«Қазхромның» өндіріс тиімділігін талдау
Нарық жағдайында, экономикалық дамуды әрі қарай жалғастыруда, өн- дірістің тиімділігін арттырудың бағыттарын, олардың өсу факторлары мен тиімділікті анықтаудың әдістерін анықтау «Қазхромның» маңызды міндеті болып табылады. Кәсіпорынның өндірістік тиімділігін арттырудың маңызды бағыттарын дұрыс айқындау үшін, тиімділіктің негізгі көрсеткіштерін қолда–намыз.
1.Кәсіпорынның пайдалылығын бағалайтын көрсеткіштер.
Кәсіпорын мүлкінің пайдалылығы = таза табыс / кәсіпорын активтерінің орташа өлшемі * 100;
2007жыл = 35125755 / 73883180 * 100 = 47.5;
2008 жыл = 44151246 / 110606452 * 100 = 39.9;
Меншіктік капиталдың пайдалылығы = таза табыс / меншік капиталнының орташа жылдық құны * 100;
2007 жылы = 35125755 / 63287338* 100 = 55,5;
2008 жылы =44151246 / 93999487 * 100 =47,0.
2-кесте. «Қазхромның» пайдалылық көрсеткіштері
№
|
Көрсеткіштер
|
2007 жыл
|
2008 жыл
|
Ауытқуы
|
1
|
Кәсіпорын мүлкінің пайдалылығы
|
47,5
|
39,9
|
-7,6
|
2
|
Меншікті капиталдың пайдалылығы
|
55,5
|
47,0
|
-8,5
|
1- ші көрсеткіш – кәсіпорын мүлкінің пайдалылығы. 2007 жылы ол 47,5 %-ды құраса, 2008 жылы 39,9 %-ға дейін төмендеп отыр.
2- ші көрсеткіш – меншікті капиталдың пайдалылығы. Ол 2007 жылы 55,5 %-ды құрады, ал 2008 жылы 8,5 %-ға төмендеп, 47,0 %-ды құрады. Кәсіпорынның төлем қабілеттілік көрсеткіштері кәсіпорнның нақты бір уақытты несие берушілермен өзінің қаражат көмегімен қысқа мерзімде өтеу мүмкіндігін сипаттайды.
2.Қаржылық тұрақтылық коэффиценттері:
Қарыз капиталымен меншіктік қатынасы = міндеттемелер жиынтығы / меншікті капитал;
Мәні : 1-ден жоғары болмауы керек.
2007 жыл басы = 9975173 / 46626065 = 0,2;
2007 жыл соңы = 11176140/ 79948611 = 0,1;
2008 жыл басы = 8807431 / 78218630 = 0,1;
2008 жыл соңы = 24386800 / 109758458 = 0.2
Меншік коэффиценті = меншіктік капитал / кәсіпорын мүлкі;
Оңтайлы мәні: 0,7-ден жоғары.
2007 жыл басы = 46626065 / 56619634 = 0,8;
2007 жыл соңы = 79948611 / 91146726 = 0,9;
2008 жыл басы = 78218630 / 87 047946 = 0,9
2008 жыл соңы = 109758458 / 134164957 = 0,8
Қарыз капиталының үлесі = қарыз капиталының жиынтығы / кәсіпорын мүлкі;
Оңтайлы мәні: 0,3-тен төмен.
2007 жыл басы = 9975173 / 56619634 =0,2;
2007 жыл соңы = 11176140/91146726=0,1.
2008 жыл басы = 8807431/87047946=0,1;
2008 жыл соңы = 24386800/134164957= 0,2
3-кесте. «Қазхромның» негізгі экономикалық көрсеткіштері.
