Қазақстан республикасының

25 

 

шаруашылық канализациясына төгілуі мүмкін. УВ мәніндегі радионуклидтердің салыстырмалы 

салмағы  артпаған  жағдайда  сұйық  қалдықтарды  су  қоймаларына  (балық  шаруашылығы  су 

қоймаларын ескермегенде) төгуге болады. 

218.  Тоңазытқышта  немесе  тиісті  ерітінділерде  сақтау  қамтамасыз  етілмеген  жағдайда 

құрамында  көп  мөлшерде  органикалық  заттары  бар  РАҚ  (эксперимент  жасауға  арналған 

малдардың мәйіттері және т.б.) ұстау мерзімдері 5 күннен артық сақтамайды. 

219. РАҚ жинауға, сақтауға және тапсыруға жауапты адам ұйым әкімшілігінің бұйрығымен 

тағайындалады. 

Жауапты тұлға жұмыс барысында түзілген РАҚ жоюда жинауға, сақтауға және дайындауға 

жүйелік бақылау және есеп жүргізеді. Көрсетілген мәліметтер РАҚ нормалау құжаттарына 

сәйкес форма бойынша есепке алу журналына енгізіледі. 

220.  ұйым  әкімшілігімен  тағайындалатын  комиссия  жылына  бір  рет  арнайы  ұйыдар  көмуге 

берген, сондай-ақ ұйымдағы РАҚ санына есеп жүргізудің дұрыстығын тексереді. 

221.  радиоактивтік  қалдықтарды  тасымалдауға,  қайта  өңдеуге  және  көмуге  арналған 

талаптар жеке санитариялық қағидалармен реттеледі.  

Иондаушы  сәуле  кӛздерін  есепке  алу  (бұдан  әрі  -  ИСКЕА)  халықтың  санитариялық-

эпидемиологиялық  саулығы  саласындағы  мемлекеттік  орган  ведомствосының  аймақтық 

бӛлімшелерімен жүргізіледі. 

ИСКЕА  пайдалану  мерзімін  ұзартуға  немесе  қолданыстан  шығару  туралы  шешім  комиссия 

техникалық  жүйелер  мен  жабдықтардың,  құрылыс  конструкциялары  мен  маңайындағы 

аумақтардың  радиациялық  және  техникалық  жағдайларын  кешендік  қарағаннан  кейін 

қабылданады.  5  бӛлімнің  талаптары  бойынша  «Радиациялық  объектілерді  істен  шығаруға 

санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» 82 тармақ Сан. Қағида: 

82. Радиациялық объектіні (сәулелеу кӛзін) пайдалану мерзімін ұзарту туралы немесе оны істен 

шығару  туралы  шешім,  сондай-ақ  оны  таңдау  нұсқасы  техникалық  жүйелердің  және 

жабдықтардың,  құрылыс  конструкциясын  және  маңайлық  аумақтардың  радиациялық  және 

техникалық жағдайын кешендік тексергеннен кейін қолданылады. 

Комиссия  құрамына  ИСКЕА  пайдаланатын  ұйымның  әкімшілік  ӛкілдері,  радиациялық 

қауіпсіздік  үшін  мемлекеттік  қадағалаудың  бақылау  органдары,  атом  энергиясын  пайдалану 

саласындағы  ИСКЕА  техникалық  растауды  ұсынуға  лицензиясы  бар  арнайы  ұйымдар,  қажет 

болған жағдайда ИСКЕА дайындаушы ұйымдар ӛкілдері кіреді. 

Комиссия қорытындысында анықталады: 

1) сәулелендіру кӛздерін бұдан әрі пайдалану жағдайлары мен мерзімдері  (пайдалану мерзімін 

анықтау)), немесе 

26 

 

2) уақытша немесе ұзақ уақытқа кӛму. 

Пайдалануға  келмейтін  радионуклидтік  сәуле  кӛздері  және  радиоизотоптық  құралдарды 

кәсіпорында  5  айдан  артық  емес  уақытта  сақтауға  болады.  Осы  кезеңде  пайдаланушы  ұйым 

бұдан  әрі  кӛму  бойынша  іс-шараларды  Сан.Қағидалардың  88  тармағына  сәйкес  орнатылған 

тәртіпте радиоактивтік қалдықтарды кӛму тармағында кӛму бойынша жүзеге асырады: 

88.  Қызмет  мерзімі  аяқталған  радионуклидтік  сәулелену  көздері,  сондай-ақ  пайдалану 

қажеттігі  түскен  және  радиоактивтік  қалдық  ретінде  қаралатын  және  белгіленген 

тәртіпте  ұзақ  мерзімді  сақтау  үшін  арнайы  ұйымдарға  жіберуге  болатын  қалдықтарды 

бұдан әрі пайдалануға болмайды радионуклидтік сәулелену көздері.  

Сәулелену  кӛздерін  пайдалану  мерзімін  ұзарту  мүмкіндігі  туралы  мәселе  құрамында 

ұйым  ӛкілдері  бар  комиссиямен  шешіледі  және  радиациялық  қауіпсіздікті  мемлекеттік 

қадағалауды  бақылайтын  ұйымдармен  шешіледі,  қажеттілік  болғанда  дайындаушы  ұйының 

ӛкілдерімен.  

Комиссия  қорытындысында  сәулелену  кӛздерін  бұдан  әрі  пайдалану  мүмкіндігі  мен 

мерзімі  анықталады.  Кӛздерді  техникалық  растау  атом  қуатын  пайдалану  саласында 

қызметтерді ұсынуға лицензиясы бар арнайы ұйыммен жүргізіледі. 

