101
Сурет 9 – Университеттерде студенттік спортты дамыту
тиімділігінің сипаттары
Дене тəрбиесі мамандарын арнайы даярламайтын жоғары
оқу орнында студенттермен сабақ өткізудегі əдістемелік-
ұйымдастыру жұмыстарының ерекшеліктеріне сүйене отырып,
біз келесі əдістемесіні ұсынып отырмыз
1. Дайындалу кезеңі (15 қазан мен 15 сəуір аралығы)
А) Арнайы-дайындалу кезеңі (15 қазан мен 1 желтоқсан
аралығы) қарастырады :
1) жүрек-тамырлы жəне желаяқтардың демалыс жүйелерінің
функционалды дамуы;
жоғары оқу
орнында жылдың
бойында кешенді
спорттық
шаралардың саны
жарыстарға
қатысқан
студенттерді
ң саны
разряды
бар
спортшыла
рдың саны
облыстың қүрама
командасына
кіретің
студенттердің
саны
Аймақтық
аймақтағы жоғары
оқу орнындарда
жүзеге асырлатың
спорт түрлерінің
саны
спорттық шара-
лардың кешенді
есебінде жоғары
оқу орнының
қорытынды орны
жоғарғы
дəрежедегі
дайындаған
спортшылар
дың саны
қазақстандық студенттік
спорттық одақтың
күнтізбеліктің финалдық
бөлімінде қатысқаң
жоғарғы оқу орныдар
мен студенттердің саны
Қазақстандық
командалық жарыстарды женіп
шыққан вуздардың саны
командалық
жарыстарды
женіп шыққан
вуздардың саны
Бүкіл əлемдік универ-
сиадаларда қатысқан
жоғарғы оқу орныдар
мен студенттердің саны
Халықаралық
финалдық жарыстарды
женіп алған жəне
призер болған
студенттердің саны
жоғары оқу
орнында жүзеге
асырлатың спорт
түрлерінің саны
Жергілікті
102
2) демеуші-двигателді аппаратты нығайту;
3) жалпы дене дамыту дайындығы;
Сабақтар Ақтөбе қаласының парк немесе көп ағаштары бар
аудандарында жүргізіледі, аптасына 3-4 рет. Жаттығу негізгі
мынадай құрамнан тұрады:
1) 5 шақырымнан 15 шақырымға дейін жай жүгіріс, жүрек
соғысының 120-150 минутқа дейінгі тазалығында;
2) жүріс кезіндегі секіріс жаттығулары;
3) спорттық ойындар;
4) созылмалы жаттығулар;
5) жүгіріс жаттығулары ;
Мекеннің жəне жер сипатының əртүрлі болуы жəне таза тау
етегі мен таулы ауа жатттығып жатқандардың сезімін, жұмысқа
деген қабілеттілігін көтереді. Осыдан кейінгі жүгіріс көлемінің
ұлғаюы жəне жоғарлаудың пайда болуы спортшыларға
барометірлік өзгерістерге көндіреді жəне осының өзі күш
түсіріп отырады. Осының барлығы адам ағзасының барлық
жүйесінің функционалдық түрде өзгеруіне алып келеді жəне
олардың қызметін ретке келтіріп отырады, сонымен қатар
демеуші-қозғағыштық (двигателді) аппараттын қатайтады жəне
келесі кезеңге өтуге бағыттайды.
Б) қысқы дайындық кезеңі (желтоқсан мен қаңтар)
төмендегі міндеттерді жүктейді:
1) спортшылардың негізгі функционалды мүмкіндігінің ағза
жүйесінде əрі қарай көтерілуі;
2)
күштіліктің,
шыдамдылықтың,
иілгіштіктің
жəне
жылдамдықтың жетілдірілуі;
3)
моралды-ерікті
сапаның
немесе
қабілеттіліктің
тəрбиеленуі
Жаттығу жұмыстары 2,5 сағатқа дейін созылады, оның
айтарлықтай бөлігі əлі де қала сыртында өткізіледі, оның өзі бір
апталық жаттығу цикілінде айтарлықтай мəнді сипатқа ие
болады.
Осы аталмыш кезеңде негізінен демеуші - двигателді
аппараттың бекітілуіне, иілгіштік пен сезімталдықтың дамуына
жəне күш пен шыдамдылықтың дамуына көп көңіл бөлінеді.
Егер осының алдындағы кезеңде негізгі басты бағыт жалпы
шыдамдылықтың нақты іргетасын құруға бағытталған болса,
103
онда апталық цикл бойынша екінші кезеңде жүгіру үшін екі
жаттығу
арасына
үзіліс
сала
отырып
аралас
күйінде
орындалады, оның өзі арнайы шыдамдылықтың өсуіне алып
келді. Қағидалар үшін біз тек үзіліс жасай отырып жүгіретін
жүгірісте біз тек жүгіріс кезін, ал ағзадағы жүрек соғысындағы
тазалықты қысқартуларды көрсетудегі уақытты алдық. Берілген
жүгіріс кестесі жүректің минуттағы 160-170 рет соғылуын
көрсетуі қажет.
В) Қысқы жарыстық үзіліс (1 ақпаннан 15 наурызға дейін),
оның өзі көлемінің ары қарай ұлғаюына жəне жүгірудің күш
түсуінің белсенділігіне қарай өзгереді, бірақ тек кейбір
жаттығулар кезінде (қысқы жаттығулар кезінде) айтарлықтай,
амалсыздан төмендейтін болады.
Кезеңнің негізгі міндеттері:
1) жалпы шыдамдылық деңгейінің əрі қарай жетілуі;
2) арнайы шыдамдылықтың тиімді шешімі;
3) жүгіріс техникасын жетілдіру.
Мөлшерлі жүргізу жолымен жарыстарға қатысу кезінде
спортшыларды функционалды зерттеуге баға беріледі, оның өзі
бұған дейінгі дайындық кезеңіндегі жаттығу мөлшерін
көрсетеді, сонымен қатар желаяқтың деңгейі анықталатын
болады
жəне
оның
əрі
қарай
жетілдіру
жолдары
қарастырылатын болады.
Біздің көзқарасымыз бойынша дайындық кезеңіндегі
жаттығу
құралдары
қайталама,
ауыспалы
жəне
нақты
салыстырылып отыратын жылдамдықпен жүгіріс жəне сонымен
қатар тікелей жарысатын жүгіріс болып табылады.
Көктемгі дайындық кезеңінің (15 наурыз жəне 15 сəуір
аралығы) өзі басты мəселені шешетін болады, ол алда тұрған
жарыстар кезеңіне дайындық болып табылады. Осы мəселені
шешу үшін біз кросстық жүгірісті пайдалануды жалғастыра
беретін боламыз, бірақ оны бара-бара жылдамықты қоса отырып
жəне əртүрлі вариантта қолдану керек: бірқалыпты, жиі түрде,
ауыспалы. Кросстың өзі де жұмыс көзі сияқты яғни жүрек қан
тамырлары мен демалыс органдарының жəне де ағзаның басқа
бөліктерінің дұрыс жұмыс жасауына өз ықпалын тигізетін
болады, сонымен қатар жүгіріс күшінің қажетті деңгейін сол
уақыттағы жəне сол деңгейдегі көрсеткішін көрсетіп отырады,
Достарыңызбен бөлісу: |
