зертханалық жұмыс. Қатардың таңдамалы көрсеткіштері

Экономикалық құбылыстарды, процесстерді, объектілерді зерттеу барысында жиынтық түсініктері анықталады.

Басты жиынтық – зерттеуге жататын барлық объектілер.

Таңдамалы жиынтық – басты жиынтықтан таңдап алынған кейбір бірліктер.

Басты жиынтық көлемі сансыз көп болуына сәйкес, таңдамалы жиынтықты анықтау тиімді. Сондықтан, таңдамалы бақылауды өткізу мақсаты – таңдалған бірліктер қасиеттері бойынша жалпы жиынтық бірліктеріне сипаттама беру.

Басты жиынтықтың көлемі N әріппен белгіленеді, таңдамалы жиынтық көлемі – n.

Зерттелінетін жиынтықтың элементтері – белгі немесе варианта деп аталады, Белгіленуі – X_i.

Жиынтықтағы варианталарды зерттеу үшін, оларды вариациялық қатарлар ретінде жазады. Вариациялық қатарлардың екі түрін ажыратады – дискреттік және интервалдық вариациялық қатар.

Вариациялық қатар – берілген варианталардың және оларға сәйкес келетін жиіліктердің өсу немесе кему ретімен орналасуы. Дискреттік вариациялық қатарда варианталар дискретті белгілер ретінде анықталады, ал интервалдық вариациялық қатарда варианталар үздіксіз белгілер ретінде анықталады.

Дискреттік вариациялық қатар анықтама бойынша құрылады.

Вариациялық қатарларды графикалық суреттеу үшін келесі бейнелер пайдаланады:

ПОЛИГОН – дискреттік және интервалдық қатарларды бейнелеуге арналған график. Координаталар жүйесінде Х бойымен варианталар, У бойымен жиіліктер алынады.

ГИСТОГРАММА – тек қана интервалдық қатарды бейнелейді. Координаталар жүйесінде Х бойымен интервалдар, У бойымен жиіліктер алынады.

КУМУЛЯТА – жинақталған жиіліктер қисығы. Координаталар жүйесінде Х бойымен варианталар, У бойымен жинақталған жиіліктер алынады.

ОГИВА – кумулятаға керісінше, Х бойымен жинақталған жиіліктер, У бойымен варианталар алынады.

1. 
   Microsoft Excel бағдарламасын іске қосу.
   
2. 
   Бастапқы деректерді 1.4 суреттегіндей енгізу
   

Сурет 1.4 - Бастапқы деректер

3. 
   Деректерді дискретті қатар ретінде топтастырамыз және кестеге толтырамыз (1.5 сурет)
   

Сурет 1.5 - Дискретті үлестірім қатар

1. 
   Жиілікті (ni) есептеу үшін СТАТИСТИЧЕСКИЕ категориясынан - СЧЕТЕСЛИ функциясын пайдаланамыз.
   

- «Аргументы функции» терезесінде «Диапазон» өрісін А1:А10 ұяшықтар диапазонымен толтыру, «Критерий» өрісінде – 11300 (С2 ұяшығы);

- D3:D8 ұяшықтарына формуланы көшіру

- барлық жиіліктерінің сомасын есептеу (1.6 сурет)

Сурет 1.6 - Дискретті үлестірім қатар

1. 
   Қатардың көрсеткіштерін есептеу үшін СТАТИСТИЧЕСКИЕ категориясынан келесі функцияларды пайдаланымыз.
   

Дисперсия – ДИСПР функциясы

Орташа квадраттық ауытқу – СТАНДОТКЛОНП функциясы

Мода – МОДА

Медиана – МЕДИАНА

Ассиметрия коэффициенті - СКОС

Эксцесс көрсеткіші – ЭКСЦЕСС

Көрсеткіштер мәндерін қосымша кестеге толтыру (1.7 сурет)

Сурет 1.7 - Қатар көрсеткіштерін есептеу

2. 
   Нәтижесінде:
   

Сурет 1.8 - Көрсеткіштер мәндері

Қорытынды жасау.
Бақылау сұрақтары:

1. 
   Microsoft Excel бағдарламасы көмегімен қатарларды талдау қалай орындалады?
   
2. 
   Қатарды талдау функцияларын атап өтіңіз.
   
3. 
   Нүктелік бағалау дегеніміз не?
   
4. 
   Интервалдық бағалау дегеніміз не? Нүктелік және интервалдық бағалардың айырмашылығы неде?
   
5. 
   Анықталған ықтималдық дегеніміз не?
   
6. 
   Сенімділік интервал деп нені атайды?
   
7. 
   Статистикалық гипотеза дегеніміз не?
   
8. 
   Статистикалық критерий деп нені атайды?
   
9. 
   Статистикалық гипотезалар түрлерін атап өтіңіз.
   
10. 
    Бірінші және екінші ретті қателердің мәні неде?
    

Тапсырма 1. Төменде берілген деректер негізінде интервалдық қатар құрып, орташа көрсеткіштерін нүктелік және интервалдық бақылау.

Облыс	2004 жыл
Акмола	3824
Актөбе	3777
Алматы	3655
Атырау	3758
Шығыс-Қазақстан	3591
Жамбыл	3969
Батыс-Қазақстан	3768
Қарағанды	3770
Қостанай	3942
Қызылорда	3709
Манғыстау	3735
Павлодар	3713
Солтүстік Қазақстан	3903
Оңтүстік Қазақстан	3896
Астана қ.	3641
Алматы қ.	4309

жүктеу 5,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: