-тапсырма.Мәтінді оқып, құжат құрылымымен танысыңыз

1-тапсырма.Мәтінді оқып, құжат құрылымымен танысыңыз.

Бұйрық кәсіпорынның басқару құжаттарының ішіндегі ең маңызды әрі көп тараған түрі болып табылады. Бұйрық – қандай да бір міндетті (өндірістік немесе кәсіпорын қызметкерлеріне байланысты) шешу үшін кәсіпорын басшысы шығаратын нормативтік құжат. Бұйрық мекеменің немесе оның құрылымдық бөлімшелерінің құрылу, таратылу, қайта ұйымдастырылу; оларға өзгеріс енгізу мақсатында ережелерді, нұсқаулықтарды, қағидаларды бекіту; кәсіпорынның жұмысын ұйымдастыру, қаржыландыру, жоспарлау, есеп беру, жабдықтау, өнімдерді сату және басқа да өндірістік мәселелер бойынша шығарылады. Бұйрық шығару арқылы басшы қызметкерлердің алдына негізгі міндеттерді қояды, түбегейлі мәселелерді шешу жолдарын көрсетеді. Бұйрық – кәсіпорынның барлық қызметкерлері үшін міндетті.

Мазмұны жағынан бұйрықтар 2 түрге бөлінеді: негізгі қызмет бойынша және жеке қызметкерлер құрамы бойынша бұйрықтар.

Бұйрықты дайындау

1. 
   мәселенің мәнін зерделеу;
   
2. 
   қажетті мәліметтерді жинау;
   
3. 
   бұйрықтың жобасын дайындау;
   
4. 
   жобаны келісу;
   
5. 
   басшының қол қоюы.
   

«Бұйырамын» сөзі бас әріппен жазылады. Негізгі қызмет жөніндегі бұйрық негізі, әдетте, «байланысты», «... жүзеге асыруда», «жақсарту мақсатында», «орындау мақсатында», «жетілдіру мақсатында»,

«үшін», «сәйкес» деген сияқты тұжырым-даулармен басталады.

Барлық бұйрықтардың мәтінінде етістік бұйрық райдың 3 жағында жазылады.

Мысалы: жүргізілетін болсын, тыйым салынсын, қабылдансын, босатылсын, белгіленсін, жүктелсін, тағайындалсын, ауыстырылсын, қарастырылсын және т.б.

Сонымен қатар жеке құрам бойынша бұйрықтарда оның себептері көрсетіледі.

• 
  Басқа жұмысқа ауысуына
  
• 
  ресми сапарға кетуіне
  
• 
  зейнеткерлікке шығуына
  
• 
  келісімшарт мерзімінің аяқталуына
  
• 
  бала күтімі үшін демалыс алуына
  
• 
  еңбек тәртібін ұдайы бұза бергендігіне
  
• 
  себепсіз жұмыстан қалуына
  
• 
  айрықша жұмыс жағдайлары үшін
  
• 
  өз өтініші бойынша
  

І жақ. Мен орында – йын, тағайындал – айын, төле – йін, көр – ейін

ІІ жақ. Сен орында, тағайындал, төле, көр

Сіз орында – ңыз, тағайындал – ыңыз, төле – ңіз, көр – іңіз

ІІІ жақ. Ол орында – сын, тағайындал – сын, төле – сін, көр – сін
Көпше

І жақ. Біз орында – йық, тағайындал – айық, төле – йік, көр – ейік

ІІ жақ. Сендер орында – ңдар, тағайындал – ыңдар, төле – ңдер, көр – іңдер

Сіздер орында – ңыздар, тағайындал – ыңыздар, төле – ңіздер, көр – іңіздер

ІІІ жақ. Олар орында – сын, тағайындал – сын, төле – сін, көр – сін

қайта ұйымдастырылу – реорганизация

таратылу-ликвидация

нұсқаулық-инструкция

қаржыландыру-финансирование

жабдықтау-снабжать

өндіріс-производство

қажетті мәліметтерді жинау – сбор необ-ходимых сведений

зерделеу – изучение

қатаң сөгіс жариялау – объявить строгий выговор

алғыс білдіру – объявить благодарность

бір базалық еңбекақы көлемінде – в размере одного базового оклада

мадақтау қағазымен марапаттау- наградить почетной грамотой

штаттық кестеге сәйкес – согласно штатному расписанию

бұйрық – приказ

кәсіпорын – предприятие

басқару құжаттары – распорядительные документы

ең маңызды – наиболее важный

көп тараған – распространенный

түр – вид

болып табылады – является

қандай да бір – каких-либо

міндет – задача

өндіріс – производство

шешу үшін – для решения

кәсіпорын басшысы – глава предприятия

құжат – документ

мекеме – учреждение

құрылымдық бөлімше – структурная часть

құрылу – создание

таратылу – ликвидация

қайта ұйымдастырылу – реорганизация

өзгеріс – изменение

енгізу – внести

ереже – положение

нұсқаулық – инструкция

бекіту – утвердить

қаржыландыру – финансировать

жоспарлау – планировать

жабдықтау – снабжать

жеке құрам – личный состав

негізгі қызмет бойынша – по основной деятельности

Қостанай облысының салық комитеті
2-тапсырма. Бұйрық үлгісімен танысыңыз.
Бұйрық үлгісі
БҰЙРЫҚ

14.12. 2007. № 159 ж/қ

Қостанай қаласы

Жұмысқа қабылдау туралы

1. 
   2007 жылдың 28 қарашасындағы № 736 келісім-шарт бойынша бас бухгалтер қызметіне азаматша Байділдаева Қаракөз Мәсімбайқызы тағайындалсын.
   
