Ќазаќстан республикасыныњ білім жєне ѓылым министірлігі

1. 
   Глоссарий
   
2. 
   Дәрістер
   
3. 
   Практикалық сабақтар
   
4. 
   Студенттердің өздік жұмысы
   

Адамгшершілік сезімдер -адамның өз-өзін бекітудің, оның ішкі дүниедегі байлықты, жан-жақты дамуын анықтаудың тәсілі болып саналады. Әрбір адамда мораль сезімдерінің қалыптасуы мораль тәрбиелеудің маңызды міндетті болып саналады.

Жақсылық -ұғымында адамдар өзінің мораль, құштауды талап ететін және қоғамда мораль нормаларға жауап беретін көріністерін білдіреді.

Зұлымдық -этиканың санаты. Өзінің мазмұны бойынша игілік пен жақсылыққа қарама-қарсы тұрады.

Ұят -адамдардың қатынас саласын қамтитын күрделі этикалық санаттарының бірі ар-ұят болып табылады.

Ар мен намыс -кәсіби этиканың жоғарғы санаттары. Олардың мазмұны адамның өз-өзіне және қоғамның оған деген қатынасын ашады.

Кәсіби ар -ұжымның және тығыздылықтың ізгілік негізі. Біз кәсіби ардың негізгі компоненттерін бөлуге болады.

Жауапкершілік -жеке тұлғаның мораль талаптарын орындау тұрғысында сипаттайтын, оның мораль қызметінің ізгілік борышына сәйкестігін тұлғаның мүмкіншілік тұрғысынан сипаттайтын этика категориясы.

Борыш -этиканың негізгі санаттарының бірі. Борыштың мораль бағасың тұлғаның қоғамға немесе басқа адамдарға деген қатынасы бойынша мендетті ретінде анықтауға болады. Адам әрқашан да қоршаған адамдарға, жанұяға, ұжымға, қоғамға «қарыз» болады. Борыш – адамның қоршаған әлеуметтік айналадан тәуелділігі.

Ерік -тіленетін нәтижеге жетуге бағытталған, тәртіп актісінің саналы реттеуінің психикалық процессі, яғни жеке тұлғаның өз әрекеті мен құқықтарының саналы реттелуі, мақсатқа жету кезіндегі қйыншылықтарды жеңе алу.

Ізгілік жауапкершілігі -деп өз қызметінің нәтижелерін терең көру қабілеттілігі мен ұжым және қоғамның мүддесіне сәйкес әрекет етуді түсіну керек.

Жауапкершілік-тұлға қызметінің борыш талабымен сәйкестігі. Ізгілік жауапкершілігінің пайда болу «механизмін» зерттесек, ол былай болады: мүмкін болатын нәтижені саналы түрде түсіну және қылықтардың кезектілегі; дәл осылай әрекет ету қажеттілегін түсіну, шешімді жүзеге асыру бойынша ізгілікті ерікті жағдай. Дұрыс шешімді қабылдап, оны жүзеге асыра алу қабілетті – ізгілік жауапкершілігінің айнасы.

Абырой -бұл этика санаты, адамның өзіне деген ерекше моральдік қарым қатынасты білдіреді, яғни қоғамнан, қоршаға ортадан, адамды тұлға ретінде қабылдауға негіз болады.

Намыс -этиканың дәрежесі ретінде адамның өзіне деген моральдік қарым-қатынасы, әсіресе адамдардың еңбектері моральдік құндылықтармен байланыста болғанда.

Гуманизм -адамның жоғарғы құндылықтарды тануы.

Альтуризм -адамзатқа, қоғамға, мемлекетке пайда табу мақсатынсыз қызмет ету, көмекті қажет ететін әрбір адамға қайырымдылықпен көмек көрсетуге дайын болуы.

Коллективизм -+жалпы игілікке саналы түрде қол жеткізуге ықпал ету, жекешелеуден бас тарту-жеке тұлғаның қоғамға қарсы тұруы.

