Ұйғырлар мен дүнгендердің Жетісуға қоныс аударуы

Ұйғырлар мен дүнгендердің қоныс аударуы азаттық күресіне байланысты.

Ұйғыр, дүнгендер Жетісу өлкесіне қоныс аударуы – 45000 ұйғыр, 5000 дүнген.

Ұйғырлар есебінен ұйымдастырылған болыс саны – 6 ұйғыр болысы.

Әрбір дүнгенге берілген жер көлемі – орта есеппен 3 десятина.

Ұйғыр халқының музыкасы, әні мен биі жөнінде айтқан ғалым – Ш.Уәлиханов.

Ұйғыр халық ауыз әдебиетінің ескерткіші - «Он екі мұқам».

Орыс демократиялық мәдениеті және Ш.Уәлиханов

ХІХғ. ІІжартысында Алтай, Жетісу, Орта Азияға саяхат жасап, зерттеу жүргізген – Семенов-Тянь-Шаньский.

Мейердің «Орынбор ведомствосының қырғыз даласы» еңбегі – Кіші жүз тарихын сипаттауға арналған.

Іле, Жетісуды зерттеп, халық ауыз әдебиеті үлгілерін зерттеп жариялаған – Шығыс зерттеушісі академик Радлов.

Шевченконың қазақ жерінде айдауда болған уақыты – 1847-57жж., оның қазақ, украин халықтарын салыстыра жырлаған өлеңі - «Менің ойларым».

Қазақстан тарихы зерттеуді ғылыми жолға қоюда орыс географиялық қоғамының Орынбордағы, Омбыдағы, Семейдегі бөлімшелері - 1845ж.ашылды.

Ш.Уәлихановтың шын есімі – Мұхамед-Қанапия. (1835-65жж.) .

Шоқан Құсмұрын бекінісінде туған.

Шоқанның сана-сезімінің ерте оянуына әсер еткен – әжесі Айғаным.

1847ж.12жасар Шоқан Омбыдағы Сібір кадет корпусына оқуға түсіп 18 жасында бітірді.

Ол географ Семенов-Тянь-Шаньскиймен бірге болып, 1856ж. Құлжаға барып қайтады.

Шоқанның досы, ғалым, географ - Семенов-Тянь-Шаньский.

Қырғыздың «Манас» жырын зерттеген.

Оны әлемге әйгілі еткен – 1858-59ж. Қашғар саяхаты.

Шоқанның досы орыс жазушысы – Достоевский.

1864ж. Шоқан генерал Черняевтің әскери экспедициясы құрамында Әулиеата бекінісін алудағы әскери қимылдарға қатысады.