99
Әдетте, заңнамаға енгізілген ҰБШ-пен байланысты мәселелер:
Қамту саласы: ҰБШ-қа енгізілген біліктілік типтері;
Құрылым: деңгейлер мен деңгейдің декскрипторлары;
Басқару: ҰБШ-ның өзін, сондай-ақ орындаушы-мекемелерді;
Тіркеу немесе біліктіліктердің деректер базасы;
Қолданыстағы жіктеуіштер (кәсіптерді жіктеудің ұлттық жүйелері),
экономика секторлары, міндетті бағдарламалар сияқты басқа құралдармен
өзара байланыс.
Біліктілікке, біліктіліктер мен біліктілік деңгейі арасындағы
көлденең немесе тік ілгерілеуге, сондай-ақ несие беруге қол жеткізу;
Біліктіліктің негізі ретінде оқытудың нәтижелері;
БИО-ны тексеру;
Кең ауқымды еуропалық және халықаралық өлшемдермен
байланысты EQF.
6-негізгі бөлім: Сапаны реттеу. Заңдар біліктілік стандарттарының
сапасын, бағалау және сертификаттауды реттейді; бұл органдар арасындағы
біліктілік және үйлестіру сапасын қамтамасыз етуге жауапты органдар;
сондай-ақ ҰБШ деректер базасында немесе тізілімінде біліктілікті қосу
рәсімдері мен критерийлері.
7-негізгі бөлім: БИО-ның Тексерусын реттеу.
8-негізгі бөлім: Біліктілікті тануды реттеу. «Тексеру» және «тану»
терминдерінің мағыналары әртүрлі болса да жиі бір-бірімен алмастырылады.
Тексеру адамның білімін, дағдыларын және біліктілігін растау болып
табылады; тану - бұл біліктіліктің сырттай танылуы, осы адамға берілетін
сертификат, соның ішінде халықаралық біліктілікті тану.
1.3
Біліктіліктерді қалыптастыру
Реттеудің әртүрлі үдерістерін ескере отырып, біліктіліктерді әзірлеу
мен ұсынудың белгілі бірізділігі бар. Ең басынан жұмыс берушілер мен
кәсіподақтарды оқу бағдарламаларын әзірлеуге тартуға және оқыған
дағдылардың заманға сай жұмыс орнында қажет дағдыларға сәйкес болуын
қамтамасыз ету өте маңызды. Бұл жастарға кәсіптік ұтқырлықты және өмір
бойы оқуды, сондай-ақ жұмыс берушілердің тікелей қажеттіліктеріне жауап
беретін арнайы кәсіптік дағдыларды қолдау үшін ортақ, берілетін
дағдыларды беруді білдіреді. Кәсіби бағдарламалардың барлық ізденушілері
өмір бойы оқу мен мансаптық өсуді қолдау үшін бағалау мен сауаттылықта
жеткілікті дағдыларға ие болуын қамтамасыз ету де маңызды.
Халықаралық еңбек ұйымы нәтижелерге негізделген жүйелерді әзірлеу
жағдайды жақсарту жөніндегі күш-жігермен бірге жүретінін және оқу
бағдарламаларын жақсартусыз, жаңа біліктіліктерді енгізу, оқыту және
мұғалімдерді оқыту - бұл тиімді жүйелерді құруға мүмкіндік бермейтін
тұғырық болып табылатынын көрсетеді.
100
Сенім және сапа жаңа біліктіліктерді әзірлеуде негізгі рөл атқарады.
Демек, сапаны қамтамасыз ету - бұл бағдарлама аясында негізгі тірек болып
табылады. Өте пайдалы құрал - он сапа көрсеткіші бар КБО (EQAVET) үшін
еуропалық сапа кепілдігі болып табылады.
