Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2014 жылғы 31 желтоқсандағы № бұйрығымен бекітілген

2014 жылы электр энергиясын тұтыну 91,6 млрд. кВтсағ құрады немесе 2013 жылмен салыстырғанда 102,2%, электр энергиясын өндіру 93,9 млрд. кВтсағ құрады немесе 2013 жылмен салыстырғанда 102,1%.

2014 жылдың қорытындысы бойынша электр энергиясының импорты 644,2 млн. кВтсағ, экспорты – 2 918,5 млн. кВтсағ құрады.

Отандық электр энергетиканың ағымдағы ахуалы

Қазақстанның БЭЖ негізі ұлттық электр желісімен базалық генерациялар объектілері болып табылады.

Қазақстанның бірыңғай электр энергетикалық жүйесінде негізгі рөлді «KEGOC» АҚ ұлттық электр желілік ұйымы орындайды. «KEGOC» АҚ-ның теңгерімінде кернеуі 35 – 1150 кВ 297 электр тарату желілері бар, олардың жалпы ұзындығы 24,4 мың км құрайды (желі бойынша). Сондай-ақ, теңгеріміне кернеуі 35 – 1150 кВ 76 шағын станция бар.

Электр энергиясын өндіруді 76 электр станциясы жүзеге асырады, олардың жалпы белгіленген қуаты 20 591,5 МВт. құрайды.

Қазақстанда электр энергиясын таратумен 20 өңірлік энергетикалық компаниялар (бұдан әрі – ӨЭК) мен 150 кіші таратушы компаниялар айналысады, олар кернеуі 0,4 – 220 кВ өңірлік деңгейдегі электр желілерін бақылап отырады.

Электр энергиясымен тұтынушыларды жабдықтады 180 энергиямен жабдықтаушы ұйымдар жүзеге асырады.

Саланың нормативтік-құқықтық базасы әрдайым жетілдіріліп отырады. Нормативтік база тек шектейтін ғана емес сонымен қатар ынталандырушыда болу керек! Соңғы 5 жылдың ішінде электр энергетика саласында саланы реттейтін 50-ге жуық нормативтік-құқықтық актілер және 200-ден аса нормативтік-техникалық құжаттар әзірленіп бекітілді, бұл өз кезегінде саланың заңнамалық базасын жаңа сапалы деңгейге көтеруге алып келді.

Электр энергетика саласында 114 мыңнан аса адам жұмылдандырылған, оның ішінде:

- энергия өндіру, энергия тарату және энергиямен қамтамасыз ету ұйымдарында – 70 мыңнан аса адам;

Сервис қызметі саласында (іске-қалыпқа келтіру, құрылыс монтаждау, жобалық-ізденіс, сарапшылық және т.б) 30 мың жоғары адам.

Энергетика саласындағы жобаларды іске асыру үшін кадрларған қажеттілік болжамы 6,5 мың адам.

Көмір өндіруші компаниялар 2014 жылда 107,6 млн. тонна көмір өндірді (көмір қойыртпасын қоспағанда), бұл 2013 жылмен салыстырғанда 5,2 млн. тоннаға кем немесе 95,4%.

Көмір өндіруші компаниялар 2014 жылда 107,6 млн. тонна көмір өндірді (көмір қойыртпасын қоспағанда), бұл 2013 жылмен салыстырғанда 5,2 млн. тоннаға кем немесе 95,4%.

Көмір экспорты 30,4 млн. тоннаны құрады немесе 2013 жылмен салыстырғанда 97,0%.

2014 жылдың 12 айында ішкі нарыққа 72,1 млн. тонна көмір жеткізілді. Қазақстандық тұтынушыларға қойылған көмірдің жалпы көлемінен 73,0% немесе 52,6 млн.тонна энергия өндіруші кәсіпорындарға жеткізілді, бұл 2013 жылмен салыстырғанда 2,7 млн.тоннаға кем.