Эгоизм -өз мүддесін көпшіліктің мүддесінен басым қоюы.

1.Этика (грек тілінен аударғанда -әдет ғұрып.ETHIKE) –сөзінен шыққан. Этика мына салалармен байланысты;

1. Ғылым, моральдық зертеу, этикалық система және логикалық структура түсінгін моральдық феномендік түсіндіру болып табылады.

2. Арнайы қоршаған ортада немесе кәсіптік топта қабылданған; актау принципі және тәртіптік нормасы (мысалы. Құқықтық этика). Заңгердің мамандырылған этикасы оқу пәнінде жалпы моральдық норманы қолдану ретінде табылады.

Тәртіптің тұп нұсқасын түсінуге және жекелер көрсету, ол басты негіз болып табылады, қылмыстық және азаматтық іс- жүргізулерде моральдық тәртіп ерекше роль атқарады, себебі іс –жүргізуде ол тікелей мәдеиеттілікті қамтамасыз етеді, соттық тексерулерде осының барлығын ескереді, заңгердңі моральдық шешмімі тиянақты шешім болып табылады. Категориялық этиканың жалпы түсінгі ол заңгер маманның этикасы қажеттілікті және білімнің практикалықұ жүйесін қадағалайды және басқада облыстардың заң заңгерлік тәртіптілігін қадағалайды. Мысалы қылмыстық құқық процесінде өзіндік тарихи іс жүргізуде сітн мазмұынын тексеріледі, соттың тұп-нұсқалы қортындысы ерекше үкім істің мазмұыны тексеріледі, соттың тұп нұсқалы қортындысы ерекш үкім болып табылады.Істің қалай жүргізгені туралы өз көз қарасын білдірген заңгерге ешқандай моральдық заңға қайшы келмейді. Мамандардың этикалық білім міндетті түрде жоғарғы білімді қажет,себебі қылмыстық құқық процесте, азаматтық құқық процесте, криминалистикада , криминалогияда, тарихи құқықта және мемлекеттік конституцияда, еңбек жүргізілу құқығында жауаптылықты сезінеді.

Заңгердің ортақ біліктілігі барлық облыста тең құқылы. өмірде заңгерлердіңғ өзіндік тәртіптілігі және адамгершлігі бағаланады және де басқа да мамандар мен өзіндік көз қарастарын бір біріне түсіндіріледі және курста жүргізіледі, конституциялық құқықта, философияда теориялық құқығы, тарихи саяси әдістемелік облыстарда міндетті түрде үлгеріледі ақ ойыдың болуы қажет.

2.Этика ар-ұят әр түрлі көрінстерде шатасқан түрінде көрінетін феномен.Этикалық әденбиеттерде бұл сұрақтарға әртүрлі жауап береді.Сенеканың пірінше, өз этикаылқ қасиеттермізге орай біздің қылықтармызды сынайтын немесе қоғайтын ішкі дауыс ар ұяттты білдіреді. Сократ философиясы оны өзіндік сақтанумен байланыстырады. Діни философияда ар-ұят құдайдың адамға жіберген ақыл ойының заңдылығы.Фихтеніні айтуынша, ар ұят адамдардың қоғамдқы жағдайына байлыансыт емес, ол ішік Менін дауысы және моральдың нағыз беделі болып табылады. К. МАркс бойынша ол ішікі қарай бағытталған ашу ыза. Ж.П. Сартр ар-ұят адамға қоғам тарапынан қойылатын сыртқы талаптар мен тыйымдарға қарсы тұратын ішікі тұлғалық әрекеттің аралы деп жариялайды.

Ар-ұят адамгершілік сананың моральдық-психологиялық тетігі ретінде қоғамдағы моральдың императивті, байлануыстырушы күшіне ұқсас . Ол қоғамдық қатынастарда, мәдениетте, әлеуметтік субьектілер әрекеті мен өмір сүру тәртібінде обьективтік бекітілген адамгершілік құндылықтардың белңглі бір жүйесін рухани ішкі әлемінде қорғайды.