Пайдалануға болмайтын радионуклидтік кӛздер мен радиоизотоптық  құралдарды (РИҚ) 

кәсіпорында 6 айдан кем уақыт сақтауға болады.  

Сәулелену  кӛздерімен  жұмыс  жасауды  тоқтатқан  кезде  ұйым  әкімшілігі  бұл  туралы 

халықтың  санитариялық-эпидемиологиялық  саулығы  саласындағы  мемлекеттік  орган 

ведомствосын және атомдық қуат саласындағы уәкілеттік органды хабардар етеді. 

Сәулелену  кӛздерін  ұйым  есебінен  алу  тек  оларды  нақты  түрде  басқа  басқа  ұйымға 

тапсырғаннан кейін немесе кӛмуге берілгеннен кейін немесе демонтаж жасағаннан кейін және 

акт  бойынша  тізімнен  шығарғаннан  кейін  алынып  тасталуы  мүмкін  (иондаушы  сәулеленуді 

орнату үшін). Кіріс-шығыс журналына тиісті жазба жасалады. Кіріс-шығыс журналдары ұйымда 

10 жыл аралығында сақталады. 

Ұйым жабылған жағдайда есепте тұрған барлық сәулелену кӛздері басқа ұйымға беріледі 

немесе  радионуклидтік  кӛздер  кӛмуге  беріледі,  ал  иондаушы  сәулеленулерді  таратушы 

қондырғыларға  жабылу  шаралары  басталғанға  дейін  демонтаж  жасалады  және  акт  бойынша 

тізімнен шығарылады. 

Бұл  туралы  ақпарат  халықтың  санитариялық-эпидемиологиялық  саулығы  саласындағы 

мемлекеттік  орган  ведомствосының  аймақтық  бӛлімшелеріне  және  атомдық  қуат  саласындағы 

уәкілеттік органдарға жіберіледі.   

27 

 

69.  Ашық  түрде  пайдалануға  тұтынатын  радионуклидтер  сәулелену  көздерін  есепке  алу  мен 

сақтауға  және  өндірістік  радиациялық  бақылауға  жауапты  тұлғалардың  қатысуымен 

жұмысты  орындаушылармен  жасалатын  ішкі  актілермен  рәсімделеді.  Ұйымның 

радионуклидтік  сәлелену  көздерін  жұмсау  және  тізімнен  шығару  туралы  актілер  осы 

Санитариялық қағиданың 9-қосымшасына сәйкес нысан бойынша ұйым әкімшісімен бекітіледі. 

Радионуклидтерді, ИСКЕА уақытша сақтау және тасымалдау жағдайлары Сан.Қағиданың 70-80 

тармақтарына сәйкес жүргізіледі: 

70.  Жыл  сайын  желтоқсанның  1-нен  30  дейінгі  кезеңде  қйым  басшысымен  тағайындалған 

комиссия 

радиоактивтік 

заттарға, 

радиоизотоптық 

құралдарға, 

аппараттарға, 

қондырғыларға инвентаризация жүргізеді.  

Инвентаризациялық  комиссия  құрамына  есеп,  сақтауға  жауапты  тұлғалар,  сондай-ақ 

әкімшілік және бухгалтерия ӛкілдері кіреді. 

Әкімшіліктің  қарауы  бойынша  сәулелену  кӛздері  бар  ұйымның  әртүрлі  бӛлімшелері 

бойынша бір уақытта инвентаризация жүргізу үшін жұмыс кӛлемі кӛп болған кезде жұмысшы 

инвентаризациялық комиссия құрылады. 

Инвентаризациялық комиссия жүзеге асырады: 

1) 

 сәулелену  көздеріне  ілеспе  құжаттарының  болуын  тексереді  (паспорттар, 

сертификаттар); 

2) 

кіріс-шығыс  журналындағы  сәулелену  көздерінің  сипаттары  жазбаларының 

Іліспе  құжаттарында  көрсетілген  мәліметтерге  сәйкестігін  тексеру 

(паспорттарда, сертификаттарда); 

3) 

пайдалану  (орнату)  және/немесе  сақтау  орындарында  сәулелену  көздерінің 

нақты  болуын  тексеру  және  алынған  мәліметтердің  кіріс  –шығыс 

журналдарында  жазбаларға  және  бухгалтерлік  есеп  мәліметтеріне  сәйкес 

келуін тексеру; 

4) 

бухгалтерлік  есепке  алуды  жүргізудің  дұрыстығын  және  алу,  жұмсау,  тапсыру 

кезінде,  сондай-ақ  жұмыстарды  орындау  барысында  сәулелену  көздерінің 

орнын  ауыстырған  кезде  кіріс-шығыс  журналдардағы  жазбалардың 

дұрыстығын тексеру; 

5) 

сызба  карталарының  РИП  орнатылған  стационардың  қоймасында  (сейфінде) 

орналасқан  радионуклидтік  көздердің  нақты  орналасуына  сәйкес  келуін 

тексеру.  Сәйкессіздіктер  анықталған  жағдайда  сызба  картасына  тиісті 

өзгертулер енгізіледі.  

6) 

Сәулелену  көздеріне  инвентаризация  жасау  қорытындысы  бойынша  комиссия 

барлық  комиссия  мүшелерімен  қол  қойылатын  және  ұйым  басшысымен 

бекітіліп мөрмен куәландырылатын инвентаризациялық актіні ресімдейді. 

7) 

Есептік мәліметтердің нақты сәулелену көздері санына сәйкессіздігі анықталған 

жағдайда немесе оларды ұйымға рұқсат етілген қызметке сәйкес келмейтін 

мақсатта  пайдаланған  жағдайда  әкімшілікпен  қызметтік  зерттеу 

жұмыстары жүргізіледі.