығына пайдасы зор құрылыс материалы.Сазды жоғары температурада қыздыру арқылы алынатын бұл материал қазіргі таңда құрылыста немесе басқада салада жиі пайдалануда . Керамдордың негізгі күйдірілуі мен ұсақталуына сай оларды керамдорды малтатас, керамдорды қиыршық тас немесе өте ұсақталған түрлерін керамдорды құм деп атайды. Керамдордың жеңіл және берік болуы қазіргі таңда жоғарғы дыбысқа кей жағдайда жылуоқшаулағыш материал ретінде пайдаланылады. Сондықтанда бұл материалдың пайдалануы жылуоқшаулағыш қабырға ретінде, бетон материалдарының қасиетін жақсарту мақсатында қолданады. Керамдорды саздың өңделуіне сай әртүрлі тығыздықта алуға болады.Олар тығыздығы 250-600 кг/м³ дейін жетеді. Күйдіру температурасы 1300°С жарты сағат тұрақты температурадан төмен емес.Керамдор шыны тәрізді кеуекті, шар тәрізді пішінге ие, керамдор қазіргі таңда төрт түрлі өлшемде шығарылады,олар: 0-5 мм,5-10 мм, 10-20 мм, 20-40 мм. [1,2]


фракция 0-5	фракция 5-10	фракция 10-20	фракция 20-40

Сурет 2 - Керамдор фракциялары

Керамдор материалының түстік гаммасы қалыпты стандарт бойынша қою қоңыр, ал жарғанда қара түсті. Керамдордың өндірісте жарамдылық мерзімі мен тығыздығы арнайы талаптар бойынша анықталып жасалады. Эксплуатационды мінездемесіне сай керамзит отқа төзімді, аязға төзімді экологиялық таза материал. Керамдор аз мөлшерде еден астына төсеу , ол үлкен жылу өткізгіш қасиеттке ие болып жағдайды жақсартады. Бұл материал салмағы жағынан жеңіл және құрылыстың кез келген саласында таптырмас материал. Ал оның дыбысты бәсеңдеткіш қасиеті тұрғын ғимараттарды тұрғызуда маңызды. Сонымен қатар экологиялық таза өнім болғандықтан гигиеналық жағынан жоғары сапалы өнім. Керамдор ауа алмасуда, температуралардың ылғалдың алмасуына тұрақты. Керамдор экологиялық таза материал бола тұра микроорганизимдердің әсеріне де тұрақты төзімді құрылыс материалы. [1-3]

2.5 Зерттеу әдістері
Ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізуге келесі әдістер қолданылды:

- Шикізаттар мен дайын бұйымдардың биологиялық, биохимиялық, физико-механикалық қасиеттерін анықтаудың стандартты әдістері;

- Зерттеу жұмыстарын жүргізу үшін Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық- техникалық университетінің «Экология және табиғатты қолдану», «Ресурстарды үнемдеу және инжиниринг» ғылыми-зерттеу институтының зертханалық құрал-жабдықтары қолданылды.