1.Борыш катеогриясы-этикадағы маңызды категориялардың бірі. Ал кәсіби этикадағы алатын орны тіпті ерекше. Мораль саласын жеткілікті негізбен міндеттліктер саласы деп те атайды: қайырымды бол, адал, әділ бол. Борышта ьасқа категорияларға қарағанда міндетті себепті жақ әлдеқайда жоғары дамыған. Ол тек идеяға нақты анықтама беріп қоймайды, сонымен қатар, оған бұйрықты сипат береді: шақырады,талап етеді, онңы жүзеге асуын қалайды. Борышты адам болу –онңы мәнін талаптарын білу ғана емес, осы талаптарды тәжірбиеде сақтауда.

Борыш категорясы кең қолдауды тапқан сала болып ежелден бері әскери жәнен құқық қорғау қызметтері саналады.Осы саларда шынайы да, жалған да борыш адамдараға әсер етуші негізігі күш ретінде қолданылып келген және әлі де қооданылуда. Сол себепті де, мансапқорлықы мақсаттарға жетуде осы категорияны пайдалану жиі кездесіп жатады.Мұндай борыш шынайы ма, жалған ба-оныанықтау өте қиын.

Құқық қорғау органдарының қызметкерінің кәсіби борышы қоғамдық құрамдас бөлігі бола тұра, өзінің обьективтік және субьективтік көрінісі бойынша адамгершілік сипатқа ие, Борыштың обьективтік мазмұнына моральдық құндылығы оның ең жоғарғы және әділ міндетті шешуге бағытталуымен тығызз байлансыты. Бұл міндетті-тұлғаның құқытары мен бостандықтарын қорғау, өз мемлкетінің қауіпсіздігін қамтамсыз етуге құқықтық тәртіпті нығайтуға . Алайда, әскери борыштың шынайы мүмкіндікьері субьектитвік адамгершлікі қатынаспен толықтырлығанда ғана айқын көрінеді. Себебі, адам қоғамдық міндеттерід өзінің жеке міндетттеріндей қабылдап, сезінгенде ғана, өз қызметіне бар жан тәнімен берілгенде ғана борыш туралы сөз қозғауға болады.

2.Құқық қорғау орнадары қызметкерінің борышы- тұлғаны қоғамды және мемлекетті қорғаудың обьектитвтік қажетіктерінен туындайтын, мемлекетік –құққытық талапптармен және адамгершілік ішкі сезімдерімен толықтыралатын ерекше міндет.

Негізігі тілек пен борыштың сәйкес келуі адамгершілік үшін ерекше бір мәселе. Борыш пен тілектің обьективтік талаптарының сәйкес келуін түрлі ғалымдар түрлінше түсіндіреді. Кейбір ғалымдардың ойынша міндетті нәрсе мен қалаулы нәрсенін арасында ешқандай қарам қайшылықтар жоқ.Алайда, кез келген адам эмпирикалық жол ароқылы басқашаш қортындыға келе алады. .Әриние қоғамдық міндетіллік өзіндік талап ретінде түсіну міндетттілкпен қалаушлықтың арасын біршама қысқартады. Мүндай жақындастыққа күмән жоқ, бірақ ешқашан абсолюттік сипатқа ие бола алмайды.

Құқық қорғау органдары қызметін ұйымдастырудың ерекшелігіне қарай олардағы адамгершілік қатынастар азаматтық өмірдің басқа салаларына қарағанда құқықтық нормалармен әлдекайда жан-жақты реттелген. Сол сбепті де, борыш тілек емес, ол ең алдымен мемлекет пен қоғамның талабы және бұл талаптытың орныдаулын міндетті сипатқа ие.Борыштың адамгершліік мазмұны заң күшіне ие құқықтық талаптармен біріктіреледі. Борыштың адамгершілік сезімі мен көптеген жоғарғы қасиеттерге жетеді. Олар саналы ынта, қайрат, абырой, қоғамдық міндеттерге деген белсенді қасиет.

