Халықты ауыз сумен және су бұру қызметтерімен қамтамасыз ету саласы

1. Реттелетін саланы немесе қызмет аясын дамытудың негізгі параметрлері

Мемлекет басшысының 2014 жылғы 4 сәуірдегі Жарлығымен Қазақстанның су ресурстарын басқарудың 2020 жылға дейінгі мемлекеттік бағдарламасы (бұдан әрі – СРБМБ) бекітілді, оның шеңберінде халықты сапалы ауыз сумен және су бұру қызметтерімен қамтамасыз ету көзделген.

СРБМБ шеңберінде Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 30 маусымдағы № 728 қаулысымен бекітілген Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі бағдарламасын (бұдан әрі – Бағдарлама) (бұрын 2011-2020 жылдарға арналған «Ақ бұлақ» бағдарламасы) іске асыру көзделген.

Бағдарламаның іске асырылуын талдаудың нәтижесінде орталықтандырылған сумен жабдықтау және су бұру желілеріне қолжетімділіктің серпінді өсуі көрінеді. 2014-2016 жылдар аралығында сомасы 189,5 млрд тенге 522 сумен жабдықтау және су бұру жобалары іске асырылды.

Бүгінгі күні аталған жобаларды іске асыру нәтижесінде қалаларда елді мекендерді орталықтандырылған сумен жабдықтауға қолжетімділік 2014 жылмен салыстырғанда 2016 жылы 86 %-дан 88%-ға, ауылдық елді мекендерде 2013 жылмен салыстырғанда 2016 жылы 50,3 %-дан 52,3 %-ға, сәйкесінше 2% және 2%-ға өсті.

Сорғы станцияларының жалпы саны 4 364 құрайды. Республика бойынша 290 су тазалау құрылысы бар. Республика бойынша 694 пайдаланушы кәсіпорын бар. Барлығы республикада 868 – сумен жабдықтау және 311 су бұру бойынша қызмет көрсетуші мекеме бар.

Республикадағы кәріз желілерінің жалпы ұзақтығы 145 227,7 километрді құрайды. Оның ішінде 5 381,1 километр немесе 35,8 % толық ауыстыруды қажет етеді. Кәріз желілерінің орташа тозуы 65-70 %-ды құрайды. Ағынды сулардың нормативтік-тазартылған деңгейі 76,9 %-ды құрайды.

Кәріз-сорғы станцияларының жалпы саны 1 153 құрайды. Республика бойынша 332 кәріз-тазарту құрылысы бар.

Мемлекеттік бюджетке жүктемені төмендету мақсатында су арналарының мемлекеттік-жекешелік әріптестікке көшу жұмысы жүргізілуде. Осы мақсаттар үшін қажетті құқықтық негіздер әзірленді.

Айталық, осы секторға жеке инвестицияларды тарту бойынша белсенді жұмыс жүргізілуде. 2014 жылы ЕҚДБ-мен Қызылорда қаласында сумен жабдықтау және су бұру жүйелерін жаңғырту бойынша шарттарға қол қойылды. Жұмыстардың басталуы 2015 жылғы екінші тоқсанға жоспарланды. Сондай-ақ Семей, Петропавл қалаларының әкімдіктері сумен жабдықтау және су бұру жүйелерін жаңғыртуға ЕҚДБ-мен шарттарға қол қою бойыша жұмыстар жүргізуде.

2. Негізгі проблемаларды талдау

Сумен жабдықтау және су бұру саласындағы негізгі проблемалар:

1) су құбырлары желілерінің қанағаттанарлықсыз жағдайы (25 жыл нормативтік пайдалану мерзімін ескере отырып, сумен жабдықтау желісінің 36%-ы жұмыс істеп тұр, ал 64%-ы күрделі жөндеуді немесе толығымен алмастыруды қажет етеді);

2) су бұру желілеріндегі авариялылықттың жоғары деңгейі;

3) ресурстарды тұтынуды есепке алу аспаптарымен қамтамасыз етудің төмен деңгейі;

4) саланың технологиялық артта қалуы, оның ішінде энергия және ресурс үнемдейтін инновациялық технологиялар мен іс-шараларды қолдану практикасының нашар болуы;

5) бюджеттен тыс көздерден желілерді және құрылыстарды реконструкциялау бойынша жобаларды қаржыландыру көлемдерінің жеткіліксіз болуы;

6) сектордың инвестициялық тартымдылығының болмауы болып табылады.

3. Тәуекелдерді басқару