оқып, мол тәжірибе жинайды, әдіс алмастырады. Сондай жаңа бір әдістің
түрі «Билингвал оқыту жүйесі» жаңаша оқыту арқылы біз оқушылардың
сабаққа деген ынтасын арттырып, өз- өзін еркін ұстауға, тілін, ойын еркін
жеткізуге, қысылмай сөйлеуге, топпен жұмыс істеуге, бірін-бірі білуге, қазақ
тілін өз ана тіліндей меңгеруге үйретеміз.
Қазіргі кезде Республикамыздың өзге ұлт мектептерінде оқытудың жаңа
әдістерінің бірі «Билингвалды оқыту жүйесі» болып табылады. Билингвалды
оқытуда -қазақ тілі тек қана пән ретінде емес кейбір пәндерді қазақ тілінде
оқыту кұралы ретінде қолданылады, яғни осы әдіс бойынша оқытуда әрі оқу
мазмұнын меңгеруде 2 тілді қатар қолдану болып табылады [2].
Билингвалды оқыту дегеніміз не?
-
билингвалды оқытуда - қазақ тілі тек қана пән ретінде емес, кейбір
пәндерді қазақ тілінде оқыту құралы ретінде қолданылады;
-
билингвизм, немесе екі тілділік - екі тілді меңгеру және қолдану;
-
билингвал оқыту - екі тілде оқыту қолданатын мақсатқа бағытталған жүйе;
-
билингвалды оқыту - оқу мазмұнын меңгеруде екі тілді қолдана оқыту;
-
билингвалды оқыту - аудармасыз оқыту;
-
билингвалды оқыту - бір мақсатқа бағытталған процесс.
Билингвалды оқытудың мұғалімге қоятын талаптары:
1.
Тұлғаның қасиеттері:
-
өздігінше іздену, сенімділік, әріптестердің жұмысын бағалай білу;
-
өзге ұлт мәдениетіне қызығушылықпен қарап, қарым –қатынас жасау
қабілетінің артуы;
-
этникалық дүниетанымы кеңейіп, өзіне сенімділік пайда болу.
2.
Мұғалімнің білімі:
-
өз пәні бойынша академиялық білім алу;
-
әдістемелік технологияларды білу;
-
екі тілді білу (ана тілі мен қазақ тілінде );
-
әлемдік билингвал оқытудың тарихын, тәжірибесін білу;
3.
Дағды және біліктілік:
-
білімді интеграциялау;
-
ұйымдастырушылық;
-
зерттеушілік;
-
топ болып жұмыс істеу;
4. Педагогикалық технология:
-
дәстүрлі және дәстүрлі емес оқыту әдістерін біріктіру;
-
шығармашылық жүмыс жасау;
-
көрнекі құралдарды пайдалану;
-
интернет ресурсын тиімді пайдалану. [3,92].
Мұғалім ұйымдастыру кезеңін екі тілде немесе ана тілінде бастайды да,
үй тапсырмасын екі тілде сұрап пысықтайды. Сонда қандай пән болсын
ондағы термин сөздердің қазақша баламасын кез келген оқушы тусініп ұғып
отырады. Болашақта ешқандай қиындық тумайды. Күнделікгі тамған бір
тамшы су сияқты бірнеше сөздерден оқушының сөздік қоры молайып бара
береді. Тест тапсырмасын орындауда жаттығу жұмысын жазуда еш нәрсе
235
бөгет бола алмайды. Сөздік кітаптарын іздестіріп ондағы сөздің баламасын
табуға уақыт кетпейді, міне осының бәрі оқушы үшін тиімді әрі қолайлы.
Жаңа тақырып міндетті түрде ана тілінде түсіндіріледі. Бала ана
тілінде білім нәрімен сусындауы тиіс. Ал, жаңа тақырып мемлекеттік тілде
пысықталуы тиіс. Сонда жаңа тақырыптағы сөздердің мағынасы кең
ашылып, оқушының тез ұғынуына қолайлы болады. Қорытынды екі тілде
немесе ана тілінде болады.
Билингвалды оқыту жүйесінің кез келген сыныптан бастап оқытуға болады.
Бастысы бір жүйеде мақсатты түрде болса болғаны. Осы жүйеде оқыған
балдардың айтар ерекшелігі қазақ тілін тез үйреніп, тіпті қазақ тілде
оқытылатын өз замандастарымен оза шабуға бәсекелестікке де дайын болады.
Билингвалды және көптілді білім - жан-жақты мәдениетті, креативтік,
толеранттық, дүниетанымдық құзіреттілігі қалыптасқан, дамыған түлғаны
қалыптастырудың негізі.
Ана тілін сақтай отырып, мемлекеттік тіл - қазақ тілін, ұлтаралық қатынас
тілі - орыс тілін білу және шет тілдерінен бірін білу тұлғаның ой - өрісін
кеңейтіп, коммуникативтік құзіреттілігі дамыған, ұлтаралық қатынас
мәдениеті қалыптасқан тұлға болып дамуына жол ашады [4].
Мектептің оқу-тәрбие процесіне билингвалды жэне көптілді білім беру
моделін енгізудің өзектілігі:
-
бүгінгі қоғамда көптілді және жан-жақты мәдениетті тұлғаға деген
сұраныстың артуы;
-
ұлттық мектеп бітірушілерін жалпы қазақстандық және әлемдік
білім мен ақпарат кеңістігіне интеграциялануындағы проблемаларды
шешу қажеттілігі;
-
болашақ ұрпақты қазақстандық патриотизмге, ұлтаралық қатынас
мәдениетіне тәрбиелеудің өзекті мәселеге айналуы;
-
ұлттық мектеп бітірушілерінің коммуникативті, толеранттық және
ақпараттық құзіреттілігінің жеткілікті деңгейіне қол жеткізу [5].
Билингвал оқыту жүйесін қолдану аясында мектепте айтарлықтай
нәтижелер болып, көптеген жетістіктерге жеттік:
-
балалар мемлекеттік тілді толық меңгере білді;
-
екі тілде еркін ойлау, сөйлеу дәрежесі дамыды;
-
МАБ және кешенді тест барысында көрсеткіштер жақсара түсті;
-
шәкірттер кез келген оқу орындарында, сайыстарда білімдерімен
қоғамдық бәсекелестікке сай бола алатындығын керсетті;
-
шәкірт өз кемшілігін байқайды, өз тұрғыластарынан қалмау үшін не
істеу керектігін аңғарады;
-
өз зейінін тәрбиелейді;
-
білім жүйелілігі мен тізбекті байқайды;
-
ойланып оқуға дағдыланады;
-
ойлау мен іс-әрекетіндегі еркіндік пайда болды;
-
тапсырмаларды орындағанда алған бетінен қайтпау.
Қазіргі таңның басты мәселесі болып отырған да осы білім,тәрбие ісі.
Бәсекеге қабілетті жас ұрпақты тәрбиелеу ісінде білім ордасының алатын
236
Достарыңызбен бөлісу: |
