Өзіндік тестілеуге арналған сұрақтар

Өзіндік тестілеуге арналған сұрақтар:

- Конвертер құрылғысының сұлбасын сызыңыз және оның жұмыс істеу қағидасын түсіндіріңіз.

- Шойынды болатқа қайта өндеу конвертерлік процесі қандай кезеңдерге бөлінеді, олардың әр қайсысында қандай химиялық реакциялар жүреді? Конвертерлік процеспен қандай шойындарды қайта өндейді?

- Мартен пеші құрылғысының сұлбасын сызыңыз және оның жұмыс істеу қағидасын түсіндіріңіз.

- Негізгі мартен пешіндегі болатты балқыту технологиясын баяндаңыз.

- Конвертерлі және мартенді болаттың мінездемесін және оны қолдану аймағын көрсетіңіз.

- Доғалы электр пешінің құрылғысы мен жұмыс істеу қағидасын түсіндіріңіз. Электрлі доғалы пешіндегі болатты балқытудың негізгі технологияларын баяндаңыз.

- Электроқожды қайта балқытудың мәні неде, оның жетістіктері мен даму болашағы қандай?

- Болатты құю амалдарын баяндаңыз және оны салыстырыңыз. Олардың қайсысы жөнді және неге?

- Қайнап жатқан және тұрған болаттың болат құюының құрылымын түсіңдіріңіз. Құю ақаулары қандай болады және оларды алдын алу және жою амалдары?

- Негізгі мыс кендерің атаңыз және оны толықтыру әдісін көрсетіңіз .

- Мыс кенің толықтырудан бастап мысді рафиндеуге дейінгі пилометаллургиялық амалмен мысді алудың қазіргі замаңғы өндірістік сұлбасының мінездемесін келтіріңіз. Бұл кезде қандай агрегаттарды қолданады?

- Көлденен конвертерде қара мысді алу процесін түсіндіріңіз. Мұнда қандай реакция жүреді?

- Мысді электролитикалық рафиндеуге арналған құрылғы сұлбасын сызыңыз және оның жұмыс істеу қағидасын түсіндіріңіз.

- Алынатын мыс маркасын және оны қолдану аймағын атаңыз.

- Негізгі алюминді кендерді, олардың құрамын және балшық – топырақ алу сұлбасын көрсетіңіз.

- Алюминді электролитикалық рафиндеуге арналған құрылғы сұлбасын сызыңыз.

- Алынатын алюминий маркасын және оны қолдану аймағын атаңыз.

- Магнийтермиялық әдіспен титан ысқышын өндіру сұлбасын баяндаңыз.

- Титан құюларын алу үшін кететін электроды бар вакуумды доғалы пеште ысқыш титаның балқыту мінездемесін көрсетіңіз. Титанды қолдану аймағы.

0. 
   Құю өндірісінің технологиясы
   

2 бөлім
1.2.1 Жалпы мінездемесі

Басқа амалдарымен салыстыра отырып, құнының көзқарасы жағынан құю бұйымдарын алудың негізгі артықшылықтарын және әр түрлі қорытпалардан ең күрделі нұсқалы бұйымды алу мүмкіндігін ескеру қажет.

- Құю бұйымдары мен дайындықтарын өндіру артықшылығын, оларды алудың басқа амалдарымен салыстыра отырып атаңыз.

- Халық шаруашылығы мен машинажасауындағы кұю өндірісінің мәні.

- Құю бұйымдарын өндірудің, бұйымдарды жасаудың басқа амалдарымен салыстырғандағы үнемділігі .

- Әр түрлі құю қорытпаларында құюды қолдану аймағын атаңыз. Болат, шойын және т.б. қолданудың % көлемі.
1.2.2 Құюдың теориялық негізі
Құю өндірісінде жақсы құю қасиеттері тән бірнеше қорытпалар қолданылады: жоғары сұйықаққыштық, аз ғана шөгу, жеткілікті герметикалық, жоюлуға, жарықша пайда болуына және газдарды сіңдіруге аз бейімділік. Бұл қасиеттерді зерттеу қажет, себебі олардың барлығы едәуір көлемде құю сапасын әсер етеді.

Химиялық құрамын, механикалық қасиеттерін және құю қорытпалары қанағаттандыруы қажет талаптарды қарастырыңыз. Сонымен қатар құю бұйымдарының құрылымына да көңіл аудару қажет. Жылу және фаза кернеуінің пайда болу үрдістерін қарастыру аса маңызды. Шөгу кернеулері құйманы тілінуге ғана әкеліп қоймай, жарықшалардың пайда боуына әкелуі де мүмкін екенін есте сақтау қажет. Бұл ақауларды алдын алу шараларын қарастырыңыз.

- Қорытпалардың негізгі құю қасиеттерін, оларды анықтау амалдарын баяндаңыз.

