Бөлім 3. Сыртқы өртке қарсы сумен қамтылуының сәйкестігінің сараптамасы

Сараптаманы ҚР ҚНжЕ 2.04.01-2009 «Сумен жабдықтау. Сыртқы жүйелер және жабдықтар» талаптарына сәйкес жүргіземіз. Өртті сөндірудің шығындары және қамтылулары жоғарыдағы құжаттарға сәйкес қабылданады:

2.11. Өртке қарсы су құбыры тұрғындар пунктерінде, халық шаруашылық объектілерінде қарастырылуы қажет, әдеттегідей су-шаруашылығымен немесе өндірістік сумен жабдықтаумен бірігеді.

Ескертпе: 1. Сыртқы өртке қарсы сумен жабдықталуына пп.9.27 – 9.33 талаптарын есепке алып сыйымдылықтан (резервуарлар, сумен жабдықтаулар) қабылдауына рұқсат берілуі үшін:

тұрғылықты пункт 5 мың адамға дейінгі тұрғындар саны;

жеке тұрған қоғамдық ғимараттардың көлемі 1000 куб. м. дейінгі тұрғылықты пунктерде орналасқан, өртке қарсы дөңгелек су жабдықтары болмаған, ғимараттың көлемі 1000 куб.м.-тен жоғарыда территориялы Мемлекеттік өртті бақылау ұйымдарымен келісілген;

өндірістік ғимараттар «В», «Г» және «Д» өндірістік категорияларымен сыртқы өртті өшіруге 10л/с . шығын барысында;

дөрекі жем-шөп қоймаларының көлемі 1000 куб.м. дейін;

минеральды құнар қоймаларының ғимарат көлемі 5000 куб. м;

радиотеледидар ғимараттарының беретін станциялары;

тоңазытқаштарды және жеміс-жидектерді сақтаушы ғимараттар.

2. Өртке қарсы сумен жабдықтау мына жағдайларда қарастырылмайды:

Тұрғындары 50 адамға дейінгі тұрғылықты пунктерде, биіктігі екі қабатты ғимараттарда;

Тұрғылықты жерлерде орналаспаған, жеке тұрған, қоғамдық қоректені кәсіпорындары (асханалар, дәмханалар, кафе және т.б.) ғимараттың көлемі 1000м куб. дейін және сауда алаңдары 150м кв. Дейінгі кәсіпорындар, сонымен қатар тұрғылықты жерлерде орналасқан көлемімен 250 м куб. дейінгі І және ІІ дәрежедегі отқа төзімді ғимараттар (тек өнеркәсіптік дүкендерден басқа), сонымен қатар І және ІІ дәрежедегі отқа төзімді көлемі 250м.куб, дейінгі қоғамдық ғимараттар;

І және ІІ дәрежелі отқа төзімді көлемі 1000м.куб. дейінгі өндірістік ғимараттар (тек металды қорғалмаған ғимараттарда немесе ағаш жылжымалы констркуциялар, сонымен қатар полимерлі жылытқышпен 250м. куб. дейін) өндірістік «Д» категориясымен;

Темірбетонды бұйымдарды және туарлы бетондарды дайындау бойынша зауыттар отқа төзімділігі І және ІІ дәрежелі ғимараттар, олар тұрғылықты жерлерде орналасқан, зауыттың ғимаратынан 200м. арақашықтықта орналасқан суды жабдықтау жүйелерімен жабдықталған;

маусымды әмбебап дайынды ауыл шаруашылық өнімдерді қабылдағыш пунктер ғимараттың көлемі 1000м. куб. дейін;

жанғыш материалдар қоймасының ғимараты және жанғыш қорапта жанбайтын материалдар алаңы 50м. кв. дейін.

2.14. Өнеркәсіптік және ауыл шаруашылық кәсіпорындарда сыртқы өртті сөндіруге сулардың шығындары , ол бір өртке ғимараттар үшін қабылдануы қажет, көбірек су шығындарын талап етеді, 7 немесе 8 таблицаға сәйкес.

2.22. өнеркәсіптік немесе ауыл шаруашылық кәсіпорындарда бірдей өрттердің санын есептеу жататын оның алынған алаңына байланысты: 150 га. алаңды қамтыған өрт, 150 га. астам екі өрт.

Талап ететін сулардың шығындарын анықтау:

Өртке қауіптілеу және көлемі бойынша үлкен және сәйкесінше көбірек су шығындарын талап ететін сыртқы өрт сөндірушілер элеватор ғимараты болады. Себебі, ғимараттың ені 60 метрден кем емес су шығындарын 7 таблица бойынша анықтаймыз және 30 л/с қабылдаймыз. Бір уақыттағы өрттердің сандарының есебін п 2.22.1 бойынша қабылдаймыз, себебі объект алаңы 150Га аспайды.