Қазіргі таңда жол құрылысы ең қымбат өндіріс салаларының негізгі түрі, бірақ кез келген елге экономикалық тиімділік әкелетін негізгі фактор. Жол сапасы әр өңірдің экономикалық өсуіне әкеліп соғатын фактор. 20-40 мм болатын керамдорды жолда пайдалану жол саласындағы негізгі мәселені шешуге болатын бірден бір сала. Керамдор жол құрылысындағы негізігі қабат ретінде төселіп жол сапасын арттырады. Керамдор гравий температуралық тербелісті шешіп жол бетіндегі кедергілерді жоюды. Жолдар тез қатудан, жолдың ағаруынан сақталып, жол көлік оқиғаларының саны азайып, кез келген зақым алудан қорғалады. Керамдор жеңілділігі көпірлерден, дамблардан, эстакадтардан түсетін салмақты азайтады. Нақты бір сөзбен айтатын болсақ керамдор деп қиыршық тас түрінде тағайындалған айналмалы пеште күйріліп алынатын жол құрылысына арналған материал. Жоғары төзімділікті , аязға төзімді материал. Керамдор шикізатына байланысты керамдорды үш түрлі әдіспен жасауға болады. Сулы, құрғақ және пластикалық. Сулы түрде керамдор 45-55% , ал құрғақ түрде керамдор шикізаттың сазды түрі пайдаланады. Ең кең тараған пластикалық әдіс көп жағдайда пластикалық сазды және сазтектес материалдар пайдаланады. Керамдор ылғал тартқыштығы 7 %, ал салмағы 1,8 г/см³аспауы тиіс. Керамдор алу үшін шикізат құрамына қойылаты талаптар: отқа төзімділік 1350 , оңай ерігіштік , төмен және жоғары температурадағы ерігіштік. Көлік қозғалысының қауіпсіздігі мен көліктің тез қозғалуы жол төсемдерінің сапасына тәуелді. Жол төсемдерінің сапасы жол құрылымдарында пайдаланатын тау жыныстарымен алыстан тасымалданатын бағасы жоғары қиыршық тас материалына байланысты. Жол құрылысына жұмсалатын қаржыны төмендету үшін, экономикалық тиімділікті арттыру үшін,физика-химиялық қасиеттері бойынша табиғи тас материалынан қалыс қалмайтын бірден бір керамикалық материал - керамдор қолданылады. Керамдор беріктілігі жоғары, тиімділігі жоғары керамикалық арзан материал. Қиыршықтас негізінде жасанды керамдор өндіру жол құрылысымен қатар жеңіл бетон өндіру тиімділігін арттырады. Керамдор өндіру пластикалық тәсілі бойынша келесі әдістерден тұрады: сазды өндіру, сазды өңдеу, сазды кептіру, жартылай өнімді күйдіру, керамдорды суыту. Шикізатты пластикалық тәсілмен өңдеу ең алдымен шикізатты өндірумен бастау алады. Карьерден алынған сазды қабылдағыш бункерге беріп, ұсақтағыш машина көмегімен СМ-1031а-00 ұсақтайды. Бункерді таяқшалары арқылы дозаторлық аппаратқа беріп өңделеді. Дозатор ретінде ұяшықты бергіштер СМ-25, СМ-26, СМ-229 , ал одан әрі ұсақталу үшін керамдор ажыратқыш валға беріледі. Валдың дезинтеграциялық түрлері немесе винтті түрлері пайдаланады. Неғұрлым біртекті емес сазды пайдаланғанда тесікті, жұқа валды пайдаланған жөн. Одан соң шикізат сазды араластырғышқа түсіп қажет деңгейге дейін ылғалдандырылады. Мұқият араластырылған саз пресс аймағына түсіп күйдіріледі. Ленталы престі пайдаланған өте тиімді. Дайын болған өнім кептіргіш барабанына беріліп , жылу арқылы ылғалдылық жойылады. Алғашқы кептіру 100-150 температурадан аспауы тиіс. Кептірілген өнім элеватор арқылы бункерге беріледі. Бункерде сақталған керамдор күйдіру пешіне беріледі. Күйдіру арқылы материалдың физикалық-химиялық қасиеттері сақталып, күйдіру уақытын сақтап көрсетілген қасиеттерге ие болуы тиіс.[2-7]

Кесте 3 - Керамдор қасиеттері

№	Керамдор қасиеттері	Көрсеткіштері
1.	Түйіршік тығыздығы , кг/см³	1,8-2,3
2.	Шын мәніндегі тығыздығы, кг/м³	850-1300
3.	Су сіңіргіштігі, %	3
4.	Цилиндрде қысылу тығыздығы, МПа	6-7 (9-10 дейін)
5.	(Цилиндрде қысу кезінде массасын жоғалтуы), %	10-15 кем емес
6.	Мүжілуі	25-30% кем емес
7.	Аязға төзімділігі	F 100-300
8.	Уатылуы	0,9

Керамдор және керамзит өндіру технологиясына жарамдылығын анықтау мақсатында пайдалану мақсатында Батыс Қазақстанның Шаған кенорны сазының химиялық және минералогиялық құрамына зерттеулер жүргізілді. Ғылыми-эксперименталды жұмыстар жүргізу барысында Шаған кенорны сазын ШСП-0,5-70 кептіру шкафында 3-5% ылғалдылығы қалғанға дейін 80-90 С температурада кептірдік. Содан соң кептірілген сазды МШЛ – 1П маркалы зертханалық шарлы диірменіне салып, беттік сыйымдылығы 1200-1500 см /г болғанға дейін ұнтақтадық.
Рентгенфазалық зерттеулердін нәтижесі көрсеткендей Шаған кенорны сазының құрамы гидрослюда мен каолинитті араласпа қабатында 12 %-ға дейінгі монтмориллонитті компоненттен тұрады .

Сурет 3 - Батыс Қазақстан облысында орналасқан Шаған кенорны саз балшығының рентгеннограммасы

Саз шикізатының кристаллдық фазасынан кварц d/n=4,23; 3,34; 1,974; 1,813; 1,538*10-10м, далалық шпат d/n=3,18; 2,286*10-10 м, кальцит d/n=3,02; 2,018; 1,912*10-10м және гематит d/n=1,839; 1,686;1,590*10-10м байқалады.