Кәсіби борышты тікелей көрсететні және бекітетін қатныстардың барлығы адамгершлікі құқықтық беделге ие.Моральдық нормаларды бұзу көп жағдайда заң нормаларын бұзуды да білдіреді. Антта, жарғыларда нұсқауларда көрініс табатын заңды рәсімделген борыш талаптарынада моральдық бағалау мен құқықтық норма бірдей орын алған,кәсәби борыш саласында моральдық күші жоқ заңды талаптар болмай»тыны секелді құқықтық белсенділігі жоқ адамгершілік нормалары да болмайды.

Алайда, құқық қорғау органдарында қызметңін ретйтін құқықтқ актілерді қоғамдық талаптардың бұл екі өзара әсері әлдеқайда тығыз әрі тереңірек .Құқықтық және адамгершілік нормалар ұйымдастырушлық, нақтылық пен тәртіптің жоғарғы деңгейін қамтамасыз етеді. Кәсіби борыш белсенді күшке ие, ол қызметкердің істері мен ойларын жұмысты нақты және мерзімінде орындауға, барлық күшін қойылған мақсаттарғва жетуге бағытталған ұмтылыспен толықтырады.

Кәсәби борышта құқықтық және адамгершілік талаптарды нақты бөліп қарастыруға болмайды. Борыштың құқықтық жағынан ерекше қасиеті болып табылатын жоғарғы бақылауды болуы, әкімшлікі санкцияны қолдану иүмкіндігі және ережелерді орындамаудағы жазалаудың оырн алуды табылады.

Өзін өзі бақылау сұрақтары:

1.Этиканың құқық қорғау қызметінде маңызы

2.Этика категориялары
Тақырып 4. Мораль. Мораль функциялары, оның құрылымы және элементтері.

Жоспар:

1.Мораль түсінгі және мәні

2.Мораль функциялары

1 .Моральдың түсмнгі және мәні .Мораль элементерінің құырылысынң негізіг элементтері.Моральдың функциялары. Моральдық нормалардың түснігі және белгілері және олардың иерархиясы. Морльдық қызмет.Моральдық сана.

Құқық қорғау органдарында жұмыс жасайтын қызметкерлердің моральық принциптері.Құқықтық мемлекетің дамуындағы моральыдқ ролі

Моральдiк этикаға жалпы түсiнiктеме. Системалық тәртiптiлiктiң пәннiң түсiнiгi. Моральдiк түсiнiктiн шықан әсерi. Моральдiк ойдың түсiнiгi. Моральдiк қарым-қатынас. Ортақ тiлде әнгiмелесiуi.

Моральдiк структура. Моральдiк норма. Моральдiк принцип. Ортақ идеалы. Моральдiк құқықтың iс-әрекетшiлiгiнiң қарым-катынасының жалпы ерекшелiгi. Моральдiк системалық фактордың құқықтық көрсеткiшi. Этикалық моральдiн бiлiмi. Жалпы этикалық категорияның мазмұны. Курстық қарым-катынас «Жоғары бiлiмдi заңгердiң этикасы» және басқа да заңгердiң тәртiптiлiгi. Жоғары бiлiмдi заңгердiң жалпы мiнездiлiгiнiң түсiнiгi.

1. 
   Табиғи құқық және мораль
   
2. 
   Мораль және ар ұят
   

Жолдағы табынатын негізгі құндылықтардың қатраына ізденіспен өз мақсатына жетуді жатқызуға болады.Жол бұл әртүрлі әлемдерді байланыстыратын және жаңа әлемдердің қайнар көзі болып табылады. Ерекше тәжірбие.

Табиғи құқықтың ескермейтінін ескерген жөнОлар заңдылық мәртебесін иелене отырып, жартылай мемлекеттің құқыққа еніп кетеді, жартылай мораль құқық құндылықтар саласында қалып қояды, сөйтіп қоғамның жекелеген салаларында өмір сүре береді, жартылай өзгертілген күйде сақталып қалады.