- Құюларда кернеудің болу себептері; қандай жағдайда құюда тіліну және жарылу болуы мүмкін?

- Құю алу кезінде металлдың кристалдану процесін мінездеңіз. Онда қандай ақаулар болады, олармен күрес шаралары.

- Металл мен қорытпалардың құю қасиеттерін ескере отырып құюды құрылымдаудың техникалық ерекшеліктері.

- Құю сапасын бақылаудың қазіргі замаңғы амалдарын көрсетіңіз.

- Құю ақауларын және оларды жою амалдарын атап өтіңіз.

- Газды және шөкпелі қаяуларды түзету амалдарын көрсетіңіз.

Құюды әзірлеудің ең көп тараған амалын зерттеу кезінде – балшық – құмды қалыптарда – амалдың мәнің анықтау қажет, одан кейін «үлгі топтамасы» түсінігімен, үлгілер мен жәшіктерге қалыпты көлбеуімен танысу, шөкпенің пайда болу мәнің анықтау және металл мен қорытпаның химиялық құрамына байланысты шөгуінің сандық деректерін зерттеу қажет. Инженер – механик үлгі жабдықтандыруды (үлгілер, шыбықты жәшіктер) құрай алауы, үлгі жабдығы әзірленетін материал қасиеттерін білуі, қандай жағдайда металл үлгілерін және қашан ағаш үлгілерін әзірлеген жөн екенін ескеруі қажет.

- Құюды әзірлеудің технологиялық процесі сұлбасын мінездеңіз. Құю бұйымдарының құрылымына қойылатын технологиялық талаптар.

- Құю әзірлеу амалдарын баяндаңыз; олардың қайсысы кеңінен таралған болып табылады?

- Балшық – құмды қалыпта құюды әзірлеу амалының мәні неден тұрады? Құю қалыптарын қолдан әзірлеу үшін қандай үлгі – тіректі жабдықтауды және қандай ?

- Құю қалыптары мен шыбықтарын әзірлеу үшін қандай қалып материалдарын қолданады? Қалып және шыбық қоспа қасиеттерін қалай бақылауды?

- Машиналық қалыптаудың қандай әдістерін сіз білесіз? Олардың біреуінің жұмыс істеу қағидасын баяндаңыз.

- Шыбықтарды әзірлеуге арналған қандай машинаны білесіз? Құмүрлегіш машина түрлерінің біреуінің жұмыс істеу қағидасын баяндаңыз.

- Қалыптарды құрау және кептіру тәртібін; қолданатын құрал мен жабдықты баяндаңыз.

- Шөгі кезінде құю бұйымларында қандай ақаулар пайда болады? Құю температурасы құю сапасына қалай әсер етеді? Шөкпе қаяуларының, саңылаулардың, ыстық және суық жарықшалардың, газ қаяуларының пайда болу себебін атаңыз.

0. 
   
   
1. 
   Қысыммен өндеу технологиясы
   

3 бөлім
1.3.1 Жалпы сұрақтар

Ұсынылатын оқулықтар бойынша металлды қысыммен өндеудің әр тірлі амалдарыме сұрыптамасымен, олардың мінездемесімен және қолдану аумағымен танысу қажет. Сонымен қатар 85% кем емес балқытатылатын болатты және 55-60% түрлі түсті металдар мен қоспаларды қысыммен өндеудің әр түрлі амалдарын қолданатының ескерген жөн. Қысыммен өндеу арқылы дайындықтар ғана емес, сонымен қатар жоғары нақтылық сатысы және бетінің тапсырылған тазалығы бар дайын бөлшектерді де әзірлейді. Қысыммен өнделген әр түрлі машиналар бөлшектерінің саны (жаймалау, соғу, мөртабандау), көлік, трактор, ұшақ, тепловоз және т.б. салмағынан 60-85% құрайды. Өндірісте қолданылатын барлық металлдар мен қорытпалардың барлығын қысыммен өндейді.

- Жаймалау, соғу, мөртабандау, созғылау және пресстеу үрдістерінің ерекшеліктері мен мәнін мінездеңіз.

- Құю және кесу амалына дейін қысыммен өндеудің негізгі артықшылығы.

1.3.2 Қысыммен өндеудің негізгі теориялары

Қысыммен ыстық және суық өндеу түсініктерін, және олар қандай құбылыстармен мінезделетінің ескеру қажет.

Пластикалықтың химиялық құрамынан, температурадан, жылдамдықтан және деформация деңгейінен байланыстылығын зерттеңіз. Металлдар мен қорытпалардың пластикалығын анықтайтын маңызды фактор, кернеулі жағдайының сұлбасы мен деформация сұлбасы болып табылады. Көрсетілген сұлбалардың металл пластикалындығына әсерін дұрыс бағалау үшін, жаймалау, пресстеу, созғылау, еркін соғу, көлемді және беттік мөртабандау кезіндегі басты кернеу сұлбасы мен басты деформация сұлбасын зерттеу қажет.