Көмір өндіру көлемі энергия кәсіпорындары жұмысының мерзіміне және мезгілдік сипаттарға тәуелді. Көмірге деген сұраныс қоймаларда эндогендік өрттерді және көмірдің сапасының жоғалтуын болдырмауға көмірдің ірі көлемінің жиналуын болдырмау мақсатында мезгілдік сипат себебі бойынша төмендеді.

2014 жыл ағымында көмір саласы тұрақты жұмыс істеді, келісімшарттарға сәйкес барлық тұтынушылар көмір өнімімен қамтамасыз етілді. Бұл ретте, ресейлік электр станциялары сұралған көлемнен бас тартуына байланысты көмірдің экспортқа жөнелтілімінің көлемі толығымен орындалмады.

Сонымен қатар, 2014 жылғы 8 желтоқсанда Мәскеу қ. Ресей Федерациясының Энергетика министрлігінің ғимаратында А.Б. Яновский-Ресей Федерациясының Энергетика министрінің орынбасары және Б.М. Жақсалиев-Қазақстан Республикасы Энергетика вице-министрі басшылық етумен және мемлекеттік органдар, ҚР көмір өндіруші компаниялары өкілдерінің және Ресей Федерациясының ірі электр станцияларының басшыларының қатысуымен 2020 жылға дейінгі кезеңде Ресей Федерациясының жылу электрстанцияларында қазақстандық көмірді тұтыну және пайдалану перспективалары мәселесі бойынша мәжіліс өтті.

Мәжілісте соңғы жылдары Ресейде электр және жылу энергиясын өндіру үдерісінде негізгі отын түрі ретінде қолданылатын энергетикалық көмірге деген сұраныстың қарқыны қалыпты төмендеуі атап өтілді. Қалыптасқан қарқын қазақстандық энергетикалық көмірді ғана емес, сонымен ресейлік энергетикалық көмірді қамтыды.

Мәжіліс нәтижесі бойынша Қазақстан Республикасының көмір өндіруші компаниялары және Ресей Федерациясының генерациялаушы компаниялары бағаның құрылу формуласын қарастырумен ресейлік жылу электр станциялары қажеттілігі үшін энергетикалық көмірді жөнелтуге ұзақ мерзімдік шарттар жасасу туралы келіссөздер шаруашылық субъектілері деңгейінде өтетіндігі шешілді.

Келіссөздер қорытындылары бойынша 2015-2020 жылдарға арналған Ресей кәсіпорындарының Қазақстан көмірін өндіруі мен тұнынуның бірлескен индикативті теңгеріміне қол қойылатын болады.

1.1.3-міндет. Жаңартылатын энергия көздерін дамыту

2014 жылы Министрлікпен жаңартылатын энергия көздері (бұдан әрі – ЖЭК) секторын дамытудың құқықтық негізін құру бойынша үлкен жұмыс атқарылды. 2013 жылғы 4 шілдедегі «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заңын іске асыру мақсатында 15 заңға тәуелді НҚА қабылданды. ЖЭК пайдаланудың мемлекеттік қолдауына қабылданған іс-шараларды түсіндіру бойынша мудделі мемлекеттік органдар, қаржылық институттар және ықтимал инвесторлардың қатысуымен кеңестер мен семинарлар өткізілді.

2014 жылғы 4 қыркүйек күні Энергетика министрлігінде жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдауға берілетін нысаналы даму трансферттерді пайдалану сұрақтары бойынша облыстар, Астана және Алматы қалалары әкімдіктері орынбасарларының қатысуымен «ХҚКО» РМК-ның видеоконференцбайланыс жүйесін пайдалану арқылы селекторлық кеңес өткізілді.