П. 2.24. сәйкес өртті сөндіру ұзақтылығы 3 сағатта қабылдану қажет; отқа төзімділігі І және ІІ дәрежелі ғимараттарда жанбайтын салмақ түсетін конструкциялар және «Г» және «Д» категориялы өндірістер жылытқышымен- 2 сағат.

Объектінің сумен қамтылуымен анықтаймыз. Кәсіпорында судың жалпы қоры 550 куб м. құрайды. Берілген қор өртті сөндіруде судың жеткізілуін қамтамасыз ету қажет, шығыны 30 л/с ағымында: 3сағат=180 минут=10800секунд, сәйкесінше 550 000 л/10800с =50,9л/с. Объектінің сумен қамтамасыздығы бекітілген, бірақ талаптарды 2.11. қолд. есепке ала территория объектісінде айналмалы сумен жабдықтауды диаметрі 150мм кем емес 2-ден кем емес өрт гидранттарын орнатамыз, ал өртке қарсы сумен жабдықтауды резервті көз қоры ретінде қолданамыз.

Өрт қауіпсіздігі мен өртті сөндірулер ұйымның басшыларының жауапкершілігін алынады.

Меншік түрлеріне және ведомствадық қатыстарына байланыссыз ұйымдастырылу құқықтары бар:

- өртке қарсы қызмет бөлімшелерінің бекітілген тәртіптерінде жасау, қайта құру және жою жүргізіледі, оны олар өз қаржыларына қамтамасыз етеді, сонымен қатар өрт қауіпсіздік қызметінің ұйымдарымен келісім негізінде;

- мемлекеттік ұйымға және жергілікті өкіл ұйымдарына өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша ұсыныстар береді;

- өрт болған объектілерде өрттің себептерін және жағдайларын орнату бойынша жұмыстарын жүргізеді;

- өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша заңдылықпен бекітілген әлеуметтік және экономикалық ынталандыру шараларын орнатады;

- өрт қауіпсіздігі бойынша сұрақтарға ақпараттар алу, сонымен қатар бектілген тәртіпте басқару ұйымынан және өртке қарсы қызмет бөлімшелерінен де мәліметтер алу.

Ұйымдар меншіктің пішіндеріне байланыссыз, міндетті:

• 
  Өрт қауіпсіздігінің талаптарын сақтау, сонымен қатар өртке қарсы қызмет ұйымдарының басқа да заңды талаптарын және өкімдерін орындауы қажет;
  
• 
  Өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша шараларды өңдеп және жүзеге асыру;
  
• 
  өртке қарсы насихаттау жүргізу, сонымен қатар өзінің жұмысшыларын өрт қауіпсіздік шаралар бойынша үйрету;
  
• 
  өртті сөндіру бөлімшелермен бекітілген нормаларға сәйкес жасау және ұстану, сонымен қатар салалар үшін келісім негізінде өртке қарсы қызмет ұйымдарымен, ұйымның және объект келісімінің тізбесімен Қазақстан Республикасының Басқармасымен бекітілген;
  
• 
  жөнделетін жағдайдағы жүйелер және өрт сөндіру құралдардының мазмұны, оларды тағайындалуы бойынша қолданбауды жібермеуі керек;
  
• 
  өртті сөндіру барысында өртті сөндіру қызметіне ықпал көрсету, олардың пайда болу және даму себептерін анықтау, сонымен қатар өрт қауіпсіздік талаптарын бұзған кінәлі тұлғаларды және өрттің пайда болу себептерін анықтау;
  
• 
  өртті өшіру және анықтаудың автоматты құралдарын ендіру бойынша шаралары жүзеге асырылады;
  
• 
  бекітілген Басқарма тәртібінде ұйымның территориясында өрттерді өшіру барысында қажетті күштермен құралдарды ұсыну, жағар майлар материалдары, сонымен қатар қоректену өнімдерін және өртті сөндіру қызметінің бөлімшелері үшін демалыс орындары, өртті сөндіру бойынша әскери әрекеттерін орындауға қатысты;
  
• 
  өртке қарсы қызметтің өкілдеріне ұйымның территориясында қызметтік міндеттемелерін жүзеге асыру үшін бекітілген заңдылық тәртібіне сәйкес рұқсат беру;
  
• 
  өртке қарсы қызмет ұйымдарына өрт қаупсіздігінің жағдайы туралы мәліметтер мен құжаттарды ұсыну, сонымен қатар өндірілетін өнімдерінің өртке қауіпсіздігі туралы және территориясында болған да өрттер және оның салдарының мәліметтерді ұсыну;
  
• 
  өрттің пайда болуы туралы өрт сөндірушілерге бірден хабарлау, яғни өрттен қорғау құралдары және жүйелердің бұзылғанын, жолдардың және подъезддердің өзгерісі туралы да хабардар ету.
  