Өзіндік тестілеуге арналған сұрақтар:

- Деформация түрлері, кернеу және деформация диаграммасы.

- Моно - және поликристаллдардың пластикалық деформация механизмін баяндаңыз.

- Пластикалық деформацияның металл құрылымы мен қасиетіне әсерін түсіндіріңіз.

- Металды қысыммен ыстық және суық өндеу түсініктерін баяндаңыз. Деформацияның бұл түрлеріне қандай құбылыстар тән?

- Қысыммен өндеудің қай түрінде – ыстық не суық – бетінің тазалығы мен өлшемдердің жоғары нақтылығына жетеді және неге?

- Металлдың рекристалдану және наклеп құбылысының мәні неде? Олардың металлдың механикалық қасиеті мен құрылымына әсері.

- Деформацияның химиялық құрамы мен температурасы, жылдамдығы мен сатысы металл пластикалығына қалай әсер етеді?

- Қысыммен өндеудің әр түрлі амалдарындағы деформация сұлбасы мен кернеулі жағдайының сұлбасы қандай және олар металлдың пластикалылығына қалай әсер етеді?
1.3.3 Дайындықтарды қыздыру
Қыздыруға қойылатын негізгі талаптар кесек немесе дайындық биіктігі бойымен (ұзындығы) және қимасы бойымен біркелгі қыздырылуын қамтамасыз етуге әкеледі, ал қыздырудың өзі мүмкін болатын максималды температураға дейін жүргізілуі қажет. Өндеудің бастапқы және соңғы температурасын көбінесе балқыма жағдайының диаграммасы бойынша таңдайды немесе оны оқулықтарда ұсынылатын эмприкалық формулалар бойынша есептеуге болады. Металлды қыздыру кезінде кездесетін әр түрлі ақауларға, бұл құбылымтарды жою амалдарына, және де дайындықтарды тотығусыз қыздыру амалдарына мән аударыңыз.
Өзіндік тестілеуге арналған сұрақтар:

-Қысыммен өндеуге дейін металлды қыздыру белгісін түсіндіріңіз. Қыздырылған металлға қандай талаптар қойылады?

-Металлды қыздыру кезінде қандай ақаулар кездеседі? Олардың сыртқы белгілері, бұл ақауларды жою амалдары. Ақаулардың қайсысы түзетіледі және қалай?

-Болатты қысыммен ыстық өндеудің бастапқы және соңғы температурасы қалай таңдалынады?

-Металлды қысыммен өндеу кезінде отты жылытқыш құралдардың қандай түрлерін қолданады? Әр түрлі белгілері бойынша олардың сұрыптамасын келтіріңіз. Сіз жұмыс істейтін кәсіпорындағы жылытқыш құрылғыларының түрін атаңыз. Олардың мінездемесін келтіріңіз.

-Металлды қысыммен өндеу кезінде электрлі жылытқыш құрылғылардың қандай түрлерін қолданады? Әр түрлі белгілері бойынша олардың сұрыптамасын келтіріңіз.

Жаймалау станының бас сызығы құрылымының механизімімен танысыңыз және жаймалау станы – ол метал деформациясы орындалатын стан қоймасы ғана емес, металдың пластикалық деформациясы (өзінің жаймалауы) мен оның одан қарай өнделуін (кесу, суыту, тасымалдау және т.б) қамтамасыз ететін машиналар және аграгаттар кешені болып табылатының меңгеріңіз.

Машинажасауы мен металөндеуге арналған жаймалау пішіндерінің түржиының зерттеңіз. Өнімнің жеке түрлерін жаймалау технологиясымен таңысқан кезде жеке машина және механизмдер жұмысы мен жаймалау операциясының орындалу тәртібін талқылап алған жөн. Жаймалау сұлбасын зертеңіз: табақты, түржиынды, жіксіз және пісірілген құбырлар.

Пресстеуді зерттеу кезінде, бұл амалды күрделі деформацияланатын болат пен түрлі – иүсті металдар балқымаларын қысыммен өндеу үшін қолданатының екеру қажет.

- Ұзыннан, кесе көлденең және кесе көлденең – бұрандалы жаймалаудың сұлбасын көрсетіңіз және мәнін баяндаңыз.

- Шығарылатын жаймалау бұйымдарының түржиының атаңыз және оларды машинажасауы және металөндеуде қолдану аймағын көрсетіңіз..

- Жаймалау станының бас сызығы сұлбасын салыңыз, мінездеме келтіріңіз және станның бас сызығыны мезанизмінің белгісін көрсетіңіз (жұмыс қоймасы, қозғаушы, редуктор, тегершілік торы, сүмбі, жалғастырғыш).