ЖЭК қолдау жөніндегі есеп айырысу-қаржы орталығымен (АҚО) ЖЭК объектілерінен электр құатын сатып алу үшін ЖЭК пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдармен, сондай-ақ АҚО және шартты тұтынушылар арасында элетр құатты сату жөніндегі 15 келісім-шарттарға қол қойылды

ЖЭК үлесін (2020 жылға орай 3%) жеткізуді қамтамасыз ету мақсатында, Қазақстанда баламалы және жаңартылатын энергетиканы дамыту жөніндегі 2013 - 2020 жылдарға арналған іс-шаралар жоспары (2013 жылғы 25 қаңтардағы № 43 ҚР ҮҚ) өзектендірілді, өзектендірілген жоспарына сәйкес 2020 жылға дейін 1787 МВт – 34 ЖЭС; 539 МВт – 41 СЭС; 713,5 МВт – 28 КЭС; 15,05 МВт – 3 биоэлектр станциясын қоса алғанда, белгіленген жиынтық қуаты 3054,55 МВт болатын шамамен 106 ЖЭК объектісін пайдалануға беру жоспарланып отыр.

2014 жылы ЖЭК саласында 9 объектердің белгіленген жиынтық қуаты 53,62 МВт құрылысы аяқталды ( 3 ЖЭС - 49 МВт; 3 КЭС - 2,42 МВт; 2 шағын су электр станциясы (СЭС) - 2,15 МВт; бір биоэлектростанциясы - 50 кВт.) бірақ, облыстық әкімдіктердің деректері бойынша жобалық қуатына қол жеткізілген объектілері пайдалануға беру және жоспарланған өндіретін электр энергиясын көлемін шығару 2015 жылдың бірінші жартыжылдықта қамтамасыз етіледі.

Республикада жалпы жиынтық қуаттылығы 177,52 МВт ЖЭК объектілерінің жалпы саны 43 құрайды (СЭС – 119,27; ЖЭС – 52,81; КЭС – 5,04; биогаз қондырғысы – 0,4).

2014 жылы электр энергиясының өндіруі 578,17 млн. кВтсағ. құрайды, ол 2013 жылдың 12 айымен салыстырғанда 8,9%-ға ұлғайды (530,9 млн. кВтсағ). 2014 жылы Қазақстан Республикасындағы электр энергиясын өндірудегі жалпы көлеміндегі ЖЭК үлесі 0,62% құрайды.

Қазақстанда Мемлекет Басшысының тапсырмасы бойынша ТМД-да жалғыз «Қазақстандық кремний (Kaz PV) негізінде фотоэлектрлік модульдердің өндіруін құру» жобасы табысты іс-қимыл жасауда. Қазақстандық өндірушілерін қолдау мақсатында, мемлекетпен қазақстандық өндірушілерден жиынтық қуаты бес киловатқа дейін ЖЭК қондырғыларын сатып алу мақсатына бағғытталған жүйелерге қосылмаған жеке тұтынушыларға елу пайызы мөлшерінде шығындарды өтеу бойынша заң нормасы іске асырылып жатыр. Аталған бағдарлама бойынша бірінші қазақстандық өндірудің ЖЭК қондырғылары Қарағанды және Қызылорда облыстарының фермер қожалықтарымен сатып алынды.

1.2-мақсат. Атом энергиясын пайдалану саласының дамуы үшін жағдайлар жасау

1.2.1-міндет. Атом өнеркәсібі мен энергетикасын дамыту, Қазақстан Республикасының аумағында радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету

2009 жылы Қазақстанда 14 мың тонна уран өндіріліп, нәтижесінде Қазақстан әлемде оның өндірісі бойынша 1-орынға шықты.

«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ компаниясы тобының кәсіпорындары бойынша уран өндірісі 2014 жыл бойынша уранның 22829 тоннасын құрады, өндіру бойынша жоспарлық көрсеткішті (23292) орындау 98% құрады, алдыңғы жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда уран өндірісі 1,4% артты.

Қазақстан табиғи уранды тек өндіруге және жеткізуге ғана емес, сондай-ақ жоғары қосылған құны бар уран өнімінің өндіруге және сатуға мүдделі.

Ядролық отын циклінің тігінен-интегралданған кешенін құру көзделген, ол үшін ҚР-дың ядролық отын циклінің барлық жетіспейтін тұстары бойынша – уранды конверсиялау және байыту, жылу бөлгіш құрастырмалар өндірісі жұмыстары жүргізілуде.