№
|
Көрсеткіштер
|
Оңтайлы мәні
|
2007жыл
|
2008 жыл
|
Ауытқуы
|
басы
|
соңы
|
басы
|
соңы
|
2007
|
2008
|
1
|
Қарыз капиталымен меншік капитал қатынасы
|
1-ден жоғары емес
|
0,2
|
0,1
|
0,1
|
0,2
|
-0,1
|
0,1
|
2
|
Меншік коэффицент
|
0,7-ден жоғары
|
0,8
|
0,9
|
0,9
|
0,8
|
0,1
|
-0,1
|
3
|
Қарыз капиталының үлесі
|
0,3-тен төмен
|
0,2
|
0,1
|
0,1
|
0,2
|
-0,1
|
0,1
|
Төлем қабілеттілік коэфиценттері:
Қарызды абсолютті жою коэфиценттері = ақша қаражаттары / ағымдағы міндеттемелер;
2007 жыл басы = 835808 / 7058288 = 0,1;
2007 жыл соңы = 4887918 / 3710743 = 1,3;
2008 жыл басы = 4869625 / 3594008= 1,4;
2008 жыл соңы = 5303214 / 12910901 = 0,4
Оңтайлы мәні : 0,2 – 0,25
Жабудың аралық коэфф-ті = (ақша қаражаттары + қар.мін.салық + деб.міндеттемелер) / ағымдағы міндеттемелер;
Оңтайлы мәні: 0,7-0,8
2007 жыл басы = (835808 + 376520 + 1139242) / 7058288 = 0,3;
2008 жыл басы = (4869625 + 322146 + 1803569) / 3594008 = 1,9;
Төлем коэфф-рі = ағымдағы активтер / ағымдағы міндеттемелер;
2007 жыл басы = 19041244 / 7058288 = 2,7;
2007 жыл соңы = 43183061 / 3710743 = 11,6;
2008 жыл басы = 39108041 / 3594008 = 10.9;
2008 жыл соңы = 64377549 / 12910901 = 5,0
4- кесте. «Қазхромның» міндеттемелері бойынша көрсеткіштер
Көрсеткіштер
|
Оңтайлы мәндер
|
2007 жыл
|
2008 жыл
|
+;- Ауытқу %
|
басы
|
соңы
|
басы
|
соңы
|
2007
|
2008
|
2007
|
2008
|
Қарызды абсолютті жою коэффиценті
|
0,2-0,25
|
0,1
|
1,3
|
1,4
|
0,4
|
1,2
|
-1,0
|
13 есе
|
28,6
|
Жабдықтаудың аралық коэффиценті
|
0,7-0,8
|
0,3
|
-
|
1,9
|
|
1,6
|
6,3 есе
|
Төлем коэффиценті
|
2-2,5
|
2,7
|
11,6
|
10,9
|
5,0
|
8,9
|
-5,9
|
4,3 есе
|
45,9
|
1-ші көрсеткіш бойынша көрсеткіш мәні оңтайлы емес. Себебі 2007 жылы да, 2008 жылы да көрсеткіштердің мәні оңтайлы емес.
2-ші жабдық аралық коэффиценті бойынша көрсеткіш мәні 2008 жыл-басында 1,9- ға тең болып, оңтайлы мәнге тең емес.
3- ші көрсеткіш бойынша 2007 жылы да, 2008 жылы да оңтайлы мәннен жоғары болып отыр.
Іскерлік белсенділік көрсеткіштері.
Капитал айналымының жалпы коэффиценті = өнімді сатудан түскен табыс / баланс сомасы;
2007 жылы = 128724204 / 91146726 = 1,4;
2008 жылы = 151116721 / 134164957 = 1,1;
Меншік капиталының айналымдық коэффиценті = өнімді сатудан түскен табыс / меншіктік капитал;
2007 жылы = 128724204/ 79948611 = 1,6;
2008 жылы = 151116721 / 187977088 = 1,4;
Дебиторлық міндеттемелердің айналымдық коэффиценті = өнімді сатудан түскен табыс / кезеңдегі дебиторлық міндеттемелерінің орташа мәні;
2007 жылы = 128724204 / 25124422 = 5,1;
2008 жылы =151116721/ 42933269 = 3,5;
Дебиторлық міндеттемелердің айналымдық орташа мерзімі = 365 күн / дебиторлық міндеттемелердің айналым коэффиценті;
2007 жылы = 365 күн / 5,1 = 71,6;
2008 жылы = 365 күн / 3,5 = 104,3.
5-кесте«Қазхромның» қаржылық көрсеткіштері
|
Көрсеткіштер
|
2007 жыл
|
2008 жыл
|
|
1
|
Капитал айналымының жалпы коэффиценті
|
1,4
|
1,1
|
-0,3
|
2
|
Меншіктік капиталдың айналымдық коэффиценті
|
1,6
|
1,4
|
-0,2
|
3
|
Дебиторлық міндеттемелердің айналымдық коэффиценті
|
5,1
|
3,5
|
-1,6
|
4
|
Дебиторлық міндеттемелердің айналымдық орташа мерзімі
|
71,6
|
104,3
|
32,7
|
1-ші көрсеткіш капитал айналымының жалпы коэффиценті. Көрсеткіштер бойынша 2007 жылы 1,4 болса, есепті жылы 1,1 болды. Мұнда біз кәсіпорынның жалпы капиталын пайдалану тиімділігі төмендегенін көреміз.
2-ші көрсеткіш капиталдың айналым коэффиценті. 2007 жылы менщік капиталы 1,6 рет айналса, 2008 жылы 1,4 ретке азайып отыр. Бұл кәсіпорын акционерлерінің қаржыларын тиімсіз пайдаланғанын көрсетіп отыр.
3-ші көрсеткіш дебиторлық міндеттемелердің айналым коэффиценті. Мұнда біз несие көлемінің қысқарғандығын көріп отырмыз.
4-ші көрсеткіш дебиторлық міндеттемелерлің айналымының орташа мерзімі. Ол кәсіпорын бекіткен клиенттерінің төлем уақытын көрсетеді.Мұнда көрсеткіш жоғарылаған.
Қорыта айтқанда 2008 жылғы шығындарға қарамастан, 2007 жылмен салыстырғанда салық салынғанға дейінгі табыс 29 % - ға, корпаративті салық 17 % - ға, таза табыс 35 % - ға өскен. Жалпы «Қазхром» АҚ – сы жақсы темппен өз пайдалылығын арттыруда.
3 Кәсіпорынның өндіріс тиімділігін арттыру жолдары
Достарыңызбен бөлісу: |
