218
3. Ағзаны шынықтыру.
4.
Жалпы
жəне
арнаулы
тұлғалық
қасиеттерді:
шыдамдылықты, қимылды үйлестіру, бұлшық еттер тобының
күшін, жылдаидықты жəне тағы басқаларын дамытып,
жетілдіріп тұру.
219
Модуль № 4 Дене тəрбиесінің болашақ мұғалімдерінің,
автомобиль көлігі болашақ инженерлерінің, суретшілердің
жəне пəн-мұғалімдердің кəсіптік-қолданбалы дене шынық-
тыруы
Дəріс. Дене тəрбиесінің болашақ мұғалімдерінің, автомобиль
көлігі болашақ инженерлерінің, суретшілердің жəне пəн-
мұғалімдердің кəсіптік-қолданбалы дене шынықтыруы
Жоспар
1. Дене тəрбиесінің болашақ мұғалімдерінің, автомобиль
көлігі болашақ инженерлерінің, суретшілердің жəне пəн-
мұғалімдердің еңбек жағдайының сипаттамасы
2. Дене тəрбиесінің болашақ мұғалімдерінің, автомобиль
көлігі болашақ инженерлерінің, суретшілердің жəне пəн-
мұғалімдердің кəсіби-қолданбалы дене шынықтыруы
Əдебиет
1.Тайжанов С., Караков А. Дене тəрбиесі. 4-кітап / жоғары
оқу орындарына арналған оқулық. Алматы, «Ұш Қиян», 2009. –
Б. 145-146, 157-161.
2.Иванов Г.Д., Кульназаров А.К. Физическое воспитание
студентов. – Учебник. – Алматы, 2002. – С.124-138.
5. Закирьянов К.Х., Иванов Г.Д., Ордабаев Н.О.,
Жаксылыков
М.Ф.
Профессионально-педагогическая
и
прикладная физическая подготовка студентов // Учебно-
методическое пособие. – Усть-Каменогорск: Изд-во ВКГУ,
1998. – С.21-97.
4. Физическая культура (включая валеологию) по всем
специальностям
и
направлениям/Типовая
программа
по
предмету «физическая культура» для высших учебных
заведений. – Астана,2002. – 35 с.
220
1. Дене тəрбиесінің болашақ мұғалімдерінің, автомобиль
көлігі болашақ инженерлерінің, суретшілердің жəне пəн-
мұғалімдердің еңбек жағдайының сипаттамасы
Басқа пəндердің мұғалімдері əрекетімен салыстырғанда
дене мəдениеті мұғалімінің іс əрекеті «дене мəдениеті» пəнінің
ерекшелігіне, сонымен қатар қандай жағдайларда жүзеге
асырлатына байланысты.
Пəн мұғалімдерінің əрекеті стандарттық жағдайларда өтеді:
барлық оқу сабақтары шекарасы бар бөлмелерде өтеді
(кабинеттерде). Осындай жағдай оқушылар мен мұғалімдердің
оқу-практикалық əрекетің үйымдастыруды жəне басқаруды
женілдетеді.
Дене тəрбиесі процесі əртүрлі жерлерде өтеді: ашық
аландарда, спортзалдарда. Сабақ өтетің орнының көлемі үлкен
болған сайын (стадион, ашық алан) оқушылардың қозғалтқыш
əрекеті кенейді, осыған байланысты оқушылармен басқару
процесі қиындайды.
Бұл жерде мұғалімнің дене дайындылығына, денсаулығына
үлкен талап қойлады.
Тағы да бір арнайы қойлатын талап – оқытушының дауысы
(себебі ол арқылы оқушылармен басқару іске асырлады).
Мұғалімнің əрекетіне ықпал тийгізетің жағдайлардың
арасында оқушылардың үлкен қозғалтқыш əрекетін атап кету
керек (себебі спортзалдың ішінде олар əр жерде жаттығуларды
жасап турады, ал мұғалім өзінің назарын солардың бəріне
аударып турады).