2. Ар –ұят өмірдің әр түрлі көріністерінде шатасқан түрінде көрінетін феномен. Ар –ұят түрлері мазмұнын айырмашылықтары бар ма? Тарихтың бүкіл өн бойында қарама – қайшы қондылырғыларды ұстанатын адамдар өз « ар – ұятымыз бойынша» әрекет еттік деп есептеді: Конфуций мен Сократ, Заратуштра мен Платон, Иса мен Мұхаммед адамдарды руханилыққа, ар – ұят пен ар – ождан үніне құлап түруге шақырса, инквизиторлар мен ксенофобтар, басқыншылар мен тирандар, фашизм мен большивизм фанатиктер де өз ар – ұяттары бойынша әрекет еттік деп санады.

Этикалық әдебиеттер бұл сұрақтарға әр түрлі жауап береді. Сенеканың пікірінше, өз этикалық қасеттерімізге орай біздің қылықтарымызды сынайтын немесе қорғайтын ішкі дауыс ар – ұятты білдіреді. Стоиктік философия оны өзіндік сақтанумен ( адамның өз - өзіне қамқорлығымен ) байланыстырады. Діни философияда ар – ұят құдайдың адамға жіберген ақыл – ойының заңдылығы. Фихтенің айтуынша, ар – ұят адамдардың қоғамдық жағдайыншабайланысты емес, ол ішкі « Менің » дауысы және моральдың нағыз беделі болып табылады. К. Маркс бойынша ол ішке қарай бағытталған ауызша. Ж. П. Сартр ар – ұятты адамға қоғам тарапынан қойылатын сыртқы талаптар мен тыйымдарға қарсы тұратын ішкі тұлғалық әрекеттің аралы деп жариялайды.

Ар – ұят адамгершілік сананың моральдық – психологиялық тетігі ретінде қоғамдағы моральдың императивті ( бұйрықты ), байланыстырушы күшіне ұқсас. Ол қоғамдық қатынастарда, мәдениетте, әлеуметтік субъектілер әрекеті мен өмір сүру тәртібінде объективті бекітілген адамгершілік құндылықтардың белгілібір жүйесін тұлғаның рухани ішкі әлемінде қорғайды. Ар – ұяттың адамгершілік – психологиялық ерекшелігі, адамның психикалық өмірінің ең алуан түрлі элементтерін органикалық тұрғыда өз құрамына біріктіретін бүтіндей механизм ретінде көрінуімен сипатталады. Ол барлық психика қабаттарының өзара әрекеті нәтижесінде қалыптасады: рационалдылықтың, интуитивтіліктің, ойлаудың салқын есебі ғана емес, өмірлік тәжірибе бейнеленетін субъективизімдер даналығына, моральдық интуицияға сүйенеді.

Ар – ұяттың өзгешелігі қатарына оның тылсылымдылығы, бүркемеленуі және таңдамалылығы жатады. Ар – ұят – бүкіл ішкі

монолог, кейде онда диалог, тіпті көп дауысты дискуссия да жүзеге асып жатады. Латыш даналығы былай дейді: « Ар – ұят дегенің мыңдаған куәгерлер ». « Адам бойында мәңгі оппонент пен мәңгі қорғаушы рухқа ұйқы бермей пікір таласып жатады. Адамдағы мәңгі төреші қоғамдық пікірден жасырын жатқан нәрселерді көріп, ойлап және сезіп отырады ». ( А. Милтс. Совесть. – « Этическая мысль ». М 1999 274 – 275 беттер ).

