Қазақстан республикасы ғылым және жоғары білім министрлігі

-апта бойынша орындалатын тапсырмалар: 06.02. – 11.02.2023ж

жүктеу 0,53 Mb. бет 4/33 Дата 05.10.2023 өлшемі 0,53 Mb. #43676

3-апта бойынша орындалатын тапсырмалар: 06.02. – 11.02.2023ж. 1.Танымдық процестерге сипаттама беру (зейін, ес, қабылдау, түйсік, ойлау, қиял, елестету). Танымдық процестерге сезім, қабылдау, есте сақтау, зейін, ойлау, сөйлеу, қиял жатады. Олардың арқасында адам қоршаған әлемді бейнелейді, ақпаратты таңдайды, оны өз қызметінде қолдана отырып өңдейді және талдайды. Отандық психологияда белгілі Даму принципіне сәйкес (С. Л.Рубинштейн, а. Н. Леонтьев, Б. Ф. Ломов) психика процедуралық сипатта болады. Оның маңызды ерекшеліктерінің бірі-адамның қоршаған әлемді бейнелеуінің үздіксіздігі. Сондықтан динамизм мен үздіксіздік танымдық процестердің негізгі сипаттамалары болып табылады (Б.Ф. Ломов, 2000). Бұл танымдық процестерді "тірі"деп сипаттайды. Бұл фактіні жете бағаламау танымдық процестерді жеңілдетілген механикалық түсінуге әкеледі (а. в. Брушлин, 1996).Жад: Бұл уақыт өте келе алған тәжірибені есте сақтау, ұмыту және қайталау жүйесі. Танымдық процестердің психологиясында есте сақтау тұлғаның тұтастығын қамтамасыз етеді. Назар аударыңыз: бұл бір нәрсені қабылдаудың селективті бағыты. Бұл жағдайда назар жеке танымдық процесс емес, басқалардың қасиеті болып саналады. Қабылдау: субъективті түрде тікелей, тікелей ұсынылатын қоршаған әлем объектілерін сезімдік тану. Ақпарат миға түсетін және қабылдауды өңдеуге, бағалауға және түсіндіруге арналған материал болып табылатын сезімдермен өте тығыз байланысты. Ойлау: бұл басқа танымдық процестердің көмегімен қабылданбайтын құбылыстар туралы белгілі бір білім алу мүмкіндігі. Ол ауызша-логикалық, визуалды-кәсіпкерлік, практикалық, визуалды-бейнелі болуы мүмкін. Қиял: адамның объектілердің бейнелерін, идеяларын, идеяларын санада өздігінен пайда болу немесе әдейі құру қабілеті. Көрнекі-бейнелі ойлаудың негізі болып табылады. Сөйлеу: тілдің көмегімен көрінетін қарым-қатынас процесі. Адам тілдік құрылымдарды қабылдауға және қабылдауға, тілдің көмегімен өз ойларын жасауға және көбейтуге қабілетті. Ұсыну: санада әртүрлі объектілердің сапасын көрсете білу. Сөйлеу, фонетикалық, есту, интонация, музыкалық және визуалды көріністер бар. Сезімдер: адамның айналасындағы нақты құбылыстар мен заттарды сезіну қабілеті. Біздің санамыз олардың арқасында ғана бар деп айтуға болады. Дәм, визуалды, иіс сезу, есту және тактильді сезімдер бар (дегенмен, кейбір ғалымдар бұл тек негізгі, сонымен қатар қосымша деп санайды). Сезімдердің (сезім мүшелерінің) көмегімен алынған ақпарат миға беріледі және қабылдау іске қосылады. 2. Психологиядағы негізгі зерттеу әдістері. Психология ғылымында кейіннен негізгі әдістерге  бақылау  және  эксперимент жатады. Сонымен қатар психологиялық жеке әдістер де қолданылады: әңгіме әдісі, анкеті әдісі, іс-әрекет нәтижесі мен үрдісін талдау, тест әдісі. Бақылау әдісі – әр түрлі табиғи жағдайда жеке тұлғаның іс-әрекеті мен қылықтарын қабылдаудың негізінде мақсатты зерттеу. Бақылау табиғи жағдайда жүргізіледі. Ескеретін мәселе, бақылау жүргізілген кезде сол қадағалау нысаны болып отырған адам бақылау жүргізіліп жатқанын білмеуі керек, егер сезген жағдайда шынайылық жоғалады. Психологиялық зерттеулердің табиғилығын сақтау-бақылауға қойылатын бірінші талап. Бақылау әдәсәне қойылатын екінші талап – бақылау үнемі мақсатты болуы қажет, яғни зерттеудің мақсаты мен міндеттері айқын қойылуы керек. Бақылау әдісіне қойылатын үшінші талап – оның нәтижесін тіркеу. Негізінен әртүрлі техникалық құралдар (бейнекамера, фотокамера, т.б.) жазбалардың түрлері (стенограммалар, хаттамалар, бақылау күнделіктері т.