- Жаймалау кезіндегі қысу мен тартып шығару дегеніміз не? Жаймалау кезінде металл деформациясын мінездейтін басқа қандай коэффициенттерді сіз білесіз?

-Ұзыннан жаймалау технологиялық процесінің жалпы сұлбасын қысқаша түсіндіріңіз.

- Түзу және кері әдіспен металды престеу процесінің мәнін, олардың ерекшеліктерін, жетістіктерін, кемшіліктерін және қолдану аймағын баяндаңыз және сұлбасын келтіріңіз.

- Шыбық пен құбырларды престеу кезіндегі негізгі құралды және оның белгілерін атаңыз. Престеу құралына қойылатын талаптар.

- Шыбықтар мен құбырларды престеу технологиясын баяндаңыз. Ол кезде қандай операциялар орындалады және олардың мінездемесі.

- Шыбықтарды, фасон пішінің және құбырларды созғылау сұлбасын көрсетіп олардың мәнін баяндаңыз.

Қандай да бір соғуды дайындау мысалында, технологиялық операциялардың орындалу тәртібін және де соғу жұмыстарының механизациясын меңгеру қажет.

- Еркін соғу процесінің мәнін және металл қасиеттеріне және құрылымына соғудың әсерін түсіндіріңіз.

- Еркін соғудың қандай операцияларын білесіз және сол кезде қандай ұста құралы қолданылады?

- Пневматикалық және булыауалық соғу балғаларыны құрылымының сұлбасын талдаңыз.

- Гидравликалық соғу пресі құрылымының сұлбасын талдаңыз. Бұл процесстерде аккумулятор не үшін қызмет етеді?

- Еркін соғу кезіндегі деформацияның қандай коэффициенттерін білесіз?

- Жүзік түріндегі дайындықты алу кезіндегі еркін соғу технологиясын баяндаңыз. Операция реті, қолданылатын құрал.

- Балға немесе престерде 1 т соғу өндірісі қандай технико – экономикалық көрсеткіштермен мінезделеді?

- Ашық және жабық мөртабандаудағы көлемді мөртабандау сұлбасын түсіндіріңіз. Ыстық көлемді мөртабандаудың еркін соғудан артықшылығы.
1.3.6 Табақты мөртабандау
Табақты мөртабандау операциясы мен процесінің мәнін, қолданатын құралын зерттеңіз (қарапайым, реттік және аралас іс әрекеттер мөртабаны). Дайындықты әперу және табақты мөртабандау процесін механикаландыру және автоматтандыруға мүмкіндік беретін, және де құрылғының жоғары өндірістігін қамтамасыз ететін, табақты материалдың орнын ауыстыру және бері, бұйымдар мен қалдықтарды жою (білікшелі, ілмекті, тұтқалы және т.б.) механизмін білу қажет.

Өзіндік тестілеуге арналған сұрақтар:

- Табақты мөртабандаудың мәнін, артықшылықтарын және кемшіліктерін, баяндаңыз және сұлбасын келтіріңіз.

- Табақты мөртабандауда пішіннің бөлінуі және өзгеруі операциясын атаңыз қолданатын құрал.

- Қарапайым, реттік және аралас іс - әрекеттер мөртабаны, олардың құрылғылары және қолдану аймағы.

- Табақты мөртабандауда қолданылатын құрылғыны атаңыз. Екібағанды қисық тиекті пресс жұмысының қағидасын мен құрылғысын атаңыз.

- Жару, иілгіш орта, импульсті магнит арқылы, электрогидравликалық мөртабандау мәнің баяндаңыз және сұлбасын келтіріңіз, оны қолдану аймағы.

0. 
   Пісіру өндірісінің технологиясы
   

Ең алдымен пісіру процесінің физикалық мәнін анықтау қажет. пісіру ажыратылмас қосылыс ретінде, ажырамас қосылыс алудың басқа түрлерінен артықшылығы жағынан көләкқұрылысында кеңінен таралған. Мысалы, құрылымның әлсіреуі және қысым концентрациясының болмауы тойтарма кезінде маңызды болып табылады. Пісіру бұйымдарын жасауға, ұқсас тойтатарылған және құйылған бұйымдарды және т.б. алуға қарағанда, 20-30% - ға металл мен еңбек аз кетеді.

Пісіру амалдарының сұраптамасын қарастырыңыз. Пісіру амалдарын зерттеу металл түріне және түйін менесе құрылылым жұмысына байланысты пісірудің ең орынды технологиясын таңдауға мүмкіндік береді.

Өзіндік тестілеуге арналған сұрақтар:

- Пісіру қосылыстың қалыптасуының физикалық мәні.

- Жылудың негізгі көздері және олар мінездемесі.

- Пісіру амалдарының сұрыптамасы.

- Пісірудің негізгі технико – экономикалық артықшылықтары.