Қорытынды: Қарастырылатын объектілерде өртке қарсы (өрт сөндіру) қызметін өрт техникасы шығатындай етіп ұйымдастыру қажет.

Өрт қойма ғымаратының санын қызмет көрсету алаңына байланысты дұрыс алты бұрышты формула бойынша анықтаймыз:

мұнда: S_{территориялар} – объект территориясының алаңы (кв. км);

S_{қызм. көрс. қоймасы}=2,6*4=10,4 кв.км

Негізгі өрт сөндірушілердің көлігінің санын объектіде өртті сөндіруде тұтынатын судың көлеміне байланысты формула бойынша анықтаймыз:

Мұнда: Q_треб.- сыртқы өртті өшіруге талап етілген судың шығындары (л/с) см. гл. 4;

n – бір уақыттағы өрттер санының есебі см. гл. 4;

Q_ПА – сулардың шығындары, өртті сөндіруші автокөліктердің негізігі қамтылатындарының бірі, тактикалық мүмкіндіктерден жауынгерлік есебі және «Өртке қарсы қызметінің қауіпсіздік техникасы туралы Инструкциялар» талаптарын есепке алып, 14 л/с қабылдаймыз, себебі 4 адамнан бөлімше «А» 2 жарақтарын немесе «Б» 4 жарақтарын жеткізуді қамтамасыз ете алады.

Арнайы өртті сөндіру техникасының сандарының қолдағысын есепке алып анықтаймыз. Объектілерде шаруашылық жабдықтардың 30 метрден астам биіктіктерінде автобаспалдақ немесе бүгілмелі көтергіштің әскери есебі алыну қажет.

Жеке құрам санын өртке қарсы қызмет объект жарақтарында өрт техникасының есебінен анықтаймыз.

Қызметті үш аусыммен жүргізу барысында әрбір ауысымға АЦ жеке құрамында 5 адамнан, нәтижесінде 10 және 2 адам АЛ немесе АКП –ға, ауысым бойынша басқару құрамы 3 адам және бөлімшені басқарушы 1 адам болады. Нәтижесінде жеке құрамы 40 адамнан тұрады.

Қорытынды: Өртті сөндіруді қамтамасыз ету үшін «Шығыс-Қазақстан ұн тартатын-құрама жем комбинаты» АҚ қажеттілер:

1. 
   Капитальды жөндеу жұмыстарын жүргізу, яғни өрт қоймаларының ғимаратына және автобаспалдақтарды немесе бүкпелі көтергіштерді орнату үшін қосымша бокстарды жөндеу қарастырылады;
   
2. 
   Автоцистернаға қосымша негізгі өрт сөндіргіш көліктерді алу;
   
3. 
   Өртке қарсы бөлімшелердің жеке құрамының санын 40 адамға дейін көбейту; олардың дайындығын ұйымдастыру және әскери киімдері мен жарақтарымен қамтамасыз ету.
   

ПУЭ талаптарымен өртке қарсы қосымша шамдарға электрсымдардың тиімділеуіне ауыстырылады, электр заттарды күшейту және жарықтандыру мақсатында қолданады. Бұл толықтай цехтарда өрт қауіпсіздігінің дәрежесін жоғарлатуға мүмкіндік береді, бірақта ол өзімен қосымша шығындарды тартады, яғни зауытты дайындауға және жабдықтармен жасақтарды сатып алуға кететін шығындар болады.

Жылдық экономикалық тиімділікті анықтау келтірілген шығындарды базалық және техникалық шешімдер бойынша салыстыруға негізделеді. Келтірілген шығындар өзіндік құн сомасын және нормативті пайданы ұсынады:

З=С+Е_н·К, (36)

С – өнім бірлігінің өзіндік құны, тенге;

К – өндірістік қорларға капиатл үлесінің салымы, тенге;

Е_н – капитал салымдарының тиімділік коэффициентінің тиімділгі, 0,15 тең.

Базалық вариант бойынша:

З₁=0 (өрт қауіпсіздіксіз базылық варианты).