б.). Психологияның негізгі әдістерінің бірі – эксперимент. Егер бақылауда зерттеуші өзін қызықтыратын психикалық үрдістердің байқалуын бейжай күтетін болса, ал экспериментте зерттеуші өзіне қажетті жағдайда жасайды. Сөйте отырып, экспериментатор оларды тұрақты қамти алады. Басқа зерттеушілермен бірдей жағдайда зерттеуді қайталай отырып, экспериментатор зерттеушінің әрқайсысының үрдістерінің дара ерекшеліктерін анықтай алады. Экспериментатор өзінің жағдайына қарай тәжірибені жүргізу шартын өзгерте алады. Бұл эксперименттің негізгі артықшылығы, сонымен қатар ол оқу-тәрбие үрдісінде тәсілдерді табуға мүмкіндік береді. Эксперименттің барысында арнаулы құралдар мен аппараттардың көмегімен психикалық үрдістер өзгерістерінің уақытын дәл көрсетуге болады, мәселен, жауап беру (реакция), оқу, еңбек, дағдылардың қалыптасу жылдамдығы. Психологиялық зерттеулерде негізінен екі түрлі эксперимент қолданылады. Олар зертханалық (лабораториялық) және табиғи деп аталады. Зертханалық эксперимент арнайы ұйымдастырылып, құралдар мен аспаптарды қолдану арқылы жүргізіледі. Зертханалық эксперимент адамның психикалық ерекшеліктерінің физиологиялық тетігін зерттеуде ерекше. Бұл әдіс жекелеген таным үрдістері мен психикалық қалыпты тиімді зерттеу үшін қолданылады, ең алдымен, түйсіктер, қабылдау, ес, зейін зерттеледі. Мәселен, қабылдаудың жылдамдығы, зейіннің көлемі, ес ассоциациясының ерекшелігі қарапайым немесе электрондық тахистас көп сияқты құралдар көмегі пайдаланылады. Ғылыми білімнің саралануы мен дамуында тәжірибелік әдіс жетекші рөл алатындығы дәлелденді. ХІХ ғасырдың екінші жартысында психология өз алдына жеке ғылым ретінде философиядан бөлініп шығуы оның эксперименттік ғылым болуынан туындаған үрдіс еді. Лабораториялық эксперименттің нәтижелілігі мына төмендегі жағдайлардан пайда болады. Байқалатын объект жөнінде экспериментатордың күн ілгері болжамы (гипотеза) болуы тиіс. Тәжірибені күн ілгері белгіленген жоспар бойынша арнаулы методикаға (әдістеме) сай, сондай-ақ тәжірибені өткізу үшін жағдайын (тиісті құжаттар) дайындау. Зерттеуші зерттейтін құбылысты өзі табады және оған белсенді әрекет жасайды. Эксперимент жүргізуші кейде зерттеліп жатқан құбылыстарды коррекциялау; Эксперименттің нәтижесін қайтадан қарастыруға мүмкіндік туғызу. Эксперимент нәтижелері сандық және сапалық өңдеуге, математикалық есептеулерге ерекше мән беру т.б. Табиғи эксперименттің зертханалық эксперименттен өзгешелігі адамның күнделікті іс-әрекетінің мазмұны сақталады, зерттелетін құбылысты міндетті түрде іске асыруға жағдайлар жасалады. Сонымен қатар табиғи экспериментте байқау әдісінің және эксперименттің жағымды сапалары араласып келеді: біріншінің табиғилығы, екіншісінің белсенділігі. Байқау мен эксперименттің аралық түрі болып есептелетін эксперимент табиғи эксперимент әдісі болып табылады. Табиғи эксперименттің негізін салған орыс ғалымы – А.Ф.Лазурский (1910). Оның негізгі мақсаты – зерттеудің эксперименттік сипатын болмыстық жағдайлармен ұштастыру. 3. Бақылау әдісі, оның негізгі түрлері. Бақылау әдісі-бұл оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекетінің және мұғалімнің педагогикалық жұмысының тиімділігін бағалауға болатын әдіс деп аталады. Бақылаудың негізгі әдістері бақылау, сауалнама, жазбаша жұмыстар, сынақтар, емтихандар болып табылады. 4. Сауалнама әдісі, оның түрлері мен сипаттамасы. Сауалнама әдісі-психологиялық ауызша-коммуникативті әдіс, онда респонденттен ақпарат жинау құралы ретінде арнайы ресімделген сұрақтар тізімі-сауалнама қолданылады. Әлеуметтануда сауалнама-бұл іс-әрекеттерді немесе оқиғаларды болжау мақсатында қоғамның, қоғамдық пікірдің, саяси, әлеуметтік және басқа шиеленістердің жай-күйі туралы статистикалық (бір сауалнама) немесе динамикалық (бірнеше рет сауалнама жүргізу кезінде) статистикалық түсініктерді құрастыру үшін қолданылатын сауалнама әдісі. Респонденттер саны бойынша Жеке сауалнама-бір респондент сұралады; Топтық сауалнама-бірнеше респонденттер сұралады; Аудиториялық сауалнама-іріктеу рәсімінің ережелеріне сәйкес бір үй-жайда жиналған адамдар тобының сауалнамаларды бір уақытта толтыруынан тұратын сауалнаманың әдістемелік және ұйымдастырушылық түрі; Жаппай сауалнама - жүзден бірнеше мыңға дейін респонденттер қатысады (іс жүзінде жұмыс көп уақытты қажет етеді, ал нәтижелері дұрыс емес). Қамтудың толықтығы бойынша Үздіксіз-барлық үлгі өкілдерінің сауалнамасы; Таңдамалы-үлгі өкілдерінің бір бөлігін сұрау. Респондентпен байланыс түрі бойынша Бетпе-бет-зерттеуші-сауалнамашының қатысуымен жүргізіледі; Сырттай-сауалнама жоқ: Сауалнамаларды пошта арқылы жіберу; Сауалнамаларды баспасөзде жариялау; Интернеттегі сауалнамаларды жариялау; Тұрғылықты жері, жұмысы және т. б. бойынша сауалнамаларды тапсыру және жинау. жүктеу 0,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз