105
4-сурет. Бес қадамнан тұратын біліктілік кезеңі
Бағалаудың басшылық принциптері - бағалауға негізделген және
нақты, сенімді, икемді және әділ бағалауға салалық тәсілді анықтайтын
бағалауға қатысатын тұлғалар үшін ресімдер жиынтығы. Бағалаудың
басшылық принциптері мыналарға қатысты ақпаратты қамтиды:
бағалау жүйесін шолу;
бағалаушының талаптары;
бағалауды өткізу;
қажетті дәлелдер;
бағалау қалай және қашан (қаншалықты жиі) өткізіледі;
дәлелдерді бағалау үшін кім жауапты болады;
тексеріс әдістері;
бағалауды тіркеу/құжаттау.
Біліктілікті бағалау - қолайлы өнімділікті бағалау және ресімді түрде
тіркеу. Адам білікті немесе әлі білікті емес. Сараланбайды және
бағаланбайды, себебі адамның қабілеттері стандартпен емес, бір-бірімен
салыстырылады.
Бағалаушы - бағалауды өткізетін тәжірибелі және білікті маман.
Бағалаудың және растаудың ең танымал әдісі кейбіреулерін немесе
мыналарды қамтиды:
Тестілеуден өткізу (практикалық түре және/немесе жазбаша);
Сұхбаттасу (жеке және/немесе панель);
Тікелей бақылау;
106
Жұмыс үлгілерін зерттеу;
Адам дайындаған есеп-қисаптарды бағалау.
Оның бір мезгілде қатаң анықталған еңбек қызметіне және қоғамда
өмір сүруге қажетті (мысалы, азаматтық және мәдениаралық біліктіліктер)
қабілеттіліктерге қатысты кәсіптік біліктіліктерге қатысы бар.
Оқытудың сенімділігін арттырудың негізгі мақсаты- азаматтарға оқу,
жұмыс істеу, белгілі қызмет түрлерінің салдарынан немесе өз күшімен
иеленген білімдерін, дағдыларын және икемділіктерін растау мүмкіндігін
ұсыну. Оқытудың сенімділігін арттыру
еңбек нарығында өзін-өзі сенімділікті
арттыруға, сондай-ақ кәсіби өзін-өзі тануға көмектеседі; ол өмір бойы
оқытуға қызығушылықты арттырады, мансаптық өсуді басқаруға және
қоғамдық игіліктерге жетуге мүмкіндік береді.
Білім беру бағдарламалары мен білім беру бағдарламаларының
(Ирландия, Шотландия, Англия) қалыптасуы үшін білім саласы мен еңбектің
арасындағы тығыз байланыстардың бастапқыда болғанына қарамастан,
біліктілікті беретін құрылымдардың қызметі үшін және біліктіліктің типтері
үшін (Англия, Уэльс және Солтүстік Ирландия) де сапа өлшемшарттарының
ұлттық деңгейіндегі келісімділікте, патшалықтың құрамына кіретін әрбір ел
біліктілікті қалыптастыру кезінде өзінің ерекшеліктеріне ие болады.
Англиядағы КБО оқыту жүйесінің аясындағы әрбір біліктілікке
арналғын жалрпы класс – «өткізу» болып табылады.
Ізденушілер көрсетілген біліктілік құрылымында барлық қажетті
бірліктерге жетуі тиіс. Курстан өту үшін кандидат төмендегілерді білуі тиіс:
оқудың барлық қойылған нәтижелеріне жету;
жеткілікті және дәйекті дәлелдерді ұсынып, бағалаудың барлық
критерийлерін қанағаттандыру;
дәлелдер оларға тиесілі екендігін көрсетеді.
Шотландиядағы кәсіптік дағдыларды қалыптастырудың қатысушылары
мыналар болып табылады
53
:
Шотландияны қаржыландыру жөніндегі кеңес (факультативтік
курстар мен жоғары оқу орындарын қаржыландырады);
Шотландияның дағдыларын дамыту (Дайындаудың Ұлттық
бағдарламасын қаржыландырады, басқарады);
Жергілікті органдар (саясатты қаржыландырады және басқарады,
мектептердегі оқу бағдарламасын анықтайды);
Шотландиялық біліктілік агенттігі (Scottish Qualifications Authority,
SQA) (Шотландиядағы және Шотлндия студенттері үшін жоғары сапалы
біліктілікті қамтамасыз етуді, біліктіліктерді әзірлейді және аккредиттейді,
біліктіліктер береді);
Білім беру ұйымдары, кәсіптік ұйымдар, салалық дағдыларды
дамыту жөніндегі кеңестер, жұмыс берушілер, әлеуметтік серіктестер,
оқытуды ұйымдастырушылар, студенттер, оқытушылар, оқушылар.
53
Шотландтық біліктілік агенттігінің веб-порталы [онлайн]. Қолжеткізу тәртібі:
https://www.sqa.org.uk/sqa/41278.html
107
Біліктілік жүйесінде аккредиттеу және біліктілік беру бойынша
халықаралық ұйым болып табылатын SQA ерекше орны бар. Ұйымның
қызметі парламенттік актімен бекітілген, жұмысын үкіметпен тығыз
ынтымақтастықта жүзеге асырады.
Шотландияда біліктіліктерді қалыптастырудың келесі ерекшеліктері
бар:
біріздендіру / модульділік;
даралық, тану және құндылық;
неселерді жинақтауға мүмкіндік береді;
жарияланған нәтижелерге негізделген;
критерийлер бойынша бағалау;
дағдыны бағалау жергілікті орталықтарды жүргізіледі;
жеке тұлғаға бағытталған тәсілдер көтермеленеді;
сапаны қамтамасыз ету принципін ұстанады;
блок/модульдің даралығы және топқа арналған сертификацияны
беру;
халықаралық мойындау қамтамасыз етіледі.
Келешектегі біліктіліктер:
жоғары білімнің қысқа кезеңі: техникалық біліктілік;
ШСКК 7/8 деңгейлері (университеттің алғашқы екі жылына
қарағанда);
ШСКК/СКК 240 кредиттері;
үздік дипломның 3 жылына дейін жетуге мүмкіндік береді (оқыту
бойынша көтерілу);
бағалау кәсіптік/практикалық дағдыларға бағытталған;
университетер мен жұмыс берушілер үшін қажетті жалпы және одан
да жоғары санаттардың дағдыларын әзірлейді;
Ирландияда
шеңберге
кіретін
біліктіліктер
құзыреттіліктерге
негізделмеуі керек, бірақ олар міндетті түрде белгілі бір деңгейдегі біліктілік
түрлері бойынша әзірленген критерийлерге сәйкес келуі тиіс. Ирландиядағы
біліктілік жүйесі «өту» мен «алдыға итермелеу» түсініктеріне негізделген.
ҰБШ-пен қатар, жоғары білім беру жүйесіндегі осындай жүйені
қалыптастыру тәжірибесін ескере отырып, кәсіптік білім берудегі кредиттік
бірліктерді беру үшін жүйе әзірленуде.
Достарыңызбен бөлісу: |