Кесте 4 - Шаған кенорны сазының химиялық құрамы.

Саздың дифференциады термиялық кисығында (4-сурет) 110˚С-та адсорбционды судың жоғалуына байланысты эндоэффект байқалады, ал 280˚С - ғы, экзоэффект органикалық қоспалардың жанып кетуіне байланысты болады. Ал 830˚С эндотермиялық эффект кальциттің көмірқышқыл газын бөліп ыдырауымен байланысты.

Сурет 4 - Батыс Қазақстан облысы Шаған кенорны сазының

термограммасы.

Сурет 5- МШЛ 250х100 маркалы зертхананалық шарлы диірменде шикізат материалдарын уату

Сурет 6 – Материал алу үшін шикізат қоспасын араластыру

Сурет 7 - Маркасы СНОЛ 58/350 камералы пеште керамдорды күйдіру

Сурет 8 – Күйдірілмеген керамдор

Сурет 9 – 950⁰С, 1000⁰С, 1100⁰С-та күйдірілген керамдор

Қорытынды

Мен, Галиева Дина Суйешевна МПСМҒ-21 топ студенті ғылыми зерттеу практиканы Батыс-Қазақстан аграрлық- техникалық Жәңгір хан атындағы университетінің Ресурстарды үнемдеу және инжиниринг ғылыми-зерттеу институты құрылымдық бөлімшесінде өткен болатынмын.

Практика 01.06.18-31.07.18 ж аралығында өткізілді. Зерттеу жұмыстарын жүргізу үшін «Ресурстарды үнемдеу және инжиниринг» ғылыми-зерттеу институтының зертханалық құрал-жабдықтары қолданылды. Практика барысында біз әр түрлі фракциялы керамдор жасадық. Керамдор құрамымен танысып,оның не үшін және қайда қолданылатын білдік.

Батыс Қазақстанның сазды шикізатын өңдеу негізінде керамикалық жол материалдарын(керамдор) және керамзит өндіру технологияларын жасаудын болашақ тиімділіктері жайлы талдау жасалынды. Керамдор және керамзит өндіру технологиясына жарамдылығын анықтау мақсатында Батыс Қазақстанның Шаған кенорны сазының химиялық және минералогиялық құрамына зерттеулер жүргізілді.

Зерттеулердің нәтижесінде Батыс Қазақстан Шаган кенорны сазын өңдеу негізінде жоғарғы сапалы керамдор және керамзит материалдарын алу технологиясын жасау мүмкіндігі дәлелденді.

Бұл практиканың мақсаты университеттен алған теориялық білімімді іс жүзінде іске асырып, өнеркәсіптегі технологиялық процесстерге қатысып тәжірибе жинау болатын. Өнеркәсіптің технологиясы мен қолданылатын құрылғылармен таныстым. Сонымен қатар тәжірибе жинадым десемде болады. Практика мен үшін өте қызықты өтті. Практика уақытында техникалық қауіпсіздік ережелерін толық сақтап, практика күндерін жібермеуге тырыстым. Практика мақсаты мен тапсырма толық орындалды және де бұл практика барысында жиналған тәжірибем келешектегі жұмысыма жақсы әсер етеді деп ойлаймын.

Пайдаланылған әдебиеттер

«Методические рекомендации по технологии производства керамдора для применения в конструкциях дорожных одежд » /Государственный всесоюзовый дорожный научно- исследовательский институт, Москва 1974/
«Высокопрочный керамзит и керамдор для несущих конструкций и дорожного строительства»./«Строительные материалы» научно-технический и производственный журнал №1 январь 2010 / http://www.gosthelp.ru/text/Metodicheskierekomendacii288.html
Состояние и перспективы производства и применения керамзита и керамзитобетона в стройкомплексе Горин В.М., Токарева Т.А., Кабанова М.К. России // Строит, материалы. 2005. № 8. С. 26-27.
«Физико-механическое свойства керамической композиции на основе лессовидных суглинков в зависимости от температуры обжига» С.А. Монтаев, Н.Б.Адилова , А.Б. Рахматулина /Ғылым жән Білім ғылыми практикалық журналы, №1 (30) 2013.
.Сатеков Б.С. Табиғи және жасанды құрылыс материалдары мен бұйымдары. 1-ТОМ. М.: Тараз «Сенім»,2007 ж.
Үдербаев С.Н Құрылыс материалдары мен бұйымдары. Алматы: 2006, 169 б.
Попов К.Н. Строительные материалы и изделия: Учебник/ К.Н.Попов, М.Б.Каддо – 2-е изд., испр. и доп. – М.: Высш. шк. , 2005-438с.

__________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Ғылыми жетекші _____________ Монтаев С.А.

жүктеу 0,94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7