49
г) Ғимаратта қосымша жарықтандыруды жүргізу жӛніндегі
д) Жұмыссыздар үшін қоғамдық жұмыстарды ұйымдастыру
жӛніндегі
2. Фирманың тұрақты шығындары – бұл:
а) Сатып алған кездегі бағалары бойынша ресурс шығындары
б) Ӛндірістің барынша тиімді жағдайлары кезіндегі ӛнімнің
кез келген кӛлемінің ең аз ӛндіріс шығындары
в) Ӛнім ӛндірілмеген жағдайда да фирма ұшырайтын
шығындар
г) Айқын емес шығындар
д) Айқын шығындар
3. Экономикалық тұрғыдан алғанда шығындар (экономикалық
шығындар):
а) Айқын және айқын емес шығындарды оның ішінде
қалыпты пайданы енгізеді
б) Айқын шығындарды енгізеді де, айқын емес шығындарды
енгізбейді
в) Айқын емес шығындарды енгізеді де,айқын шығындарды
енгізбейді.
г) Не айқын, не айқын емес шығындарды енгізбейді.
д) Айқын және айқын емес шығындардан қалыпты пайданың
шамасына артып түседі
4. келесі пайымдаулардың қайсысы дұрыс?
а) Бухалтерлік шығындар+экономикалық шығындар =
қалыпты пайда
б)
Экономикалық
пайда-
бухалтерлік
пайда=айқын
шығындар
в) Бухалтерлік пайда-айқын емес шығындар=экономикалық
пайда
г) Экономикалық пайда-айқын емес шығындар=бухалтерлік
пайда
д) Айқын шығындар+айқын емес шығындар=бухалтерлік
шығындар
5. Ұзақ мерзімді кезеңде:
а) Барлық шығындар айнымалы болып табылады
50
б) Барлық шығындар тұрақты болып табылады
в) Айнымалы шығындар тұрақтыға қарағанда тезірек ӛседі
г) Тұрақты шығындар айнымалыға қарағанда тезірек ӛседі
д) Барлық шығындар айқын емес ретінде кӛрінеді
6. Лездік кезеңде:
а) Барлық шығындар айнымалы болып табылады
б) Барлық шығындар тұрақты болып табылады
в) Айнымалы шығындар тұрақтыға қарағанда тезірек ӛседі
г) Тұрақты шығындар айнымалыға қарағанда тезірек ӛседі
д) Барлық шығындар айқын емес ретінде кӛрінеді икемсіз
7. жалпы шығындар мына формуламен есептелінеді:
а) TC=FC+VC
б) TC=FC|Q
в) FC=VC-TC
г) AFC=AVC+TVC
д) TC=FC-VC
8. орташа айнымалы шығындар мына формуламен есептелінеді.
а) TC\Q
б) TFC\Q
в) TVC\Q
г) MC\Q
д) VTC\MCQ
9. шекті шығындар мына формулалармен есептелінеді.
а) TC\Q
б) AC\Q
в) TMC\VTQ
г) TAC\MCQ
д) MTC\VCQ
10. Фирманың орташа айналым шығыны 20 теңге, ал орташа
тұрақты шығыны 5 теңге болса, онда 50 дана ӛнім шығаруға
қажет жалпы шығыны қандай болмақ?
а) 750т
б) 1000
в) 1250
51
г) 1500
д) 1750
11. Экономикалық шығындар – бұл:
а) Айқын шығындар
б) Айқын емес шығындар
в) Айқын шығындар +айқын емес шығындар
г) Айқын шығындар -айқын емес шығындар
д) Айқын шығындар -шекті шығындар
12. Бухалтерлік шығындар – бұл:
а) Айқын шығындар
б) Айқын емес шығындар
в) Айқын шығындар+айқын емес шығындар
г) Айқын шығындар -айқын емес шығындар
д) Айқын шығындар -шекті шығындар
13. фирмада қолдалынған тұрақты шығын шамасының ӛзгеруі
тӛмендегі кӛрсеткіштердің қайсына әсер етпейді?
а) Орташа жалпы шығынға
б) Орташа тұрақты шығынға
в) Орташа айнымалы шығынға
г) Шекті шығынға
д) Орташа айнымалы және шекті шығынға
14. Егер ресурс бағалары қымбаттаса, онда:
а) Орташа тұрақты шығындар артады
б) Орташа шығындар артады
в) Шекті шығындар артады
г) Орташа тұрақты шығындар азаяды
д) Шекті шығындар азаяды
52
Кәсіпкерлік пен бизнес теориясы
Буржуазиялық саяси экономикада «кәсіпкер» түсінігі
XVIIIғасырда пайда болып, кӛбіне меншік иесі түсінігімен
байланыстырылатын. Мәселен, А Смит кәсіпкерді қандай да бір
саудагерлік идеяны ӛткізу және пайда алу үшін экономикалық
тәуекелге баратын меншік иесі ретінде сипатталад. Оның ӛзі
жоспарлайды,ӛндірісті
ұйымдастырады,оның
нәтижелерін
жұмсайды.Алайда меншік иесі мен кәсіпкерді бір тұлғаға
біріктіру несиенің пайда болуымен бұзыла бастады. Кез-келген
саудагерлік банк айналымға жіберетін барлық капиталдың иесі
болып
табылмайды.
Жақсы
жағдайда
оның
меншігі
салыстырмалы түрде кішкене мӛлшерге ие болатынжарғылық
қорға таралады.
Несиенің дамуымен кәсіпкерлікке қуатты серпін берген
капитал меншіктің капитал-қызметтен бӛлуі болды. Сондықтан
да XVIIIғасырдың аяғы – XIXғасырдың басындағы белгілі
француз экономисі Ж.Б.Сейде кәсіпкер, А.Смитке қарағанда,
анағұрлым
кеңірек
түсіндіріледі:
кӛбірек
шаруашылық
нәтижелерін алу мақсатында ӛндіріс факторларын қисындырушы
экономикалық агент ретінде. Білетінімізлей К.Маркс та
кәсіпкерді меншік қызметі ретінде қарастырғанмен, меншік пен
кәсіпкерлік арасына тура үйлестік жүргізген емес.
Меншік пен кәсіпкерлік арасында тығыз байланыс болмаса,
кәсіпкерліктің даму жағдайлары туралы сұрақ туындайды.
Біріншіден, кәсіпкерліктің міндетті шарты мен белгісі
шаруашылық қызметі түрін таңдау ӛндірістік бағдарламаны
таңдау
қалыптастыру,
қаржыландыру
кӛздерін
таңдау,
ресурстарға қол жеткізу, ӛнімді ӛткізу, оған баға белгілеу
пайданы жұмсау т.б.бойынша еркіндіктер мен құқтардың белгілі
жиынтығының субьектідн болуы. Басқаша айтқанда кәсіпкер
шаруашылық жүргізудің экономикалықерекшеленген субьектісі
болуы керек.
Екіншіден, кәсіпкерлік қабылданған шешім оның салдары
мен саған байланысты тәуекел үшін жауапкершілік жүктейді.
Қабылданған шешім мен оның салдары үшін жауапкершілік пен
байланыссыз қызмет – бұл кәсіпкерлік емес, тек тапсырма
бойынша қарапайым жарлық беру.