Күнделікті өмірде ар – ұят сезімі адам қылығы әдеттегі және « автоматтандырылған » үлгідегі шеңберінен шығып кеткен кезде қосылатын өзіндік адамгершілік компас рөлін атқарады. Әрине, ар – ұят барлығын қамтитындай құдіретті емес. Адамгершілік компромисс жағдайында немесе адамгершілікке жатпайтын сарындар басым болған жағдайында еркін таңдау мүмкіндігі бар кезде ар – ұят өз бойына өзге текті сіңіріп, өзін - өзі теріске шығару үрдісін қабылдайды. Ар – ұяттың өзін - өзі мүжуі, әдетте, бастапқыда адамгершілікке жатпайтын қылықты сезінумен сипатталады, уақыт өте келе тұлғаның өзі жасықтанып, адамгершілік атрофия жолымен жүреді және өз қылығын моральдық реттеу шеңберінен сырт қалады.

Ар – ұят адамның ішкі даусы, « қайырылымдықты іштей анықтау үрдісі » ( Гегель ) болғанымен, ол жан – жағын аңғаруы тиіс. Мынандай қайшылық болуы мүмкін: моральға жатпайтын қылық білместікпен сипатталатын адамгершілік максимализм күшімен таңдалуы мүмкін. Ақиқат пен жоғары адамгершілік талаптар үйлесімділігінің өзі де « ар – ұятқа сай қылықты » еркін талдауға кепіл бола алмайды. Еркіндік пен демократия жойылып, сыбайлас және бюрократтық күштер үстемдігі жағдайында индивид міндетті түрде қуыршақ рөлінде көрінеді. Мәдени аномалия, қоғамның маргиналдануы мен люмпенденуі жағдайында оның мүшелерінің ар – ұяты ұйқыға кеткен тәрізді болады... Ар – ұятсыз билік – бұл өзін -өзі жоятын билік. Ал оның леструктивті табиғаты адамдарға шексіз зиянын тигізеді. Тирандар мен баскесерлердің ең тиімді ақталуы – « заманның қаталдылығына » сілтеме жасау. Қандай да бір «эталондық топтық » үлгілері деңгейіне дейін моральды төмендету ар –ұятты бар адамдармен қудалаумен тікелей байланысты. Жалған жүйеде адал адам аномалия тәрізді көрінеді. Тоталитарлық және сыбайлас қоғамдағы нақты практика мұның мысалдарына толы. Жалпы « қолдаймыз » жағдайы ар – ұятқа аномалиялық құбылыс ретінде төзбейді. Айуандық, садизм, демагогия, егер осылардың көмегімен қара бас мүдделеріне септігі тиіп жатса, қайсыбіреулерді қуантады. Сонымен қатар өзгелердің адал және бақытты өмірі қызғаныш пен көре алмаушылық туғызуы мүмкін. Көптеген « тарихи қайраткерлер » мен « халықтар өкілдері » қоғамдық пікірді бағындыру арқылы сөздеріне қолайлы моральды қалыптастыруға ұмтылады. Көбіне бұл мораль « көсемдік » үлгілері мен утилитарлық мақсаттарға қызмет ететін есепке құрылған мораль. Олар үшін ең бастысы – имансыздықтың жалпы фонында оңай қол жеткізуге болатын жақсы көріну және мақтау есту.

Посттотарлитарлық қоғамдағы адамгершілік ахуалды талдау үшін Э. Фромның авторитарлы және гуманистік ар – ұят туралы ілімі өзекті болып табылады. Оның анықтауынша, авторитарлық ар – ұят – бұл сыртқы беделдің, ата – ана мемлекет беделінің немесе қандай да бір мәдениеттегі бедел болатының дауысы. Бұл жерде ар – ұят туралы айтудың өзі қиын; мұндай қылық сәт талабына жай ғана сәйкес келеді, жазалану қорқынышымен және марапатталу үмітімен реттеледі. Әрқашан белгілі бір авторитеттер тегеурініне, оларды жазалауға, марапаттауға деген нақты немесе жалған мүмкіншілігіне тәуелді болады. Көбінде жұрт бойында ар – ұяттан туындайтын, өздері кінәлілік сезімі ретінде қабылдайтын көңіл – күйлер авторитет алдындағы қорқыныштан өзге ештеңе емес. Ең маңыздысы, авторитарлық ар – ұят қағидалары адамның өз құндылықтық пікірлеріменанықталмайды, авторитеттер бұйрықтары мен тыйымдары арқылы анықталады.
Өзін өзі бақылау сұрақтары:

1.Мораль және құқық

2.Мораль және ар ұят
Тақырып 6. Құқық қорғау органдарының жеке мамандықтар қызметінің ізгілкті –этикалық негіздері.