С₂=С_у·п=780·24=1800720 тенге

З₂=18720+0,15·5050130=944089,5

Жылдық экономикалық тиімділіктің есебі жаңа технологиялық процестер механизациясын және өндірістің автоматизациясын, өндірісті және еңбекті ұйымдастыру тәсілдер, сол бір өнімді шығаруда өндірістік ресурстардың үнемділігін қамтамасыз ету, формула бойынша өндіріледі:

Э=(З₁-З₂)·А₂, (38)

З₁ и З₂ – келтірілген шығындар, өнімдердің бірлігі (жұмыс), базалық және жаңа техника көмегімен өндірілетін, тенге;

А₂ – есеп беру жылында жаңа техниканың көмегімен өндірілетін өнімнің (жұмыс) жылдық көлемі, натуральды бірліктерде, 0,2% тең.

Өндірістен жылдық экономикалық тиімділіктің есебі және жаңа техникалық құралдарды ұзақ мерзімді қолданылуы жақсартылған сапасымен өндірілуі мына формула бойынша:

(Р₁+Е_н)/(Р₂+Е_н) – жаңа техникалық шешімдерді базалықпен салыстырғанда қызмет мерзімінің өзгеруін есепке алу коэффициенті;

Р₁ и Р₂ – базалық және жаңа техникалық шешімдерді толықтай қалпына келтірудің баланстық құнынан аударымдар үлесі;

((И₁·К_э-И₂)-(Е_н(К₂-К₁))/(Р₂+Е_н) – тұтынушылардың ағымдық шығындарды іске асыруда және барлық қызмет мерзімінде жаңа техникалық шешімдерді базалықпен салыстыруы бойынша аударымдар, тенге;

К₁ и К₂ – техникалық шешімдерде салыстырмалы варианттарды салыстыру бойынша тұтынушылыардың капитал салымдары, тенге;

И₁ и И₂ – тұтынушылардың жылдық іске асыру шығындары техникалық шешімдердің варианттарын салыстырамыз, тенге;

А₂ – ендірудің жылдық көлемі, тенге.
Э=[0·0/(0,0874+0,15)+((0-24320)-0,15(0-0)+(98300-16500))/(0,0874+0,15)-94489,5];

Э=[0+(-24320-0+98300-16500)/(0,0874+0,15)-94489,5]

=[2421220,99-94489,5]·0,2=295260,69т.
Қорытынды: күтілетін экономикалық тиімділік ұсынылған вариатта 299526,69 тенгені құрайды.

Дипломдық жоба бойынша қорытынды

Берілген жобада дәндерді өңдеу технологиясында өрттің қауіпсіздігін төмендету тәсілдері қарастырылған, ол қауіптілік түрлі күшті және жарықтандырғыш электрожабдықтарды қолдануына байланысты, оны сақтау процесінде, өрттің алдын алып пайда болуында және таратылуында техникалық шешімдер ұсынылған. Берілген объектінің өртін сөндіру үшін қажетті қорлар және су шығындарын қамтамасыз ету бойынша ұсынылған шаралар, өрт сөндіру қызметтерінің салаларының құралы және қажетті күштерінің сандары негізделіп және есептелген.

Берілген диплом жобасының өзектілігі дәндерді өңдеу және сақтау объектілерінде үлкен өрт қауіпсіздігіне негізделген, ол өндіріс процесінде өрт және жарылысқа қауіпті шаңдарды бөлінуіне байланысты, осындай объектілерде үлкен өрт салмағы және өртті өшірудің қиындығы пайда болады.

Тексеру нәтижесінде «Шығыс-Қазақстан ұн тартатын - құрама жем комбинаты» АҚ өрттен қорғау объектілерінің жағдайларына белгілі қорытындылар және келесідей шаралар ұсынылған:

Қыздырылған дән жылы-ылғалды ауыстырғыш бункерге түсіп, мұнда 20-25 минут тұрады, бұл уақытта ылғалдылық біртіндеп қатты ылғалды дәннен ылғалдылығы төмен дәндерге біртіндеп ауысады, ал жылу қатты қыздырылғаннан әлсіз қыздырылған ауысады. Осыдан кейін дән екі параллельді шахтаға корабымен келіп түседі, біраз уақыттан кейін дән массасы сыртқы ауаға түседі. Бұл жерде дән салқындайды және қосымша кептіріледі.