Автомобиль көлігі инженерлеріне денеге түсер аздаған
салмақ пен жеткілікті жоғары белсенділік қызметі кезеңдерінің
алмастырып отыру тəн болып келеді. Осы сала маманына ылғи
да өзгермелі жағдайда қызмет жасауға тура келеді. Ол одан
кездейсоқ өзгеріс жағдайларының талаптарына сəйкес қимыл
əрекетін тез өзгерту, оның машықтарын тез игеру қабілетін
талап етеді. Қазіргі кездегі өндіріс орындары инженердің
психикалық қасиеттеріне, тез ойлауына, оның кездейсоқ жəне
стресс жағдайларында өзінің сезімі мен қимыл əрекетін дұрыс
ұстай білуіне үлкен талаптар қояды. Ол батыл, жағдайды тез
бағалап, дұрыс шешім қабылдайтын жəне оны іске асыра алатын
221
болуға тиіс. Ондай мамандардың инженерлік қызметі жедел
қимылды, жалпы ептілік пен қимыл əрекетін үйлестіре білуді,
бұлшық еттердің арнайы шыдымдылығын қажет етеді.
Сəулет өнері факультетінің бітірушілер көбіне жобалау
институттарында жұмыс жасайды. Көп уақыт бойы бір орында
тапжылмай кульман қасында тұру осы мамандық иелеріне тəн
жұмыс. Оларға сонымен қатар көру анализаторы арқылы
қадағалау қажеттілігі де, орасан мол ақпаратты ұқсата білу де,
чертеждармен жұмыс жасау да, зергерлік дəлдік пен көзбен
мөлшерлеуді қажет ететін жарақтармен іс жүргізу де тəн болып
келеді. Сəулетшінің көзге көп түсетін жұмыс қалпы: кеудені
алға жіберіп, басты иеді де, женіл тыныс алады, ал ол мойын
бұлшық етінің, иықтар белдеунің, жотаның, аяқтардың бұлшық
еттерінің ылғи да тепе-тең жағдайда ширығып тұруын талап
етеді. Жұмыс процесі кезінде өте-мөте аз қимыл жасайды да
оның барлық бұлшық еттерінің тіршілік қабілеті (тонус)
тұрақты күйнде қалады.
Сəулетшілер еңбегін күрделі қызметін керек ететін
женілдетілген дене еңбегі ретінде қарастыруға болады.
Сəулетшіге көбірек тəн қимыл əрекеті – иілу шегі шектелген
білек пен алақан сүйектерін, саусақтарды бүгіп, жазу. Сөйтіп,
сəулетшілер жұмыс процесін ықшам қимылды үйлестіре
отырып, саусақтар мен білектердің біркелкі емес нəзік
қозғалысымен жəне көз бен зейінің шиеленісуі жағдайында
орындайтындығын айтуға болады.
Сəулетші қызметінің еркшелігі мүсін келбетін бұзып жəне
адам ағзасының сүйек-бұлшық еттері, жүрек-қан тамырлары
мен тыныс жүйелерінің қызметін төмендетіп жіберетін
гиподинамия (қозғалыс əрекетінің жеткіліксіздігі) болып
табылады. Мамандармен-суретшілермен, институттың бұрынғы
студенттерімен əнгімеден кейін мына жайлар анықталды:
Жұмыс басынан 2-2,5 сағат өткен соң тапсырма жеткілікті
мөлшерде жылдам да өнімді орындалады екен. Ықылас-зейін
шоғырланып, ми қызметі артады, еңбек процесіне араласпаған
адамдардың бұлшық еттерінің белсенділігі біртіндеп төмендей
бастайды, содан кейін шаршауға шалдығады. Аяқтары, мойыны
шаршап, талып, көздері талады, ойлау қабілеті төмендейді.
Достарыңызбен бөлісу: |