2. 
   2010 жылдың 29 қарашасына дейін белгіленген келісім-шартты орындауды қамтамасыз ету мақсатында бас бухгалтер мына жобаларды жүзеге асырсын:
   

• 
  бөлімшелерді, қызметтерді, лауазымды тұлғаларды және басқа да қызметкерлерді олардың келісім-шарттарымен таныстыруды көздеген басшының өкімін;
  
• 
  бас бухгалтердің келісім-шартта белгіленген құқықтары мен міндеттерін, сонымен бірге келісім-шарттың басқа да талаптарының орындалуын қамтамасыз ететін бастықтың бұйрығын дайындасын.
  

1. 
   Бұйрық деп қандай құжатты айтамыз?
   
2. 
   Мазмұнына қарай бұйрықтар қалай бөлінеді?
   
3. 
   Бұйрық қандай мәселерге қатысты шығарылады?
   
4. 
   Жеке құрам бойынша қандай бұйрықтар шығарылады?
   

1. 
   1 Ақпарат бөлімінің бас маманы Болатова Әлияның бала күтіміне байланысты 3 жылға демалыс алуына байланысты штаттағы көрсетілген қызмет орнына Мақсатқызы Динара уақытша қабылдансын. Айлық еңбекақысы штат кестесі бойынша белгіленсін.
   

Д.Мақсатқызының өтініші

2. 
   Еңбек тәртібін ұдайы бұза бергендігіне байланысты қаржы бөлімінің қызметкері М. Болатовқа кәсіподақ комитетінің келісімімен ескерту жариялансын.
   

Е. Дәулетовтің баяндау хаты

3. 
   Құқық бөлімінің бастығы Абай Мақсатұлы Қазақстан Республикасы ЕТЗК-нің тиісті бабына сәйкес зейнеткерлік жасына келуіне байланысты өз өтініші бойынша жұмыстан босатылсын.
   

А. Мақсатұлының өтініші

4. 
   Омарова Әлия Маратқызы ЖШС-тің қаржылық реттеу бөліміне 2 ай сынау мерзімі белгіленіп штаттық кестеге сәйкес жалақы көлемінде жетекші маман қызметіне 2007 жылғы 20 мамырдан бастап қабылдансын.
   

5. 
   Ә.Болатоваға отбасы жағдайына байла-нысты 2007 жылғы 20.04-10.05 аралығында кезектен тыс демалыс берілсін.
   

6. 
   «Қостанай» шағын кәсіпорнының директоры А.А.Болатовтың Алматы қаласына іссапарға баруына байланысты кәсіпорын директорының қызметін уақытша атқару 2007 жылғы мамырдың 20-сынан маусымның 15-сіне дейін директордың орынбасары А.Мақсатовқа жүктелсін.
   
7. 
   Үстемақы белгілеу туралы
   

8. 
   Жұмыстан босату туралы.
   

маусымнан бастап атқаратын қызметінен босатылсын.

1. Жұмысқа қабылдау туралы бұйрық шығарыңыз.

2.Жұмыстан босату туралы бұйрық шығарыңыз.

3.Уақытша есепші қызметінен бас е\сепші қызметіне ауыстыру туралы бұйрық шығарыңыз.

4.Үстемақы белгілеу туралы бұйрық шығарыңыз.

5. Кәсіпорынның жойылуына байланысты қызметкерлерді жұмыстан шығару туралы бұйрық шығарыңыз.

6.Еңбек тәртібін ұдайы бұза бергендігіне байланысты жұмыстан шығару туралы бұйрық шығарыңыз.

7.Ресми сапарға кету туралы бұйрық шығарыңыз.

8.Штаттық кестеге өзгерістер енгізу туралы бұйрық шығарыңыз.

9.Зейнеткерлікке шығу туралы бұйрық шығарыңыз.

10.Денсаулығына байланысты бір қызметтен екінші қызметке ауысуы туралы бұйрық шығарыңыз.

11.Отбасының жағдайымен басқа қалаға ауысуы туралы бұйрық шығарыңыз.

12. Іс жүргізу бойынша нұсқаулықты енгізу туралы бұйрық шығарыңыз.

Тақырыппен жүргізілетін жұмыс түрлері.

1. 
   Жаңа сөздерді меңгерту арқылы сөйлемдер құрастырту.
   
2. 
   Жағдаяттар бойынша бұйрық шығару.