Төменде орнатылған шығарушы механизмдер, құрғақ дәндер бір шахтадан үңгіршектерге келіп түседі және кейіннен сақталуға, ал басқасынан, үңгіршекке рециркуляцияға – аралық салқындату үшін келіп түседі. Осы үңгіршекке босалқы бункерден шикізаттар үздіксіз түсіп тұрады. Дән кептіргіштердің РД-225-70 іс-жүзіндегі өнімділігі өндірістік жағдайларда 40-45 жосп. т/ч.

Территория объектісінде айналмалы су жабдықтарын диаметрі 150 мм аспайтын орнатуларды 2 өрт гидранттарын, ал өртке қарсы су қоймаларын резерв көзі ретінде қолдануды ұсынамыз.

Қарастырылатын объектілерде «Шығыс-Қазақстан ұн тартатын-құрама жем комбинаты» АҚ өртке қарсы (өрт сөндіру) қызметін өрт техникасы шығатындай етіп ұйымдастыру қажет.

Өртті сөндіруді қамтамасыз ету үшін элеваторда қажеттілер:

1. 
   Капитальды жөндеу жұмыстарын жүргізу, яғни өрт қоймаларының ғимаратына және автобаспалдақтарды немесе бүкпелі көтергіштерді орнату үшін қосымша бокстарды жөндеу қарастырылады;
   
2. 
   Автоцистернаға қосымша негізгі өрт сөндіргіш көліктерді алу;
   

Қарастырып жатқан нысанның белсенді өрт қорғау жүйесін жетілдіру мақсатында өрттен қорғау жүйесінің толық автоматтандыру процесі, орталық диспетчерлік пункт комбинатының автоматты және қолмен басқару режимімен енгізу ұсынылады. Нысандағы белсенді өрт қорғау жүйесіне келесілер жатады:

• 
  комбинат ғимаратында және бөлмелерінде газдалған және шаңдалғанды бақылау жүйесі;
  
• 
  өртті табу және сөндіру жүйесі;
  
• 
  түтінкетіру және вентиляция жүйесі;
  
• 
  аспирация жүйесі және коммуникациясы бойынша өрттің таралуына кедергі жасайтын өртке қарсы клапандарды басқару жүйесі;
  
• 
  сыртқы және ішкі өртке қарсы су құбырларын басқару жүйесі;
  
• 
  теледидар күзет жүйесі;
  
• 
  өрт кезіндегі коммуникацияның авариялық ажырату жүйесі;
  

1. 
   «Өрт қаупсіздігіне қойылатын негізгі талаптар» Техникалық Регламенті № 14 Қазақстан Республикасының Үкімет Қаулысы 16.01.2009 ж.В. Н. Черкасов «Пожарная профилактика электроустановок» - М: ВИПТШ МВД СССР, 1978 г.
   
2. 
   Инструкция по монтажу электрооборудования пожароопасных установок напряжением до 1000 В. – М: Энергия, 1987 г.
   
3. 
   СНиП РК 4.01.02-2009. «Водоснабжение. Наружные сети и сооружения».
   
4. 
   А.И. Ревякин «Электробезопасность и противопожарная защита в электроустановках», М- «Энергия», 1980.
   
5. 
   Руководство по расчету основных показателей пожаровзрывоопасности веществ и материалов, М – 1985г.
   
6. 
   В.И. Крюков «Эксплуатация электроустановок объектов жилищно –коммунального хозяйства», М:Стройиздат,1989г.
   
7. 
   Алексеев М.В. «Пожарная профилактика технологических процессов производств», - М: ВИПТШ МВД СССР, 1986г.
   
8. 
   Грушевский Б.В. и др. Пожарная профилактика в строительстве.- М.: Строй издат, 1989, 368 с.
   
9. 
   Грушевский Б.В. и др. Пожарная профилактика в строительстве. - М.: ВИПТШ МВД СССР ,1985,451 с.
   
10. 
    Клубань B.C. и др. Пожарная безопасность предприятий промышленности и агропромышленного корпуса. –М.: Стройиздат, 1987, 451 с.
    
11. 
    Пожаровзрывоопасность веществ и материалов и средства их тушения. Справочное издание в 2 книгах. Баратов А.Н. и др.- М.: Химия, 1990, 496 с.
    

12. 
    Пособие по определению пределов огнестойкости конструкций, пределов распространения огня по конструкциям и групп возгораемости материалов. М.: Стройиздат, 1985, 60 с.
    
13. 
    ГОСТ 12.1.004-91 Пожарная безопасность. Общие требования.- М.: Госстандарт, 77 с.
    
14. 
    ҚР ҚН жЕ 2.02.05-2009 Ғимараттар мен имаратардың өрт қауіпсіздігі..