Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі павлодар мемлекеттік педагогикалық институты

 
155 
№17 Зертханалық жұмыс  
 
21-тапсырма.  Берілген  бағыт  бойынша  қима  құру.  Горизонталь 
масштаб карта масштабына тең (17-кесте). 
Тапсырманы  орындауға  арналған  ұсыныстар.  У-34-37-В-в-4 
(Снов) картасы бойынша берілген бағытты миллиметрлік қағазға түзу 
сызық арқылы салып, горизонтальдар мен қиылысатын нүктелерді тік 
масштабты қолдана отырып, қима ретінде саламыз. 
 
17-кесте 
 
Нұсқа 
У-34-37-В-в-4 (Снов) картасы бойынша 
1 
211,4  белгісі  бар  тастар  жиынтығынан  (6812)  каменка  өзенінің 
бастауына (6713) дейін 
2 
Михалинская тауынан (6812) 158,4 биіктік белгісіне (6714) дейін 
3 
149,7  белгісінен  (6612)  151,3  белгісі  бар  жеке  жатқан  тасқа  (6713) 
дейін 
4 
Андогская тауынан (6611) Кирпичная тауына (6613) 
5 
Голая тауынан (6511) 141,2 белгісіне дейін (6613) 
6 
Михалинская тауынан (6411) 149,7 белгісіне (6612) дейін 
7 
205,8  биіктік  белгісінен  (6812)  151,3  белгісі  бар  жеке  жатқан  тасқа 
дейін (6713) 
8 
155,7 белгісі бар құдықтан (6412) 152,3 белгісіне (6614) дейін 
9 
156,1 биіктік белгісінен (6712) 156,9 белгісіне (6813) дейін 
10 
197,4 биіктік белгісінен (6812) Карьерная тауына (6713) дейін 
11 
203,0  белгісі  бар  жеке  тұрған  ағаш  (6812)  157,4  белгісі  бар  обаға 
(6814) дейін 
12 
Голая тауынан (6511) Белыйға (6513) дейін 
13 
Жол торабынан (6411) жеке жатқан тасқа (6612) дейін 
14 
177,5  белгісінен  (6713)  141,3  белгісі  бар  жеке  тұрған  ағашқа  (6513) 
дейін 
15 
156,8 белгісінен (6611) 150,4 белгісіне (6613) дейін 
16 
151,6 белгісінен (6511) жеке жатқан тасқа (6513) дейін 
17 
143,0 белгісінен (6611) 142,7 белгісі бар құдыққа (6612) дейін 
18 
Тастар жиынтығынан (6613) 158,4 биіктік белгісіне (6714) дейін 
19 
Голая тауынан (6511) 149,2 белгісіне (6412) дейін 
20 
Беличи  ауылымен  қиылысынан  бастап  (6511)  143,2  белгісімен 
қиылысына (6513) дейінгі жақсартылған грунттық жол 
 

 
156 
№18 Зертханалық жұмыс  
 
22-тапсырма. Берілген топографиялық картадағы аймақты сипаттау. 
Тапсырманы  орындауға  арналған  ұсыныстар.  Аймақты 
сипаттауда қолданылатын жоспар: 
 
А. Жер бедері 
 
Жер бедері туралы мәліметтер келесі ретпен сипатталады: 
– аумақтың  жер  бедеріне  жалпы  мінездеме  (төбелі,  жазықты, 
жазықт-эрозиялы  және  т.б.),  максималды  және  минималды  биіктік 
белгілері; 
– басты су айрықтар, олардың бағыттары, пішіні, өлшемдері мен 
абсолюттік биіктіктері; 
– басты  су  ағарлар  мен  жазықтар,  олардың  бағыты,  пішіндері  мен 
еңісі; 
– жыралар мен шұңқырлар, олардың қоюлығы, ұзындығы мен еңісі; 
– жер  бедерінің  антропогенді  пішіндері:  пайдалы  қазбалардың 
ашық  орындары,  үйінділер,  қазылған  жерлер,  обалар,  шұңқырлар 
және т.б. 
 
Б. Гидрография 
Өзендер 
Өзен бағыты; 
– өзен  арнасы,  оның  ені,  тереңдігі,  еңісі  және  жоспарлы 
бейнеленуі; арна жағалауы, олардың еңісі, пляждар мен жыралардың 
болуы;  түбінің  грунты,  ағысының  жылдамдығы;  өзен  порттары, 
кемежайлар; 
– жайылмасы,  оның  көлемі,  шұңқырлармен  бөлінуі,  өсімдік 
жамылғысы; 
– бар  болса  көпірлерге  сипаттама,  платина,  шлюз  және  т.б. 
гидротехникалық жабдықтар. 
 
Көлдер 
Көлемі, жағалауына мінездеме, қазаншұңқырларына сипаттама. 
 
В. Өсімдік жамылғысы 
 
Ормандар: орман алабының көлемі мен орналасуы, ормандығының 
үлесі,  ағаш  түрлері  бойынша  құрамы,  ағаштардың  биіктігі  мен 

 
157 
қалыңдығы, олардың араларындағы орташа қашықтық, орман жолдары, 
шабылған орман, өртенген орман учаскесі. 
Бұталар:  егер  олар  зор  көлемді  алапты  құрайтын  болса  оларды 
жеке сипаттайды; шағын көлемді бұталарды басқа объекттермен қоса 
сипаттайды. 
Жайылым: түрлері, ауданы. 
 
Г. Батпақтар 
 
Батпақтардың  ауланы  мен  орналасқан  жері,  тереңдігі,  өсімдік 
жамылғысы, жағаларына сипаттама; 
батпақтың өтпелілігі, оның маусым сайын өзгеріп отыруы; 
батпақтарды шаруашылыққа пайдалану. 
 
Д. Елдімекендер 
 
Елдімекен  түрі  (қала,  қала  типті  елді-мекендер,  ауылдар), 
әкімшілік маңызы, халқына сипаттама; 
жол жүйесімен байланысы. 
 
Е. Жол және байланыс жүйелері 
 
Темір жолдар 
Жақын  орналасқан  елдімекендер  атауы,  жолдардың  саны; 
станциялар  және  вокзалдар;  темір  жол  үстіңдегі  құрылыстар  – 
үйінділер, көпірлер, құбырлар, туннельдер және оларға сипаттама. 
 
Автомобильді және грунттық жолдар 
жол түрі (картографиялық классификация бойынша), атауы, жол 
жамылғысы, өтпелі бөлігінің ені; 
жол құрылыстары (үйінділер, құбырлар, көпірлер және т.б.) 
 

 
158 
№19 Зертханалық жұмыс  
 
23-тапсырма.  Эккерлік  түсірілімнің  далалық  абрисі  бойынша 
объектінің планын салып, оның ауданын табу (17-сурет). 
 
 
 
 
 

 
159