2-сурет. КБО-ның біліктілігін белгілеу
Орталықтандырылған басқару жүйелері КЕҰ аумақтық (мысалы,
субнациональдық) және жергілікті бастамалар орталық билік органдарының
тіркеуден өтуін талап етеді. Бұл жергілікті және аймақтық қажеттіліктерді
алдын-ала белсенді түрде және оның әрекет ету кезінде оның сенімділігін
қамтамасыз ету үшін ТжКБ-нің әлеуетіне кедергі келтіреді.
2-кесте. Біліктіліктерді қалыптастыру
Біліктілік әзірлемесі
Элементтер
Негізгі және бағаланаты негізгі іс-әрекеттер немесе нәтижелер.
Өнімділік критерийлері
Элементке жетуді көрсету үшін тиісті міндеттерде, рөлдерде және
дағдыларда қажетті өнімділік.
Өнімділіктің дәлелдері
Өнімге және үдеріске қатысты көрсетілетін дағдыларды анықтау.
Өнімнің немесе үдерістің жиілігі немесе көлемі
Білімдердің дәлелдері
Біліктіліктің бірлігінде сипатталған жұмыс міндетін қауіпсіз әрі тиімді
орындау үшін адам не білуі керектігін анықтайды.
Кәсіптік білім беру саласындағы біліктілік
деңгейін қалыптастыру туралы көзқарасты
қалыптастыру. Бұл мыналарды қамтиды:
КӘЖ-де қолданбалы зерттеулер, оның
ішінде мамандарға арналған сұраныс
болжамы:
Сұранысты және еңбек нарығын
сәйкестендіру
Салааралық қатынастар
Біліктіліктерді әзірлеуде
өнеркәсіпке және саудаға деген
көзқарас
101
Біліктіліктің талаптарын қанағаттандыру үшін керек білімдердің типі
және тереңдігі.
Оқу нәтижелері
Оқу нәтижелері әдетте жұмыспен қамту мен білім беру арасындағы
жеңілдететін байланыс ретінде қарастырылады; олар біліктілік тұрғысынан
тұжырымдалған.
Деңгейлердің дескрипторлары
Ұлттық жіктелім деңгейлері негізгі деңгейден (1-деңгей) бастап, озық
деңгейде (8-деңгей) аяқталатын орталық эталонды деңгейлердің біріне
орналастырылады. Бұл ұлттық жіктелімдерді салыстыруды едәуір
жеңілдетуге мүмкіндік береді, сондай-ақ, егер адамдар басқа елге көшіп
жатса, оларға оқытуды қайталаудың қажеті жоқ дегенді білдіреді.
EQF негізінің эталонды деңгейлері
Деңгей
Білім
Дағдылар
Біліктілік
1-деңгей
негізгі жалпы
білімдер
қарапайым міндеттерді
орындау үшін қажет
негізгі дағдылар
құрылымдық мәнмәтінде
тікелей бақылауда жұмыс
істеу немесе оқу
2-деңгей
жұмыс немесе оқу
саласындағы негізгі
нақты білімдер
қарапайым ережелер
мен құралдарды
қолданумен,
міндеттерді орындау
мен ескішілдікке
негізделген
проблемаларды шешу
үшін, релеванттық
ақпаратты қолдануға
қажетті негізгі
танымдық және
тәжірибелік дағдылар
кейбір автономиямен
бақылауда жұмыс істеу
немесе оқу
3-деңгей
жұмыс немесе оқу
саласындағы
фактілерді,
принциптерді,
үдерістерді және
жалпы ұғымдарды
білу
негізгі әдістерді,
құралдарды,
материалдарды және
ақпаратты таңдау мен
қолдану арқылы
міндеттер мен
проблемаларды шешу
үшін қажет бірқатар
танымдық және
тәжірибелік дағдылар
жұмыс немесе оқу
бойынша міндеттерді
орындау үшін жауапты
болу; проблемаларды
шешудегі жағдаяттарға өз
мінез-құлқын бейімдеу
Достарыңызбен бөлісу: |