Жоспар:

1Құқық қорғау органдары қызметкерінің ізіглік негіздері. Адвокат, заңгер прокутратура, сот қызметкерінің этикасы

1.Мамандардың этикасi ол ортақ мiнездемелiк түсiнiк. Мамандардың этикасынның түрi және түсiнiгi. Жоғарғы маман заңгердiң көз қарасынның түсiнiгi.

Соттың этиканың түсiнiгi және ерекшелiгi. Мамандардың мiндет темелiгi. Моральдiк бағанның объективтiк мазмұнын мiндеттемелiгi. Моральдiк мазмұнның ортақ тәртiптiлiгi және iс-әрекеттiлiгi.

Жалпы мемлекеттiк ортақ мәселесi ол жүйе. Заңгердiң жалпы түсiнiгi ол моральдiк сайлау. Моральдiк сайлаудың мазмұны және структурасы. Ортақ конфликт. Моральдiк жауапкершiлiк. Заңгердiң ортақ сапалығы.

Iс –жүргiзудегi жалпы қажеттiлiк ол мiндеттiлiк болып табылады. Маманның жалпы iс-жүргiзуi мен көз қарасы ол ортақ аспект болып табылады. Жеке iс-жүргiзудегi мiндеттемелiгi ол жеткiлiктi жауапкершiлiк болып табылады. Жалпы этикалық iс-жүргiзуде жеңiлдiктер мiндеттi түрде қарастырады. Этикалық мiнездеме процессте дұрыстығын қайталандырады. Iс-жүргiзуде тұлғанық, тұп-нұсқасының уақытша бостандығын қарастырады. Iс – жүргiзуде қарым-қатынас ортақ нормалы және құқылы түрде болу керек. Iс-жүргiзуде дұрыстықтың аз болуына моральдiк көз-қарас қажет тiлiктi қанағат етедi.

Iс-жүргiзушi процесс кезiнде барлық мәлiметпен таныстырады. Iс –жүргiзушi моральдiн түсiндiрмелердiң сайлау болып табылады.

Әдiлеттi соттың қалпына келтiру қазидалары.

1.Сот алдында әдiлеттiлiкке жеткiзу. Сот билiгi дұрыс тапсырмаларды қажет етуi. Сот отырысындағы мәдениеттiлiктiн қалпына келтiрiлуi. Сот процессiнде сот төоағасы үлкен қызмет атқарады.

Процессте сот билеушiсi бiрiңғай iсте тұлғалармен, басқа да тұлғалар мен қарым-қатынас жасайды. Сот процессiнде этика сұрақтары жалпылама және басқа тұлғалармен ескерiледi.

2. Соттың басқа да шешiмдерiмен үкiмнiн мазмұны әр қилы болады. Заң мен моральдiктiн қажеттiлiктерi заң үкiмiмен байланысты. Соттың қаталдығы этикалық соттың кодексi.

Этиканың жалпы принципi процессте

Прокурор процесс кезiнде мемлекеттiн сенiмдi тұлға болып келедi. Сот алқасынның бiлiктi көрсеткiшi. Этикалық мiнездiн принципi процессте тендiлiктi қадағалайды. Прокурордың этикалық бiлiтiлiгi. Процесс кезiнде адвокат өз қорғауындағы және де басқа да тұлғалармен жұмыс жасайды. Адвокаттың құпия адвокат процесс кезiнде бiрiңғай жауапкершiлiктi қадағалайды. Адвокаттың қорғаныш сөзi этикаға жүктеледi.

Өзін-өзі бақылау сұрақтары: