| Капиталдың өлшенген құны.
Тәжірибиде кез-келген коммерциялық ұйым өз қызметін қаржыландырады, сонымен қатар түрлі көздерден инвестициялануын да. Қаржылық ресурстармен байланысты ұйымның қызметің аванспен қамтамасыз еткені үшін төлем ретінде фирма пайыз, дивиденд, сыйақылар төлейді,яғни өзінің экономикалық потенциялын ұстап тұруға арналған кейбір негізделген шығындарға ұшырайды. Жоғарыда көрсетілгендей, әр қаражат көзінің өз құны болады және бұл құн осы көздің шығындарын қамтамасыз ету үшін арналған.
Әртүрлі көздердің құнының мәндері арасында белгілі бір қатынасты дәл көрсетуге болмайды, бірақ белгілі бір шартты бөлгенде келесідей теңсіздіктер тізбесі орын алатындығын айтуға болады:
КjКөрсетілген қатынастар тізбесі теоретикалық мазмұнда ғана толығымен дұрыс бола алады, себебі нақты өмірде кез келген ауытқушылықтар болуы мүмкін. Бұл ауытқушылықтар сыртқы конъектура бойынша да шартталған, компания қызметінің әсерлігіне де байланысты, сонымен қатар ол қаржыландыру көздерін таратуға байланысты процедураларды жүргізу бірынғайлық логикасын түсінуге де көп көмектеседі. Сонымен қатар, кейбір қатынастар теория ұстанымы бойынша толығымен ақталынады. Мысалы, меншікті қаражат көздері заемдық қаражаттар құнынан артық болу керектігі айдан анық, себебі соңғыларын ұстап тұруға арналған қатысты шығындар көбінесе бекітілген және дивидендтермен салыстырғанда бірінші орында төленеді, яғни олар тәуекелділікке төмен табыстылық сәйкес келеді және бұл жағдайда қаражат көзі құнына сандық сәйкес келеді.
Тіпті тұрақты экономикадағы компания қызметіндегі қаржылық жүйесі бірқалыпты болып қалмайды, әсіресе оның құралу этапында. Бірақ та қызмет түрлерінің тұрақталу денгейіне, өндіріс ауқымына, контрагенттермен байланысына байланысты осы бизнес түріне және белгілі-бір компанияға оптималды болатың қаржы көздерін құрылымы біртіндеп қалыптасады.
Неғұрлым қарапайым жағдайда меншікті және заемдық қаражаттардың арасындағы кейбір оптималды қатынас туралы айтуға болады, ал жалпы түрде құрылымды барлық жоғарыдағы көрсетілген көздерді есептеу арқылы бағалауға болады. Шығындардың жалпы сомасы денгейінің осы оптималды құрылымын ұстап тұруға қатысын сипаттайтын көрсеткіш компания қызметіне авансталған капитал құнын білдіреді және капиталдың орташа өлшенген құны деген атауға ие болады (Weighteel Average Cost of Copital ,WAAS). Бұл көрсеткіш кәсіпорында қалыптасқан оның қызметіне салынған капиталының минималды қайтарымы мен оның тұрақтылығын көрсетеді. Бірнеше ескертулер жасауға тура келеді: Біріншіден, WASS есептеуінің мәні , кез-келген көздің құны сияқты, оның қалыптасқан бағалылығында емес, керісінше негізінде қайта тартылған ақша бірлігінің құнын анықтауда болып табылады. Жоғарыда көрсетілгендей, WASS-ның негізгі арналымы капитал салымының бюджеттін құрудағы дисконтталған коэффициент ретінде табылған мәнін қолдануда болып табылады. Бұл жағдайда жаңа қаражаттарды салу туралы әңгіме болғандықтан, қаражат меншік пе, тартылған ба мәні зор емес, анализ үшін болжамды бағалар релевантты болды, сонымен қатар капитал құнына қатысы да солай. Сонда да WASS мәні нақты берілгендер бойынша сарапшы үшін анықталған қызығушылық тудыратындығы сөзсіз, әсіресе қалыптасқан жағдайға байланысты қаражат көздерінің олармен байланысты шығындарды құрылымы қатынасын бағалау позициясына қарай.
Екіншіден, WASS мәні қатысты тұрақты шама болып табылады және оптималды болып саналатын капитал құрылымын көрсетеді. Оптималдылық түсінігі бұл жерде шарттылықпен түсінуге болады, себебі олар көбінесе мәжбүрлік сипатта болады, яғни компания иелері мен басқарушылары көздердің құрылымын өзгертуі мүмкін, бірақ белгілі бір объективті жағдайларға байланысты ол мүмкін емес болып қалады. Егер де қалыптасқан құрылым ұстаным бойынша қанағаттанарлықтай болса, ережеге сәйкес дәл сол салмақ, яғни инвестициялық қызметті қаржыландыру үшін жаңа қаражаттарды тарту барысына үнемденуі керек.
Үшіншіден, салмақты тандаудан 2 түрі бар:
1) салмақ құраушы капиталдың нарықтық бағалануынан алынады.
2) баланстық бағалаудан алынады. Тереңірек бұл аспект төменде көрсетіледі .
Төртіншіден, WASS есептеудің дәлдігі жеке көздердің капиталының құнының мәні қаншалықты ұқыпты есептелгендігіне тәуелді болады. Ешқандай болжамдық бағалау бағаланған өлшемді абсолютті нақтылықпен көрсетпейтіндіктен WASS есептеудің соңғы қортындысында қолданылатың берілген модель ең тиімді емес, сонда да оларды аналитикалық мақсаттарда қолдануға болады. WASS қозғалысына және оның қолайлы мәніне келетің болсақ, оған бұған байланысты біркелкі тұжырымдар болуы мүмкін емес, тек қана дауыссыз болып саналатың, ол басқа да бірдей шарттар иесінде WASS түсінілетің фирма құндылығының өсуіне алып келеді.
Бесіншіден, 13.8 формуласынан көрсетеміз ол WASS есептеудің дұрыстығы формуланың ішіне бөлімдердің бір-біріне қарама-қарсы түрде қою жатады. Кейбір көздерінің құны салық салудан кейінгі және де оған дейін есептелген салыстырмалыққа қалай жету керектігін анықтап алу қажет. Көрнекілік үшін келесідей гипотезалық жағдайды қарастыруға болады.
Достарыңызбен бөлісу: |
